Είναι δυνατόν το πέταγμα της πεταλούδας σε μια άκρη του Γαλαξία να επηρεάσει γεγονότα/φαινόμενα στην άλλη άκρη; Μπορεί μια έκρηξη ενός άστρου ή μια σύγκρουση δυο Γαλαξιών στη μακρινή μεριά του ορατού σύμπαντος να επηρεάσει τα πράγματα στην αυλή του δικού μας ηλιακού συστήματος;
Και ναι και όχι!
Στον υποατομικό κόσμο των κβάντα ξαφνικές διακυμάνσεις δεν ξεφεύγουν εκτός προβλέψιμων εξελίξεων. Αυτό έχει δείξει μια πρόσφατη έρευνα στο περίφημο Los Alamos Εθνικό Εργαστήριο.
Στο επίπεδο των κβάντα οι εξελίξεις περιορίζονται μέσα σ’ ελεγχόμενα πλαίσια. Ακόμα και αν μπορούσαμε να πάμε πίσω στον χρόνο και να τροποποιήσουμε την κατάσταση ενός σωματιδίου, δεν θ’ άλλαζε σημαντικά η παρούσα κατάσταση. Θα διατηρούνταν το κατεστημένο. Το ιστορικό προτσέσο (για να χρησιμοποιήσω τη φράση του Μαρξ) δεν θα άλλαζε.
Πριν από πολλά χρόνια ο Ray Bradbury συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας δημοσίευσε μια ιστοριούλα Α Sound of Thunder όπου ο ήχος της βροντής άλλαζε τον ρου της Ιστορίας εντυπωσιακά.
Από την άλλη όμως υπάρχει και η Θεωρία του Χάους (που κακώς ονομάζεται έτσι) η οποία μας λέει πως ένα φαινομενικά ασήμαντο γεγονός μπορεί να έχει υπέρμετρη επίδραση στο μέλλον ή και σε άλλη περιοχή και να διαμορφώσει εξελίξεις τεραστίων διαστάσεων.
Αυτό είναι το γνωστό “πέταγμα της πεταλούδας” που δημοσιοποιήθηκε πλατιά από τον μαθηματικό Edward Lorenz (1917-2008) που επίσης εδραίωσε τις αρχές της Μετεωρολογίας χρησιμοποιώντας το παράδειγμα μιας πεταλούδας που πετά στη Βραζιλία και το φτεροκόπημά της προκαλεί έναν τυφώνα στο Τέξας.
Στο Ισ315 Το πέταγμα της Πεταλούδας εξέτασα την ιστορία του Τεμουζίν, γνωστού ως Τζένγκις Χαν, που αναπτύχθηκε όπως αναπτύχθηκε αφού κάποιοι εχθροί είχαν δηλητηριάσει τον πατέρα του και ο ίδιος έζησε ως σκλάβος για μερικά χρόνια, μα μετά έγινε ο Μεγάλος Χαν και τα στρατεύματά του κατέκτησαν τον μισό γνωστό κόσμο τον 12ο αιώνα. Και φυσικά αυτό επηρέασε όλη τη μεταγενέστερη Ιστορία της ανθρωπότητας.
Έτσι η κβαντική θεώρηση και αυτή του Χάους διαφέρουν καθώς λειτουργούν σε διαφορετικά επίπεδα (ή κόσμους!) – η πρώτη στον μικρό κόσμο των ατόμων και υπατομικών σωματιδίων κι ενεργειών και η δεύτερη στην-κλίμακα του κόσμου της συνηθισμένης ζωής μας.
Οι δυο θεωρήσεις δεν είναι εντελώς ασύμβατες μα για την ώρα δεν συμβιβάζονται καθόλου εύκολα.
