Η Παιδεία είναι μια κύρια αιτία για τις συνθήκες που επικρατούν σε μια Πολιτεία (ή κοινωνία). Όποια προβλήματα, δυσκολίες, ανισότητες και αν υπάρχουν σε μια Πολιτεία θα οφείλονται στην Παιδεία με τα δικά της προβλήματα, ελλείψεις και άλλες δυσκολίες.
Αυτό το απλούστατο και αυτονόητο γεγονός δεν γίνεται αντιληπτό.
Είναι παράξενο. Οι πολιτικοί και συγκεκριμένα οι κυβερνώντες, ισχυρίζονται πως θέλουν να βελτιώσουν τις συνθήκες στην κοινωνία, στο έθνος και κόβουν, ράβουν και μπαλώνουν νόμους, κανόνες και διατάξεις για έναν ή άλλον τομέα στην Πολιτεία, χωρίς να καταλαβαίνουν πως η δυσκολία που προσπαθούν να εξομαλύνουν, το πρόβλημα που επιχειρούν να λύσουν, απαιτεί και επέμβαση στην Παιδεία.
Η Πολιτεία, το έθνος, η κοινωνία είναι ένα σύνολο ανθρώπων με τους ιδιαίτερους χαρακτήρες τους, τη νοοτροπία (αξίες, ιδεολογίες κλπ.) και συμπεριφορά τους. Και οι χαρακτήρες αυτοί τείνουν να είναι καλοί, κακοί, μέτριοι και μείγματα. Αυτοί είναι σε μεγάλο βαθμό αποτελέσματα, προϊόντα της ανατροφής στο σπίτι πρώτα στο νηπιαγωγείο μετά και μετά στο δημοτικό και γυμνάσιο. Μα ο χαρακτήρας του αγοριού και του κοριτσιού έχει σχηματιστεί στο μεγαλύτερο μέρος του και σίγουρα στα βασικά στοιχεία του, πριν το γυμνάσιο.
Το παιδί μπορεί να αποκτήσει πολλές πληροφορίες, πολλή και ευρεία γνώση για πολλά επιστημονικά, λογοτεχνικά και άλλα θέματα. Μπορεί να αναπτύξει καταπληκτικές ικανότητες στα σπορ, στη ζωγραφική ή στα μαθηματικά. Κι έτσι θα είναι πολύ καλός μαθητής και θα προκόψει στις τέχνες, στα σπορ, στις επιστήμες ή στην τεχνολογία.
Μα αν τα παιδιά δεν μαθαίνουν καλά να μη βλάπτουν τους άλλους, να μην κλέβουν, να μη λένε ψέματα και να μην εξαπατούν άλλους, τι είδους κοινωνία θα σχηματίσουν;
Αν υπάρχουν απάτες, διαρρήξεις, κλοπές, βιασμοί, ληστείες, παραμελήσεις και παραλείψεις, κακοτεχνίες, ναρκωτικά, πορνεία και παιδοφιλία, αυτές οι εκδηλώσεις, δεν προέρχονται από κακή, ελλιπή ανατροφή και παιδεία;
Τα διάφορα μέτρα στην παιδεία, οι μεταρρυθμίσεις, οι συζητήσεις στα ΜΜΕ και στα συνδικάτα εκπαιδευτικών και συλλόγων γονέων, εξαντλούνται στον τομέα των μαθημάτων και μόνο περιστασιακά και πολύ επιφανειακά στον τομέα της διαμόρφωσης του καλού χαρακτήρα που θα αναπτυχθεί σε υπεύθυνο, συνετό και αβλαβή πολίτη.
Επειδή οι οικονομικές συνθήκες είναι προβληματικές και η Πολιτική Οικονομία ως Επιστήμη διακόσια τόσα χρόνια δεν έχει κατορθώσει να ανακαλύψει και διατυπώσει τους νόμους των ίσων ευκαιριών κι ευημερίας, το κύριο μέλημα για ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι η επιβίωση – και μάλιστα αγώνας και αγωνία για επιβίωση.
Το κύριο μέλημα για τους άλλους είναι η προσωπική καλοπέραση (άντε οικογενειακή). Έτσι γίνεται εδώ και πολλούς αιώνες.
Ναι, οι συνθήκες αλλάζουν. Μα θα περίμενες πως με την πρόοδο της τεχνολογίας, τη διεύρυνση των ερευνών και ευρύτερη διάθεση πληροφοριών, τα κοινωνικά κι εθνικά ζητήματα δεν θα είχαν τις δυσκολίες που φαίνονται να έχουν και, μάλιστα, να πληθαίνουν!
Υπάρχουν ευπρόσιτες, σχεδόν απεριόριστες πληροφορίες στο Διαδίκτυο – τουλάχιστον στις πολιτισμένες χώρες της Δύσης. Μα οι μαθητές μοιάζουν να προτιμούν να παίζουν με παιχνίδια και ανούσια κοινωνικά δίκτυα. Υπάρχει και μπόλικη παραπληροφόρηση!
Οι γειτονιές και οι σχολικές τάξεις είναι πολυπολιτισμικές. Υπάρχει και ρυπαρός ρατσισμός.
Υπάρχουν νονοί της νύχτας και ναρκέμποροι της ημέρας και μαφίες του ημερονυχτίου – με όλα τα σχετικά εγκλήματα. Υπάρχουν τρομοκρατία και εμπόριο πορνογραφίας και αγοριών και κοριτσιών για ανώμαλες σεξουαλικές ορέξεις.
Γιατί να μην εισδύουν το έγκλημα, η τρομοκρατία και η βία στα σχολεία;
Υπάρχουν ανισότητες, υπάρχουν απάτες, υπάρχουν βιασμοί και φόνοι.
Μα σίγουρα όλες αυτές οι εκδηλώσεις ξεκινούν από τον χαρακτήρα των πολιτών.
Και σίγουρα ο χαρακτήρας διαμορφώνεται στο σπίτι με την ανατροφή που δίνουν οι γονείς και στις πρώτες βαθμίδες της Παιδείας που δίνουν οι εκπαιδευτικοί.
Μα αν τώρα οι γονείς αγωνίζονται για την επιβίωση και με δυσκολία συντηρούνται ως οικογένεια, η ανατροφή των παιδιών θα να είναι πολύ ελλιπής. Αν οι γονείς ενδιαφέρονται πιο πολύ για καλοπέραση, πάλι θα είναι πλημμελής η ανατροφή ή ελαττωματική.
Αν οι εκπαιδευτικοί ενδιαφέρονται πιο πολύ για μεγαλύτερο μισθό και μεγαλύτερες διακοπές και δεν θέλουν αξιολόγηση μήπως και φανούν κάποιες (ή σοβαρές) προσωπικές ανεπάρκειες, και αν η Παιδεία εκλαμβάνεται γενικά ως μια διαδικασία γρήγορης και σωρευτικής εμφύτευσης πληροφοριών και ορισμένων δεξιοτήτων μόνο, τότε ο χαρακτήρας θα τείνει προς την εύκολη πλευρά που είναι συνήθως η κακή, η παραβατική, με στόχο την απόκτηση πλούτου έστω και με ανήθικους τρόπους έστω και σε βάρος άλλων.
Γι’ αυτό έχουμε την κοινωνία που έχουμε!
