Φιλ688: Νόμος και Θεός

Φιλ688: Νόμος και Θεός

- in Φιλοσοφία
0

1. Βάζω τον Νόμο πρώτο διότι μας είναι πιο γνωστός από τον Θεό, που αν και ‘πανταχού παρών’ παραμένει ασύλληπτος για αισθήσεις και νου.

Μερικοί σοφοί έχουν πει (πρώτος ίσως ο Αριστοτέλης) πως αφού ο Δημιουργός έκανε τη δημιουργία, το σύμπαν με του κόσμους και τα φαινόμενά του, κι έτσι εξήγγειλε ή εδραίωσε τους νόμους, αποσύρθηκε. Στο βιβλίο της Γένεσης στην Παλαιά Διαθήκη λέγεται πως την έβδομη μέρα ο Θεός αναπαύτηκε – σχεδόν το ίδιο πράγμα.

Ο πρώτος ίσως νόμος που έρχεται στον νου είναι αυτός της βαρύτητας, ή έλξης σωμάτων, ή συμμετρίας, όπως αλλιώς λέγεται.

Άλλος πολύ γνωστός νόμος μα δίχως τα μαθηματικά που εμπλέκονται στη βαρύτητα είναι ο νόμος Αιτίας και Αποτελέσματος. Ό,τι κάνουμε γίνεται αιτία για κάποιο αποτέλεσμα. Βάζουμε το χέρι στη φωτιά, καίγεται. Πέφτει πάνω μας νερό, βρεχόμαστε. Πεινάμε, μαγειρεύουμε και τρώμε. Δεν υπάρχει περίπτωση να βάλουμε το χέρι στη φωτιά και να δροσιστεί! Ή να πέσει βροχή στο κεφάλι μας και αυτό να μη βραχεί!

2. Υπάρχουν όμως καταστάσεις και φαινόμενα για τα οποία δεν βλέπουμε μια άμεση αιτία. Ιδίως σε σχέση με τα ανθρώπινα πράγματα. Διότι μερικά φαινόμενα φαίνονται να είναι ‘μαγικά’ ή πολύ παράξενα, σα να υπερβαίνουν τον νόμο – όπως το αεροπλάνο που πετά ή το πλοίο που επιπλέει στη θάλασσα. Και στις δυο περιπτώσεις ο νόμος της βαρύτητας εξουδετερώνεται από τη λειτουργία άλλων νόμων τους οποίους χρησιμοποιεί πρακτικά η ανθρώπινη νοημοσύνη.

Αλλά υπάρχουν ανθρώπινα φαινόμενα – συμβάντα, ενέργειες, καταστάσεις – που δεν φαίνονται να υπακούνε σε νόμους. Όπως απρόσμενα δυστυχήματα, ή εύνοιες της τύχης (όταν κάποιος κερδίζει έναν λαχνό), ή τρομερές διαφορές στη σωματική ρώμη και νοητική κατάσταση (ευφυΐα). Γιατί κάποιος γεννιέται στην Αυστραλία και άλλος ανάπηρος, μερικοί πλούσιοι άλλοι, πιο πολλοί, φτωχοί; Άντρες, γυναίκες;

3. Δεν υπάρχει καμιά προφανής λογική εξήγηση. Μόνο ο Νόμος του Κάρμα που διατυπώθηκε στη Βεδική Παράδοση της Ινδίας. Αυτός λέει σε απλή διατύπωση: Καλές πράξεις (= για το καλό των άλλων) παράγουν καλά αποτελέσματα (= καλές συνθήκες ζωής και για τον δράστη), ενώ κακές πράξεις (= εγωιστικές για το καλό του δράστη, άσχετα με τους άλλους) παράγουν κακά αποτελέσματα (= κακές συνθήκες ζωής για τον δράστη).

Διατυπώθηκε πολύ απλά και λακωνικά στη Bṛhadāraṇyaka Ουπανισάδα 3.2.1.3

puṇyo vai puṇyena karmaṇā bhavati, pāpaḥ pāpena ‘με άξια/καλή δράση γίνεται άξιος/καλός, με κακή κακός’! Υπήρξαν βέβαια πολλές άλλες κι εκτενέστερες διατυπώσεις σε μεταγενέστερα κείμενα. Μα αυτή η διατύπωση εξηγεί τις φαινομενικές αδικίες και άλλες διαφορές, τα ατυχήματα, τις αρρώστιες, συμφορές και άλλες καλές ή κακές καταστάσεις.

Είναι ο νόμος που φέρνει σε εξισορρόπηση τη δικαιοσύνη και καλοσύνη του όποιου Θεού με την πραγματικότητα της ατυχίας, δυστυχίας, βίας και πόνου που βλέπουμε στον κόσμο μας.

Ισχύει πρακτικά όμως μόνο σε συνδυασμό με την ιδέα της μετενσάρκωσης (ή μετεμψύχωσης), δηλαδή το ότι ο άνθρωπος ξαναγεννιέται αφού πεθάνει.

4. Όλες οι άλλες σωτηριολογικές θεωρίες είτε θρησκευτικές είτε φιλοσοφικές οδηγούν σε τρομερές αντιφάσεις και ανεξήγητα μυστήρια.

Οι συμφορές, λέει ένα χριστιανικό δόγμα, ο πόνος και η δυστυχία έρχονται σε ορισμένους, πάρα πολλούς, ανθρώπους, για να δοκιμαστούν – από τον Θεό. Αλλά αυτή η θρησκευτική, θεολογική και φιλοσοφική, εξήγηση δεν εξηγεί τίποτα. Διότι παραμένει το ερώτημα, γιατί αυτοί οι ορισμένοι και όχι άλλοι; Γιατί ο Άκης γεννιέται σε μια πλούσια οικογένεια και δεν γνωρίζει στέρηση και ο Μίκης γεννιέται σε πάμπτωχη οικογένεια; Γιατί η Νίκη έχει φοβερή ευφυΐα και η Εύα γεννιέται καθυστερημένη; Γιατί Άκης και Νίκη;

Η ρήση “Μυστήριες οι βουλές του Θεού” είναι μια βολική υπεκφυγή των εκκλησιαστικών: δεν εξηγεί τις πολυποίκιλες αδικίες, όπως φαίνονται, του κόσμου.

Σε αυτές τις θρησκείες ή κουλτούρες ο αυθαίρετος ετσιθελισμός και το παράλογο καπρίτσιο μολύνουν την τελειότητα, καλοσύνη και δικαιοσύνη του πανάγαθου Θεού τον οποίο προβάλλουν και λατρεύουν ως ύψιστη Αυθεντία. Αφού ο Θεός είναι παντογνώστης και παντοδύναμος δεν χρειάζεται να θέτει τους ανθρώπους σε δοκιμασία και μπορεί να εξαλείψει το κακό και τον πόνο από τη δημιουργία. Και η μεταθανάτια τιμωρία για αμαρτίες, για τις οποίες τελικά δεν ευθύνεται ο αμαρτωλός αφού αυτόν τον χαρακτήρα του δίνει η θεία Βούληση, είναι ένα φρικτό επιστέγασμα στον όλο παραλογισμό.

Μα οι χριστιανοί θεολόγοι δεν δείχνουν καμιά διάθεση να λογικευθούν!

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *