Η λέξη (ουδέτερο) λίνγκαμ σημαίνει γενικά «γνώρισμα, έμβλημα, σημείο ή σημάδι, σύμβολο, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό». Σ’ άλλα πλαίσια όπως π.χ. φιλοσοφική συζήτηση είναι «ένδειξη, τεκμήριο». Αλλού σημαίνει «σύμπτωμα». Αλλού πάλι «πέος, το χαρακτηριστικό του αρσενικού».
Στα αρχαιότερα κείμενα, σπάνια είχε την έννοια «πέος». Αλλά στα μυθολογικά-ιστορικά purāṇa και στα κείμενα tantra (= μυστικιστικά, λατρευτικά, γιογκικά) συχνά το Shiva-linga αναφέρεται στο όργανο του Shiva που συμβολίζει τη γενεσιουργική δύναμη του Θεού αυτού – του Shiva ή Shiva-Rudra.
Μα ως γενεσιουργική δύναμη το λίνγκα συμβολίζει την αρχέγονη Ενότητα που σταδιακά εκδηλώνεται ως πολλαπλότητα, πρώτα στους τρεις μεγάλους κόσμους – ουρανός, μεσόχωρος και γη. Βλέπετε την εκδήλωση στις 3 λευκές γραμμές.
Η τρίαινα που ξεπηδά από το κεντρικό σημείο (= το Ένα) συμβολίζει τους τρεις guṇa: sattva ‘φως, γνώση, χαρά’, rajas ‘κίνηση, ορμή, επέκταση’, tamas ‘σκοτάδι, αδράνεια, μετασχηματισμός’.
Στο Linga Purāṇa λέγεται πως το αρχέγονο λίνγκα είναι άγευστο, άοσμο, άχρωμο και συνεπώς άμορφο, δηλ. η αρχική Ενότητα. Αλλά παρουσιάζεται ως τρίπτυχη δύναμη που δημιουργεί τους κόσμους – satya ‘αμετάβλητη αλήθεια’, (pra)jñāna ‘γνώση, νοημοσύνη’ και ananta ‘άπειρο, απεριόριστο’. Άλλα Πουράνα το παρουσιάζουν ως brahmāṇḍa ‘αυγό του θεού Μπραχμά’ δηλ. σύμπαν.
Συνήθως όμως το λίνγκα σχετίζεται με τον θεό Σίβα (Śiva). Στα κείμενα τάν-τρα (όπως στο κινεζικό ζεύγος yang και yin) διαχωρίζεται ο Μεγαλόθεος Σίβα (Maheśvara) και η μεγαλοσύνη ή μάλλον η Δημιουργική Δύναμή του Shakti (śakti): αρσενική δύναμη και θηλυκή ενέργεια. Και από την αλληλεπίδραση, την αλληλοδυναμική τους, παράγεται το σύμπαν με όλους τους κόσμους και όλα τα φαινόμενα.
Ας σημειωθεί πως κάθε θεός έχει τη shakti του. Ο Σίβα την Ουμά ή Παρβατί, ο Μπραχμά τη Σαρασβατί, ο Βίσνου τη Λαξμί, ο Ίντρα την Ιντρανί κ.λπ. Συνήθως η σάκτι παρουσιάζεται ως σύζυγος για τους οπαδούς που λατρεύουν τις θεότητες. Μα η σάκτι είναι η ενέργεια, δύναμη, ακτινοβολία του θεού κι εκφράζει τη φύση του. Το σύμβολό της αντίστοιχο του αρσενικού λίνγκα, είναι το yoni, το θηλυκό όργανο – που υποδείχνει, όμως, και ‘πηγή, προέλευση, αιτία ύπαρξης’.
Στην ακόλουθη φωτό, όπως και στην πρώτη, βλέπουμε τον συνδυασμό λίνγκα και γιόνι και τον συμβολισμό τους:
Στη μέση ο Βίσνου κυβερνά την ευστάθεια του σύμπαντος, όπου υπάρχει ύπαρξη κι εξέλιξη στον υλικό κόσμο χάρη στη δύναμη του Μπραχμά. Στο πάνω μέρος υπάρχει ανέλιξη (involution = saṃhara ‘συμμάζεμα, επιστροφή, συστολή) χάρη στη δύναμη του Σίβα που μετασχηματίζει. (Η λέξη destroyer αναφέρεται στην πρότερη μορφή του πλάσματος ή πράγματος: αυτή καταλύετα.ι Μα transformer θα ήταν πιο σωστή αφού επέρχεται νέα μορφή, νέο πλάσμα.)
Στο Linga Purāṇa (και μερικά άλλα) το λίνγκα συμβολίζει το Ύψιστο Ον στη μορφή πύρινης κολόνας που δεν έχει πάτο ή κορυφή. Είναι η συμπαντική κολόνα lingodbhava που αντιστοιχεί στο συμπαντικό δέντρο (ή axis mundi) που απαντάται σε πολλές άλλες μυθολογίες.
Εδώ ο θεός Μπραχμά καταλαμβάνει το κάτω μέρος, ο θεός Βίσνου το μεσαίο και ο θεός Σίβα την κορυφή – (LP 2.47).
Υπάρχουν και άλλες περιγραφές.
Στη Linga Purāṇa 2.46 η θεά της γνώσης και των (Καλών Τεχνών) Sarasvatī λέει πως όλοι οι Θεοί και όλες οι Θεές, όλα τα ημιθεϊκά όντα και όλα τα πλάσματα, όλα τα ζώα και φυτά, τα πάντα στηρίζονται στο λίνγκα κι εξαρτώνται από αυτό.
