Η ιδέα της αντικειμενικότητας είναι μια ιδέα και τίποτε άλλο. Δεν μπορούμε να έχουμε αντικειμενικότητα όπως την εννοούμε…. Η εικόνα του τρισδιάστατου κόσμου που σχηματίζει ο νους μας είναι καθαρά υποκειμενική….
Κάθε άνθρωπος γνωρίζει τον εαυτό του, ενσωματωμένο σε αυτήν τη ζωή στον υλικό κόσμο, ως ον ενσυνείδητο: δηλ. γνωρίζει πως έχει συνειδησία (= συνειδητότητα ή συνείδηση μα όχι τη ‘συνείδηση που τύπτει’ όπως λέγεται), την ικανότητα επίγνωσης, ενσυναίσθησης.
Αυτή η δύναμη ενσυναίσθησης ή συνειδησίας εκδηλώνεται σε τέσσερις (ψυχοσωματικές) λειτουργίες: αισθητήρια (μέσω των οργάνων αίσθησης – ματιών, αυτιών κ.λπ.), αισθαντική ή αισθηματική (μέσω συν-αισθήματος ή διαίσθησης), διανοητική σκέψη και, τελικά, ενόραση ή έκλαμψη έμπνευσης. Μα αυτές οι λειτουργίες εκδηλώνονται σε διαφορετική ένταση και διαφορετικό συνδυασμό σε διαφορετικά άτομα.
Έτσι ενώ κάθε άνθρωπος έχει συνειδησία, υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι (ανάλογα με την επικράτηση των αισθήσεων, του συναισθήματος ή της διανόησης) – ενώ η έμπνευση/ ενόραση μπορεί να λειτουργήσει και στους τρεις τύπους. Κι έχουμε έξι τύπους καθώς ο κάθε βασικός τύπος μπορεί να είναι εξωστρεφής ή ενδοστρεφής.
Λέγεται πως ο άνθρωπος διαφέρει σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα γνωστά μας ζώα διότι, εκτός από διάφορες ανώτερες νοητικές λειτουργίες, έχει και αυτοσυνειδησία, δηλαδή μπορεί να σκέφτεται, να αισθάνεται και γενικά να ασχολείται με τον εαυτό του, ενώ τα ζώα δεν μπορούν. (Δεν ξέρω πώς το ξέρουμε αυτό.)
Υπάρχει διάχυτη αντίληψη, ακόμα και σε καλά μορφωμένους, πως οι επιστήμες μας δίνουν μια αντικειμενική εικόνα του κόσμου όπου ζούμε. Και όλοι σχεδόν οι άνθρωποι θέλουν να είναι αντικειμενικοί στις προσεγγίσεις και κρίσεις τους.
Μα η ιδέα της αντικειμενικότητας είναι μια ιδέα και τίποτε άλλο. Δεν μπορούμε να έχουμε αντικειμενικότητα όπως την εννοούμε, δηλαδή μια αληθινή επαφή, εικόνα και γνώση του περιβάλλοντος κόσμου μας. Η γνώση (και γενική εικόνα) σχηματίζεται εντελώς υποκειμενικά από τον νου και τις αισθήσεις μας. Το σύνολο δίκτυο νου και αισθήσεων που είναι το αντιληπτικό μας σύνεργο, είναι εκ φύσεως διαμορφωμένο (conditioned) και προγραμματισμένο να λειτουργεί με τον συγκεκριμένο τρόπο που λειτουργεί. Η εικόνα του τρισδιάστατου κόσμου που σχηματίζει είναι καθαρά υποκειμενική, περιορισμένη και καθορισμένη από τους περιορισμούς του ίδιου του αντιληπτικού σύνεργο, του ανθρώπινου νου.
Ο Γερμανός φιλόσοφος Ιμάνουελ Καντ (1724-1804) διατύπωσε την ιδέα πολύ ξεκάθαρα και το σημειώσαμε σε προηγούμενα άρθρα (π.χ. Ιστορία και απορίες (2), 56. Φιλοσοφία: Πώς γνωρίζουμε τον κόσμο;).
Οπωσδήποτε υπάρχει ένας κόσμος έξω και γύρω από μας και μάλλον πρέπει να έχει περισσότερες από τρεις, μα όχι πάρα πολλές, διαστάσεις. Μα εμείς, λόγω των περιορισμών του αντιληπτικού συνέργου μας, δεν τον γνωρίζουμε έτσι όπως είναι. Για να τον γνωρίσουμε στην απόλυτη πραγματικότητά του θα πρέπει να αναβαθμίσουμε και να εκλεπτύνουμε το σύνεργο αντιληπτικότητας μας, δηλαδή τον νου και τις αισθήσεις μας.
Πώς γίνεται αυτή η αναβάθμιση;
Οπωσδήποτε όχι με την προσθήκη εξωτερικών υλικών συσκευών (μεγεθυντικούς φακούς, στηθοσκόπια και παρόμοια). Χρειάζεται ειδική επιμόρφωση, ειδική εκπαίδευση.
Στο μεταξύ προσεγγίζουμε την πραγματικότητα του περιβάλλοντος κόσμου μέσω της υποκειμενικής μας πραγματικότητας, με λογικές σκέψεις, ελεγχόμενους συλλογισμούς, αναλογίες, ενοράσεις μεγάλων σοφών, καινούργιες παρατηρήσεις και άλλα δοκιμασμένα βοηθήματα.
Την κατεύθυνση για βελτίωση τη δίνει η κοινή εμπειρία όπου ο νους λειτουργεί πολύ καλύτερα όταν υπάρχει διαύγεια, ησυχία και η έκλαμψη της ενόρασης.
