1. Καθώς μελετά κάποιος τους μύθους των Αυστραλών Αβορίγινων αντιλαμβάνεται πως αφενός έχουν πολλή αφέλεια και αφετέρου έχουν πολλά κενά και πολλές ασάφειες. Μερικές αφηγήσεις είναι απίστευτα, παιδιάστικα απλοϊκές.
Παίρνω για παράδειγμα το ζήτημα του πώς έγινε αλμυρό το νερό.
Η φυλή Gamalanga στην περιοχή Milingimbi έχει έναν μύθο για μια άγρια κατσαρίδα, μια σαύρα και ένα γουάλαμπι (μικρότερο καγκουρό). Τα ζώα στόλισαν το ένα το άλλο μα η κατσαρίδα θύμωσε βλέποντας πως η σαύρα δεν την είχε στολίσει όμορφα και κατούρησε σε όλα τα νερά κατσαρίδων. Έτσι έγιναν όλα αλμυρά! (Το γουάλαμπι έκρυψε το δικό του νερό σε έναν ασκό από φλοιό κι έτσι έμεινε και πόσιμο νερό!)
Άλλη εκδοχή, στη νήσο Bathurst, λέει πως όταν σκοτώθηκε η θαλάσσια χελώνα, τότε κατούρησε κι έγιναν αλμυρά θαλάσσια νερά. Στην περιοχή Kimberley (Δυτική Περιφέρεια) οι αφηγήσεις λένε πως ένα γιγάντιο ερπετό το Wonnaira, κατούρησε σε διάφορες λίμνες και ποταμούς!
(Από το Australia Dreaming: 40.000 years of Aboriginal History, Jennifer Isaacs, New Holland Publishers, 2005.)
2. Υπάρχουν στους Αβορίγινες δυο ειδών μύθοι. Το ένα συνίσταται σε ιστορίες σαν αυτές που εξετάσαμε ήδη και είναι γνωστές σε όλους, ακόμα και σε ξένους. Το άλλο είναι «ιερές, κρυφές» (ή απόκρυφες) ιστορίες – μύθοι που δίνονται μόνο στους «μυημένους», σε όσους δικαιούνται να συμμετέχουν σε ιεροτελεστίες.
Στους Αβορίγινες δεν υπήρχαν σχολές ή ashram (aśrama) όπως στην Ινδία όπου τα παιδιά μαθήτευαν και μάθαιναν. Δεν υπήρχαν, πάλι όπως στην Ινδία, ορισμένες οικογένειες (στην Ινδία βραχμάνων ιερέων) που είχαν ως λειτουργικό τους καθήκον με την υλική στήριξη των άλλων στην κοινότητα να μεταδίδουν από γενεά σε γενεά τα ιερά κείμενα (της Βεδικής Παράδοσης στην Ινδία).
Στους Αβορίγινες η μετάδοση γινόταν από ορισμένους πρεσβύτερους σε νεομυημένους στις ιεροτελεστίες ή άλλες συνάξεις.
Συχνά οι μύθοι λέγονταν τραγουδιστά (ως υμνωδίες) μα, πάλι, μόνο ορισμένα μέλη της φυλής είχαν αυτό το δικαίωμα.
3. Σε ορισμένες φυλές, όπως των Aranda, δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να μάθουν τους μύθους των τελετών, ακόμα και όταν οι μύθοι αυτοί αφορούσαν γυναίκες. Συνήθως όμως οι περισσότεροι ενήλικες αποκτούσαν κάποια γνώση των κοινών μύθων και των παραδόσεων σχετικά με τα τοτέμ τους και των ιερών τοποθεσιών και των αρχαίων προγονικών όντων που τις είχαν δημιουργήσει ή που με κάποιον τρόπο σχετίζονταν με αυτές.
Οι κρυφές ιστορίες, όταν δεν είναι ολότελα ξεχωριστές από τις κοινές, περιέχουν περισσότερες λεπτομέρειες κι επεξηγήσεις των συμβόλων.
Αλλά επιτρέπεται και προφανώς επιτρεπόταν στο παρελθόν να αυτοσχεδιάζουν οι αφηγητές ή βάρδοι και να αλλάζουν λεπτομέρειες. Γι’ αυτό, φυσικά, υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκδοχές ενός μύθου.
Συχνά επίσης στις υμνωδίες ή στα τραγούδια στις τελετές δίνονται όχι ολόκληρος ο μύθος ως αφήγηση μα μόνο λέξεις ή φράσεις κλειδιά και οι ακροατές παίρνουν το νόημα με συνειρμούς.
Για τον ξένο, για τον μεταφραστή, κάποτε και για τους ίδιους τους Αβορίγινες, δημιουργούνται δυσκολίες καθώς μια λέξη έχει πολλές διαφορετικές έννοιες.
4. Η μεγαλύτερη καταστροφή ή έστω διάβρωση της κουλτούρας των αυτοχθόνων πρέπει να προήλθε από την εισβολή των Ευρωπαίων στα τέλη του 18ου αιώνα στη νότιο Αυστραλία.
Το 1788 άρχισε η αποίκιση στην περιοχή του Σίδνεϊ και η διαδικασία προχώρησε βαθμιαία και σε άλλες περιοχές.
Οι Βρετανοί ήθελαν εδάφη και είχαν υπεροπλία. Επίσης έφεραν τις δικές τους αρρώστιες οι οποίες βρήκαν ανυπεράσπιστους τους αυτόχθονες και απλώθηκαν ραγδαία σε επιδημίες σε όλη τη χώρα.
Χιλιάδες αυτόχθονες πέθαναν. Τα έθνη με τις φυλές και κοινότητες κατέρρευσαν, διαλύθηκαν, σε μεγάλο βαθμό.
Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής ρημάχτηκε (εκτός από ελάχιστα μέρη) και πολλά στοιχεία του πολιτισμού αφανίστηκαν.
Πολλά στοιχεία χάθηκαν προτού προλάβουν οι Ευρωπαίοι άποικοι, οι επαγγελματίες ανθρωπολόγοι, να τα καταγράψουν στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Μια πρόσθετη δυσκολία είναι η αλλαγή ή προσθήκη στοιχείων στους μύθους από τη χριστιανική παράδοση που έφεραν οι Βρετανοί.
5. Αυτά τα ζητήματα θα τα εξετάσω σε μελλοντικά άρθρα. Σήμερα θα τελειώσω με τον μύθο του Darhumulan (Daramulun) που είναι η βάση για τα πιστεύω της φυλής Yuin στη νοτιοανατολική ακτή της ηπείρου (NSW).
Πολύ παλιά ο Νταραμούλουν ζούσε πάνω στη γη που ήταν γυμνή και «σαν τον ουρανό σκληρή σαν πέτρα». Δεν υπήρχαν άντρες ή γυναίκες, μόνο ζώα, πουλιά και ερπετά. Αυτός τότε δημιούργησε δέντρα στη γη. Μα η τσίχλα Kaboka έφερε κατακλυσμό και τα νερά κάλυψαν όλη τη γη. Τα πλάσματα χάθηκαν εκτός από λιγοστά που ανέβηκαν στο βουνό Gulaga (= Dromedary). Τότε ο Νταραμούλουν ανέβηκε στον ουρανό. Εκεί βρίσκεται τώρα και παρακολουθεί τις πράξεις των ανθρώπων. Εκείνος έδωσε στους Γιούιν νόμους που θα καθόριζαν τη ζωή τους και μεταδόθηκαν από τους πρεσβύτερους.
Θα επανέλθω. Μα υπάρχουν και άλλες αναλήψεις τον ουρανό. Μια σύζυγος του Baiame, η Guriguda με το κρυστάλλινο δέρμα, μητέρα του Wakend ανέβηκε στον ουρανό με τη βοήθεια του ακοντίου του γιου της που καρφώθηκε στο γόνατό της. Ο Ngurunderi επίσης στο τέλος της ζωής του ανέβηκε στον Kόσμο των Πνευμάτων Waiernwar στον ουρανό. Επίσης το Ερπετό Ουράνιο-Τόξο, φυσικά…
