1. Εδώ και πολλές δεκαετίες διαβάζει κανείς δημοσιεύσεις – άρθρα και ογκώδη βιβλία για την «επιστήμη» της Συνειδησίας (συνείδησης ή συνειδητότητας). Εγώ κρατώ τον όρο «Συνειδησία».
Είναι σχεδόν όλες εντελώς θεωρητικές πραγματείες που ενώ έχουν καλή πρόθεση δείχνουν ωστόσο να μην ξέρουν τι είναι αυτή η συνείδηση/συνειδητότητα/συνειδησία. Υπάρχουν περιοδικά όπως το Journal of Consciousness Studies, πολλές ιστοσελίδες για το θέμα και διασκέψεις Towards a Science of Consciousness.
Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί ο προσεκτικός ερευνητής σε αυτό το πεδίο είναι πως οι περισσότεροι συγγραφείς συγχέουν τη λέξη «συνειδησία» consciousness με τη «σκέψη» ή άλλη συναφή λειτουργία του νου μας. Συγχέουν επίσης το μυαλό ή τον εγκέφαλο με τον νου. Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα το σημείο αυτό.
Μπορείς να ανοίξεις το κρανίο κάποιου και να δεις, να αγγίξεις και να μυρίσεις (ή και να γευθείς) το μυαλό, τον εγκέφαλό του, μα δεν μπορείς να δεις, να αγγίξεις, να μυρίσεις (ή και να γευθείς) τις σκέψεις του.
2. Ο εγκέφαλος, το μυαλό, είναι παρατηρήσιμο και μετρήσιμο καθώς έχει όγκο, μάζα. Οι λειτουργίες του επίσης είναι παρατηρήσιμες, και μετρήσιμες καθώς διάφοροι νευρώνες ενεργοποιούνται, επικοινωνούν, συνεργάζονται, στα διάφορα όργανα του εγκεφάλου.
Παρατηρώντας (με ειδικά σύνεργα) την ενεργοποίηση ενός συγκεκριμένου εγκεφαλικού τομέα, συμπεραίνουμε πως ο άνθρωπος εκείνη την ώρα κάνει σκέψεις για έρωτα, ή όνειρο για ταξίδι, ή νοιώθει χαρά/θλίψη/άγχος. Μα δεν ξέρουμε το περιεχόμενο των σκέψεων – το αντικείμενο του έρωτα, τη φύση και τον τόπο του ταξιδιού (αεροπλάνο, πλοίο, τρένο, ή αμάξι) και την αιτία του συναισθήματος.
Όπως παρατηρούμε το όργανο ή τη ζώνη του εγκεφάλου που ενεργοποιείται, έτσι μπορούμε (με ειδικά σύνεργα πάντα) να παρατηρήσουμε και τα εγκεφαλικά κύματα Άλφα ή Βήτα, ανάλογα με την περίσταση. Μα ούτε τα όργανα ούτε τα κύματα μας αποκαλύπτουν το περιεχόμενο των σκέψεων.
Βλέπουμε κάποιον να χαλαρώνει και να γέρνει πίσω στο κάθισμά του με μισόκλειστα μάτια έχοντας ένα χαμόγελο και ύφος ευχαρίστησης και συμπεραίνουμε πως σκέφτεται κάτι ευχάριστο και πως τα εγκεφαλικά κύματα είναι Άλφα. Μα δεν ξέρουμε τι ακριβώς σκέφτεται: κάτι που έγινε ή θα γίνει – ένα πάρτι, ένα ταξίδι, προαγωγή…
3. Εσύ όμως αγαπητή αναγνώστρια κι εσύ αγαπητέ αναγνώστη έχεις άμεση και σχεδόν πλήρη επίγνωση των σκέψεων σου για το επικείμενο πάρτι ή ό,τι άλλο ή για την ευχαρίστηση που νιώθεις μετά από το καλό γεύμα (ή για την απογοήτευση που δεν πήρες προαγωγή).
Έχεις επίγνωση όχι μόνον των εντυπώσεων που φέρνουν οι αισθήσεις σου για τη θερμοκρασία του δωματίου, την αναπαυτικότητα της πολυθρόνας, τις αράδες του κειμένου, μα επίσης των σκέψεων που περνούν και της γενικής σου διάθεσης ευχαρίστησης, προβληματισμού, αμφιβολίας ή ό,τι άλλο περνά στον νου σου.
Αυτή η επίγνωση είναι μια κοινότατη λειτουργία της Συνειδησίας σου.
Συνειδησία είναι η δύναμη που έχουμε να γνωρίζουμε ( – ειδέναι, – είδηση) μαζί, συγχρόνως (συν-).
Και χρησιμοποιώ τη λέξη «συνειδησία» διότι «συνειδητότης» είναι φτιαχτή και όχι πολύ ακριβής και «συνείδηση» σημαίνει συνήθως την ηθική συναίσθηση και αυτό που τύπτει. Η «συνειδησία» υπάρχει με την ορθή έννοια στον όρο «αυτό-συνειδησία» δηλ. επίγνωση του εαυτού μας είτε στο επίπεδο του νου (εντυπώσεις, σκέψεις, συναισθήματα) ή του αληθινού Εαυτού.
4. Τώρα όμως προσέξτε κάτι. Και πρώτα – πρώτα πως η προσοχή μπορεί να επικεντρωθεί με ακρίβεια κάπου – σε αυτές τις λέξεις και στο νόημα που παρουσιάζεται αυτόματα στον νου. Η προσοχή, είτε συγκεντρωμένη, είτε σκόρπια, πλεούμενη, ανάλαφρη, είναι και αυτή μια λειτουργία της Συνειδησίας μας.
Αλλά μόνο εμείς, εσείς κι εγώ, ο καθένας και η καθεμιά στον εαυτό μας, ιδιωτικά κι εσωτερικά, γνωρίζουμε τη λειτουργία της επίγνωσης της προσοχής. Αυτή η ενέργεια είναι καθαρά υποκειμενική, μη-υλική, μη-μετρήσιμη, μη-παρατηρήσιμη! Διότι αυτή η ίδια παρατηρεί!
Κανείς άλλος δεν μπορεί να εισέλθει στον νοητικό ή συνειδησιακό κόσμο μας και να την ερευνήσει, να την μελετήσει.
Ούτε κι εμείς! Διότι δεν είναι μετρήσιμη! Πόσο μήκος, πλάτος ύψος και πόσο βάρος έχει αυτή η επίγνωση/προσοχή/συνειδησία;
5. Όπως έγραψα υπάρχουν πολλές δημοσιεύσεις από επιστήμονες, βιολόγους, φυσικούς και άλλους, που αρέσκονται να μελετούν τη «συνειδησία», consciousness, ή τα παράγωγά της (παραφυσικά ή παραψυχολογικά ή ανώμαλα φαινόμενα) όπως εκδηλώνονται σε ψυχοκίνηση, από μακριά διόραση κρυμμένων σχεδίων, συμβόλων ή κειμένων κοκ.
Στο Center for Consciousness Studies του Πανεπ. της Αριζόνας οργανώνεται για σειρά ετών The Science of Consciousness Conference, μα φέτος του Απριλίου (13 -18/4) αναβλήθηκε λόγω κορωνοϊού.
Σε αυτό το Κέντρο μα και σε άλλα επιστήμονες όπως ο νευροβιολόγος Christof Koch, Bernard Boars, ο αναισθησιολόγος S. Hameroff, ο Roger Penrose (μαθηματικός φυσικός) της Οξφόρδης και άλλοι εργάζονται προς μια «θεωρία» της Συνειδησίας. Η λέξη και μόνο «θεωρία» (όπως και η «επιστήμη») δείχνει πως δεν θέλουν να καταλάβουν τη φύση και λειτουργία της Συνειδησίας.
Θα πρέπει να επανέλθω.
