Ο Αβικέννας ήταν Πέρσης ιατροφιλόσοφος και μύστης (980-1037). Το όνομά του είναι ABū Alī al Husayan ibn Abd Allah ibn Sinā. (Avicenna στα Αγγλικά, Aven Sina στα Εβραϊκά και Αβιτζιανόν στα Βυζαντινά.) Ήταν σε μεγάλο βαθμό και για μεγάλα διαστήματα αυτοδίδακτος, μα είχε βοήθεια σε κρίσιμες ώρες. Το μυστικιστικό κείμενο Κλίμακας είναι από την αγγλική εκδοχή του (σ. 20-22) στο Readings from the Mystics of Islam της Margaret Smith, 1950 London. Luzac @Co.
Όπως κάθε αληθινή κλίμακα και αυτή του Αβικέννα έχει επτά στάδια και αντιστοιχεί σε μια εσωτερική οκτάβα όπου η χαμηλή νότα Ντο σε μια ανιούσα πορεία είναι ο κοινός άνθρωπος βυθισμένος σε άγνοια κι εγωισμό και η υψηλή Ντο είναι η πλήρης Αυτοσυνειδησία ή ενότητα με το Απόλυτο (Θεό στις θρησκείες, Μπράχμαν στο Vedānta).
Κείμενο Κλίμακας : Οι αγκύλες [] είναι δικές μου παρεμβάσεις.
Κάθε δημιουργημένο πλάσμα λαχταρά την τελειότητα [ή πληρότητά] του που σημαίνει την [απόλυτη] ευμάρεια του. Αυτή επέρχεται με τη χάρη Εκείνου του Ενός Όντος που είναι τέλειο [ή πλήρες]. Το πιο τέλειο αντικείμενο αγάπης είναι η Πρωταρχή του σύμπαντος. Η δόξα [ή μεγαλειότητά] του εκδηλώνεται [ολόγυρα, παντού] εκτός από όσους δεν μπορούν να δεχτούν αυτήν την αποκάλυψη. Μένει λοιπόν κρυμμένη [και ανύπαρκτη] για όσους έχουν [κάποιο] κάλυμμα, κάποιο μειονέκτημα, ελάττωμα, αδυναμία.
Οι γνωστικοί [που δεν έχουν τέτοιο ελάττωμα] έχουν ανοίξει το κάλυμμα του οργανισμού τους κι έχουν αφοσιωθεί στην επιδίωξη [ενότητας, συγχώνευσης στην ουσία] του Θεού. Η ψυχή τότε έχει φτάσει στο φως του Ήλιου και μπορεί να δέχεται θεία φώτιση όταν πρέπει, ελεύθερη από τις εγκόσμιες περισπάσεις, ωσότου καθαγιαστεί πλήρως.
Εδώ κάνω μια παύση για να εξηγήσω πως ο Αβικέννας έχει γράψει πάνω από 200 μελέτες, οι περισσότερες ιατρικής φύσεως κι εντατικής επιστημονικής, κυρίως μαθηματικής, έρευνας. Αλλά είναι φανερό πως το κύριο ενδιαφέρον του ήταν να κατανοήσει εμπειρικά και όχι μόνο διανοητικά την αληθινή σχέση του με τον Θεό. Το κύριο βιβλίο του είναι το μεγάλο Kitab al-Shifa “βιβλίο της θεραπευτικής“. Ένα μικρότερο μα με ίδια θέματα και μεταφυσική είναι το Kitab al-Nayat “της Σωτηρίας“. Ένα τμήμα τους ασχολείται με ψυχολογία, μεταφυσική, οντολογία.
Στην αρχή του Al-Shifa (1.1.7) με το παράδειγμα του ιπτάμενου ανθρώπου στο κενό μα χωρίς λειτουργικές αισθήσεις, λέει πως ο άνθρωπος έχει ωστόσο Aυτοσυνειδησία, ανεξάρτητη της αίσθησης του σώματος, κι έτσι γνωρίζει πως υπάρχει (όπως το επιχείρημα του Ντεκάρτ cogito ergo sum : “Σκέφτομαι άρα υπάρχω”) αφού η σκέψη και η θέασή της είναι εκδηλώσεις του αισθήματος ύπαρξης που όλοι έχουμε όλη μας τη ζωή. Μα αφού έχουν έρθει σε ύπαρξη μύρια ποικίλα όντα και φαινόμενα, όλα πρέπει να έχουν κάποια αρχή, άλλη από τον εαυτό τους. Εκείνη η πρώτη αιτία και αρχή είναι αναγκαιότητα: είναι η Πρωταιτία, Πρωταρχή και Πρωτουσία των πάντων και δεν έχει άλλη πρότερη αρχή κι αιτία.
Κάθε άνθρωπος έχει εκείνη την Πρωταρχή μέσα του ως έσχατο, αληθινό Εαυτό του κι εκείνο το στοιχείο θέλει πληρότητα και τελειότητα στην συγχώνευση στο αναγκαίο Ον που είναι η Πρωταρχή και Πρωταιτία των πάντων και του ατομικού εαυτού. Κάποια ώρα ο εαυτός νοιώθει εκείνη τη λαχτάρα, αφυπνίζεται, γίνεται “γνωστικός” όπως στο Κείμενο πιο πάνω, και αρχίζει την αναζήτηση για την συνειδητοποίηση του δικού του Εαυτού που είναι η Πρωταρχή.
Ο Αβικέννας ήταν μουσουλμάνος και γνώριζε άριστα την θεολογία του Ισλάμ στο Κοράνι, μα με τη βοήθεια των Πλάτωνα, Αριστοτέλη και Νεοπλατωνιστών, ξέφυγε από τους περιορισμούς του Ισλάμ αναπτύσσοντας ένα πολύ σφριγηλότερο σύστημα θεολογίας και φιλοσοφίας που, φυσικά, απορρίφθηκε από τους φανατικούς σαν τον Al Ghazali και μάλιστα φυλακίστηκε ο ίδιος για ένα διάστημα.
Στο τμήμα Περί ψυχής στο βιβλίο του Al Najat (= Σωτηρία) γράφει πως μπορεί να υπάρξει άνθρωπος με τόσο καθαρή ψυχή που να φλέγεται από αυτό–επίγνωση ή ενόραση και βρίσκει την αλήθεια και Αυτοσυνειδησία δίχως δάσκαλο ή άλλη μαθητεία.
Αυτή η γνώμη έχει κάποια αλήθεια και λογική, μα είναι σχεδόν ανεφάρμοστη. Ο ίδιος ο Αβικέννας είχε κάποια βοήθεια από τους Al Biruni, Abu Nasr Iraqi, Abu Sahi Masihi, και άλλους και μελέτησε τον Al Farabi, που πρώτος έφτιαξε ένα ολοκληρωμένο ισλαμικό φιλοσοφικό σύστημα με Νέο Πλατωνισμό!
Πολύ λίγοι πρέπει να είναι όσοι πέτυχαν την ολοκλήρωση ή Aυτοσυνειδητοποίηση στην ενότητα της Πρωταρχής δίχως βοήθεια δασκάλου. Εγώ δεν γνωρίζω κανέναν.
Έπεται συνέχεια…
