Η γλώσσα πάντα ξεκινά ως ήχος στον χωρόχρονο. Ακόμα και τώρα, αυτήν τη στιγμή, βλέπεις τις μορφές των γραμμάτων, κενών και λέξεων και σημείων στίξης μπροστά σου στην οθόνη, μα στον νου σου ακούς τους ήχους που έχεις μάθει γι’ αυτά τα γράμματα και αυτές τις λέξεις, αυτά δηλαδή τα γλωσσικά σύμβολα.
Το υλικό σύμπαν μας απαρτίζεται, μας πληροφορεί η Χημεία, από 110 τόσα βασικά στοιχεία – υδρογόνο, οξυγόνο, νάτριο, ήλιο, άνθρακας κ.λπ. – που σμίγουν σε πολυποίκιλους συνδυασμούς και σχηματίζουν τα τρισεκατομμύρια μαζών και μορφών που συναποτελούν τον γνωστό κόσμο μας. Στην αρχαιότητα, σε πολλές κουλτούρες τα στοιχεία συνοψίζονταν σε 5 (γη, νερό, φωτιά, αέρας, κι αιθέρας ή χώρος) και ο Εμπεδοκλής τα ονόμασε ριζώματα.
Ο θόρυβος, κάθε ήχος ή συνδυασμός ήχων, είναι δόνηση σε ορισμένη συχνότητα που ταξιδεύει στον αέρα. Ο κόσμος της Μουσικής ανήκει σε αυτήν την άποψη του σύμπαντος ή, έστω, του δικού μας άμεσου γνωστού περιβάλλοντος. Η οκτάβα με τις 7 νότες της, τις διέσεις και υφέσεις, τις κλίμακες και τα διάφορα όργανα, παράγουν μία για μας απεριόριστη ποικιλία ειδών και κομματιών Μουσικής από τα πιο απλά λαϊκά λιανοτράγουδα ως τις πιο μεγάλες κλασικές συνθέσεις.
Την ίδια απεριόριστη ποικιλία εκφράσεων και νοημάτων βρίσκουμε στη Γλώσσα – σχεδόν κάθε γλώσσα που χρησιμοποιείται σήμερα ή έχει χρησιμοποιηθεί. Αναρίθμητες εκφράσεις ποίησης και πεζού λόγου για ύμνους, προσευχές, περιγραφές, αφηγήματα ιστορικά ή μυθικά και παρόμοια: και αυτά όλα σχηματίστηκαν από συνδυασμούς ήχων του αλφαβήτου της κάθε γλώσσας.
Εκτός όμως από αυτήν την απέραντη ποικιλομορφία του κόσμου, η γλώσσα εκφράζει και τρεις βασικές ιδιότητες που ο νους αναγνωρίζει στην εμπειρία μας του κόσμου και των φαινομένων του. Αυτά είναι ο χώρος, ο χρόνος και οι συνθήκες ή μια δύναμη/ποιότητα που διαμορφώνει τις συνθήκες και δίνει μια κυρίαρχη, επικρατούσα ποιότητα.
Η μορφή, το σχήμα, εκφράζει την άποψη του χώρου. Ο ήχος είναι ή μάλλον εκφράζει την άποψη του χρόνου. Ο συνδυασμός συγκεκριμένων μορφών ήχου σε γλώσσα εκδηλώνει την τρίτη ιδιότητα που είναι οι συνθήκες με τις ποιότητές τους.
Από την πλευρά του ανθρώπου, η όραση (και το όργανό της, το μάτι) είναι η αισθητήρια λειτουργία που συνδέεται με και προσλαμβάνει μορφές (που είναι σχήματα φωτός και χρωμάτων στον χώρο), ενώ η ακοή (και το όργανό της, το αυτί) είναι η αισθητήρια λειτουργία που συνδέεται με ή προσλαμβάνει ήχους (που είναι δονήσεις σε χρονική έκταση). Η ίδια η νόηση, η λειτουργία του νου, συνδέεται με και προσλαμβάνει τις ποιότητες που μεταφέρονται από ηχητικές μορφές, δηλ. συνδυασμούς ήχων του αλφαβήτου.
Η γλώσσα πάντα ξεκινά ως ήχος στον χωρόχρονο. Ακόμα και τώρα, αυτήν τη στιγμή βλέπεις τις μορφές των γραμμάτων, κενών και λέξεων και σημείων στίξης μπροστά σου στην οθόνη, μα στον νου σου ακούς τους ήχους που έχεις μάθει γι’ αυτά τα γράμματα και αυτές τις λέξεις, αυτά δηλαδή τα γλωσσικά σύμβολα. Μπορεί ο νους να εικονίσει ένα γράμμα σαν ζωγραφιά ή μια λέξη ή έστω μια σύντομη φράση. Μα του είναι πολύ πιο εύκολο και φυσικό ν’ ακούσει ένα εκτενέστερο κείμενο.
Ο άνθρωπος έχει εκ φύσεως τον φωνητικό μηχανισμό (λάρυγγα, φωνητικές χορδές, στόμα, γλώσσα, ουρανίσκο, δόντια, χείλη) για να μιλάει κι έτσι να εκφωνεί τα νοήματα που εμφανίζονται στον νου του και μεταφέρονται στα κύματα του αέρα (ή αιθέρα). Εκ φύσεως έχει και τον ακουστικό μηχανισμό (το αυτί) για να προσλαμβάνει τους ήχους και αυτοί να μεταφράζονται σε νοήματα στον νου του.
Μα ο ήχος κινείται, διαρκεί όσο διαρκεί (για πολύ λίγο) και παύει οδηγώντας σε σιωπή. Στην αρχαιότητα, προτού η γραφή εξαπλωθεί, επικρατούσε η προφορική παράδοση από δασκάλους σε μαθητές, από γονείς ή παππούδες σε παιδιά. Κι έτσι τα σημαντικά για τον λαό και την κουλτούρα του κείμενα περνούσαν από τη μια γενιά στην επόμενη και διασώζονταν. Τρανό παράδειγμα είναι η Βεδική Παράδοση – και σε μικρότερο βαθμό τα επικά τραγούδια σε διάφορες άλλες παραδόσεις.
Μα ο προφορικός λόγος είναι παροδικός, φευγαλέος. Για να γίνουν πιο ασφαλή και πιο μόνιμα, τα μακροσκελέστερα κείμενα έπρεπε να χαραχθούν στις μόνιμες μορφές γραφής – σε πλάκες ή δέρματα και παρόμοια, σε ιδεογράμματα, εικόνες, γράμματα και λέξεις που αντιπροσωπεύουν τους ήχους. Έτσι το ηχητικό σύμβολο εκφράστηκε στο μορφικό σύμβολο γραφής.
Έτσι η γλώσσα έγινε και ρευστή και στατική συγχρόνως για να μεταδίνει πληροφόρηση και γνώση.
Αργότερα όμως θα δούμε πως η γνώση δεν περιορίζεται από τη γλώσσα έτσι όπως την ξέρουμε.
