Φιλ760: Γλώσσα και νους

Φιλ760: Γλώσσα και νους

- in Φιλοσοφία
0

Υπάρχουν εκατομμύρια δημοσιεύσεις για τη Γλώσσα και για τις Γλώσσες που έχουν χρησιμοποιηθεί από τους διαφορετικούς λαούς στη γνωστή μας Ιστορία. Μερικές γλώσσες, όπως τα Ελληνικά, τα Εβραϊκά και άλλες, συνεχίζουν ως τις μέρες μας με λιγοστές αλλαγές. Αλλά οι περισσότερες αν όχι όλες έχουν πολλά κοινά γνωρίσματα: ονόματα και ρήματα, αντωνυμίες και προθέσεις, υποκείμενο και αντικείμενο σε φράσεις ή προτάσεις, κάποια κλίση ρημάτων, ονομάτων κι επιθέτων, ενεργητική και παθητική φωνή και παρόμοια. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι οι χρόνοι που διατυπώνονται με ρήματα σε μορφή παρόντος, παρελθόντος και μέλλοντος. Ζούμε μόνο στην πραγματικότητα του φευγαλέου παρόντος μα με τον νου μας μπορούμε να θυμηθούμε παρελθοντικές καταστάσεις κι εξελίξεις και να φανταστούμε και να εικονίσουμε μελλοντικές – πιθανές και μη!

Ο καθηγητής R.A. Wilson το εξέφρασε ωραία στο (κάπως παρωχημένο) έργο του The Miraculous Birth of language (Guild Books 1941): “Ο ανθρώπινος νους διαπέρασε το πεδίο του χρόνου που περιορίζεται από τις αισθήσεις [στο παρόν], το συμπεριέλαβε στην αγκάλη του και τώρα κρατά όλο τον χρόνο σε ενιαία θέα ως μια βασική μορφή με την οποία να οικοδομεί οργανωμένα έναν κόσμο διαδοχής και ανάπτυξης. Για να δηλωθεί και να επεκταθεί αυτός ο νέος κόσμος έχει δημιουργηθεί η Γλώσσα με το σύστημα των συμβόλων της”. Στη συνέχεια επισημαίνει πως, απ’ όλη την άπειρη ποικιλία των φυσικών μορφών που εμφανίζονται κι εξαφανίζονται συνεχώς, ο νους συνειδητά ξεχωρίζει βασικούς μόνιμους τύπους και φτιάχνει αντίστοιχα γλωσσικά σύμβολα που τους εκφράζουν – όπως δοχείο “που δέχεται και κρατά μέσα του”, κοπτήρας που “κόβει και χωρίζει” κλπ.

Άλλοι έχουν επισημάνει πως, ο ανθρώπινος νους μπορεί να εξετάζει και περιγράφει (αναλυτικά) όχι μόνο υλικά αντικείμενα κι ενέργειες και διαδικασίες στο περιβάλλον του μα και τον εαυτό του – ή τουλάχιστον ορισμένα νοητικά φαινόμενα που εύκολα αντιλαμβάνεται όταν θυμηθεί για λίγο να στραφεί στον εαυτό του, στη φύση του, στη δομή, στα στοιχεία, ενέργειες και λειτουργίες του. Ασχολείται όμως και με αριθμούς και υποθετικές καταστάσεις και οντότητες που είναι πέρα από τον νου!

Και αυτά όλα επίσης διατυπώνονται σε γλωσσικά σύμβολα.

Υπάρχουν όμως και μόρια, όπως “θα, ναι, ή, να” κλπ. (συχνά διαφορετικά σε διαφορετικές γλώσσες) που επίσης βοηθούν στη σύνταξη φράσεων, προτάσεων και ιδιωμάτων, για ν’ αποδοθεί με ακρίβεια μια ολοκληρωμένη έννοια στο γνωστό πεδίο του χωροχρόνου των εμπειριών μας.

Αυτά όλα είναι κοινότοπα για γλωσσολόγους και φιλόλογους (και πολύ ορθά) όσον αφορά τη χρήση όλων των γνωστών μας γλωσσών που έχουν ως βασικό μέσο τους τον ήχο, μα έχουν αναπτύξει και τα γραπτά σύμβολα.

Υπάρχουν και άλλες παράμετροι πολύ πιο σημαντικές, που όμως πρέπει να αφήσουμε για επόμενα άρθρα.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *