Φιλ268: Το Συμπαντικό Δέντρο

Φιλ268: Το Συμπαντικό Δέντρο

- in Φιλοσοφία
0

1. Παραδόξως η πλούσια Ελληνική Μυθολογία μας δεν έχει αυτό το μυθολογικό σύμβολο για τους κόσμους, τα επίπεδα και τα πλάσματά τους. Υπάρχει της Αθηνάς το ιερό ελαιόδεντρο και ο κήπος των Εσπερίδων με τη μηλιά των χρυσών μήλων- τίποτε άλλο. Υπάρχουν τα ιερά δέντρα ορισμένων θεών όπως ο δρυς του Διός και η δάφνη του Απόλλωνα. Τα ίδια βρίσκονται και στη Ρωμαϊκή Μυθολογία.

Μα αυτό το Συμπαντικό Δέντρο είναι άλλο από το Δέντρο της ζωής και το Δέντρο της γνώσης (του καλού και του κακού) στο βιβλίο της Γένεσης (2.9) στην Παλαιά Διαθήκη της Χριστιανικής και Ιουδαϊκής παράδοσης. Αλλά στην εβραϊκή παράδοση του Εσωτερισμού ή στην Kabbalah υπάρχει στον κήπο της Εδέμ το Δέντρο της Ζωής που είναι Δέντρο Ψυχών: αυτό ανθίζει και οι ανθοί του είναι ψυχές που πέφτουν στο Guf, «το θησαυροφυλάκιο των ψυχών». Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ βάζει το χέρι του μέσα και βγάζει την πρώτη που πιάνει. Η ψυχή αυτή ενσωματώνεται και ο Άγγελος της κύησης Lailah φροντίζει το έμβρυο και τη γέννησή του.

2. Το Συμπαντικό ή Κοσμικό Δέντρο έχει δύο απόψεις, όπως συνάγεται από τη μυθολογία ή αρχαία θρησκεία των διάφορων λαών. Η μία είναι η ιδέα του axis mundi «άξονας του κόσμου». Η άλλη είναι imago mundi «εικόνα του κόσμου», δηλ. εικονίζει το σύμπαν με τους κόσμους ή τα επίπεδα κόσμων και τα όντα που κατοικούν εκεί.

Σε γενικές γραμμές ο κοσμικός άξονας διαπερνά κάθετα το εκδηλωμένο σύμπαν ενώνοντας τα τρία κύρια επίπεδα (κατά την αρχαία μυθολογία) του ουρανού ( με τα δικά του επίπεδα), της γης (με τα δικά της) και του κάτω ή υπόγειου κόσμου (με τα δικά του). Λειτουργεί επίσης ως σταθεροποιητικό όργανο ή στέλεχος (ή κορμός), ή κολόνα, γύρω από το οποίο βρίσκονται ή περιστρέφονται κόσμοι με τα επίπεδα και τα πλάσματά τους.

Το imago mundi, η εικόνα του  κόσμου, παρουσιάζει σε μικρογραφία το σύμπαν με κεντρικό επίπεδο τον κόσμο του ανθρώπου στη γη. Συχνά ναοί και παλάτια και κατοικίες ήταν προσπάθειες αρχιτεκτονικής αντιγραφής αυτής της συμπαντικής ή κοσμικής εικόνας.



3. Μια γενική ιδέα που βρίσκεται σε όλες σχεδόν τις παραδόσεις για το Κοσμικό Δέντρο είναι πως στην κορυφή του (ουράνιος χώρος) κατοικούν οι θεοί και άλλα ουράνια όντα, στα κλαδιά και στις φυλλωσιές κατοικούν πουλιά και ημιθεϊκά πλάσματα και στη βάση ζουν οι άνθρωποι και τα ζώα, ενώ χαμηλότερα, στις ρίζες είναι φίδια κι ερπετά. Εκεί επίσης, στο επίπεδο των ριζών είναι, παραδόξως, οι πηγές της ζωής και της σοφίας.

Η λεπτομερέστερη παρουσίαση του Κοσμικού Δέντρου είναι η σκανδιναβική που δίνεται στο πεζό ποιητικό Edda (13ος αιώνας) του Snorri Sturluson.

Είναι μια γιγάντια φλαμουριά που κρατά 9 κόσμους (= 3 επίπεδα για καθένα των τριών κύριων κόσμων) με τους απώτερους κλώνους του στις πιο απόμακρες γωνιές του σύμπαντος και τις ρίζες του σε απύθμενα βάθη.

4. Το στηρίζουν τρεις ρίζες που έχει η καθεμιά ένα κοσμικό πηγάδι.

Το ένα, Urdarbrunnr, είναι του Πεπρωμένου και το φροντίζουν ο 3 Νορν ποτίζοντας τη ρίζα. Το άλλο είναι το πηγάδι του Μίμιρ, Mimisbrunnr. Το τρίτο είναι Hvergelonr, «η πηγή που χοχλάζει». Ένας δράκος ροκανίζει τις ρίζες και τέσσερα ελάφια τρώνε τα φύλλα, μα η δύναμη και ζωή του δέντρου ανανεώνεται με το νερό των Νόρν.

Οι θεοί Aesir με αρχηγό τον Οντίν κάθονται στα συμβούλιά τους στη βάση του δέντρου και αποφασίζουν για τις τύχες των θνητών.

Υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες για το όνομα Yggdrasil: επικρατέστερη είναι «το άλογο του Ygg(= Oντίν) «ίσως επειδή ο μεγάλος θεός ανεβοκατεβαίνει καβαλώντας το».

Στο τέλος του εκδηλωμένου κόσμου, Ragnarӧk, το Κοσμικό Δέντρο σείεται σύγκορμο και διαλύεται από καταστροφικές διαβολικές δυνάμεις και το μοχθηρό ερπετό Midgard (το οποίο σκοτώνει ο Θωρ, γιος του Οντίν, θεός του Κεραυνού), μα ξαναβλασταίνει και συνεχίζει.

Θα επανέλθω.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *