1. Στο άρθρο 23. Φιλοσοφία: Χριστιανισμός Β’, ανέφερα δύο βασικές απόψεις της διδασκαλίας του Ιησού, όπως τις βρίσκουμε στα ΤΚΕ. Η μια είναι η Αγάπη και η άλλη η Βασιλεία των Ουρανών ή του Θεού. Εδώ θα εξετάσω σύντομα μια τρίτη άποψη, αυτήν του Σωτήρα που έγινε κεντρικό δόγμα στον Χριστιανισμό, και ξανά την Αγάπη. Την άποψη της Βασιλείας θα την αφήσω για το επόμενο.
Στον Λουκά ένας άγγελος λέει στους βοσκούς που φύλαγαν τα κοπάδια τους “Σήμερα γεννήθηκε για σας σωτήρας που είναι ο Χριστός” (2.11).
Ή όπως γράφει ο Ιωάννης: “Ιδού ο αμνός του Θεού ο αίρων (που σηκώνει, παίρνει πάνω του, εξαλείφει) την αμαρτίαν του κόσμου” (1.29). Και αργότερα: “Αυτός είναι αληθινά ο σωτήρ του κόσμου, ο Χριστός” (4.42).
Ο Παύλος το θέτει κάπως διαφορετικά: Ο Ιησούς “απέθανε υπέρ των αμαρτιών ημών” (1Κρ 15.3) και αλλού “παραδόθηκε για τα παραπτώματά μας και αναστήθηκε για τη δικαίωσή μας” (Ρμ 4.25).
Αυτό είναι βασικό δόγμα στον Χριστιανισμό: Ο Θεός έστειλε τον μονογενή Του γιο, ενσαρκωμένο άνθρωπο για να πάρει πάνω του τις αμαρτίες του κόσμου και για να σωθούν όσοι θα πιστέψουν στον Θεό-Πατέρα που τον έστειλε. Στον Ιωάννη πάλι ο Ιησούς λέει (5.24) πως όποιος ακούει τα λόγια του και πιστεύει στον πέμψαντα (Θεό) θα έχει ζωή αιώνια.
Εδώ όμως έχουμε δυο διαφορετικές ιδέες. Η μια λέει πως ο Ιησούς παίρνει πάνω του τις αμαρτίες όλου του κόσμου κι έτσι σώζει τους πάντες, η άλλη λέει πως θα σωθούν μόνο όσοι πιστέψουν τη διδασκαλία του ή ότι ο ίδιος είναι γιος του Θεού.
2. Οι δάσκαλοι, καθηγητές, θεολόγοι και ιερωμένοι, οι εκκλησιαστικοί όλοι και οι Πατέρες, δεν διακρίνουν πως εδώ υπάρχουν δυο διαφορετικές δηλώσεις. Νομίζουν πως είναι μια!
Άσχετα με τις εξαγγελίες των εκκλησιαστικών πως ο Ιησούς ήρθε για να σώσει τον κόσμο και πήρε πάνω του (πώς στην ευχή;) τις αμαρτίες όλων, αυτό που μπορεί να λεχθεί με βεβαιότητα είναι πως έσωσε μόνο όσους όχι μόνο πίστεψαν αλλά και ακολούθησαν τις παραινέσεις του περί αγάπης, ευσπλαχνίας, δικαιοσύνης, ταπεινότητας, φιλαλήθειας κλπ.
Άλλωστε, ακόμα και στον Αποκαλυπτισμό λέγεται πως την Ημέρα της Κρίσεως οι άγγελοι του Κυρίου θα περιμαζέψουν “τους εκλεκτούς αυτού [=του Κυρίου]” (Μρ 13.26-7, Μθ 24. 30-1).
Εγώ θα πρόσθετα πως η σωτηρία δεν είναι προνόμιο των χριστιανών μόνο, ούτε καν όσων λένε πως “πιστεύουν” στον Θεό. Μόνο όσοι ακολούθησαν ή ακολουθούν έμπρακτα τη διδασκαλία του Ιησού και όσοι εφαρμόζουν στη ζωή τους όμοιες πρακτικές θα σωθούν κι ας είναι μουσουλμάνοι, βουδιστές, παγανιστές ή ό,τι άλλο.
3. Μια ξεκάθαρη εντολή που δίνει ο Ιησούς, όταν ένας νομικός τον ρωτά τι να κάνει για να έχει αιώνια ζωή (στον Μάρκο και στον Λουκά, 10.27) είναι η διπλή αγάπη :“Aγαπήσεις Κύριον τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά, ψυχή, ισχύ και διάνοια και τον πλησίον σου ως σεαυτόν”. Το πρώτο σκέλος διατυπώνεται σε πολλά σημεία στην ΠΔ (Παλαιά Διαθήκη) και το δεύτερο στο Λευιτικόν 19. 18,34.
Αυτή μπορεί να ακούγεται απλή, αλλά πώς γίνεται;
Τα ΤΚΕ δεν μας λένε πώς να αγαπήσεις. Μας λένε πολλές πρακτικές, δίνουν πολλές οδηγίες, μα δεν εξηγούν πώς να τις εφαρμόσεις στην Καθημερινότητα.
Στην προκειμένη περίπτωση, η αγάπη μας πάντα έχει κάποιο αντικείμενο – την οικογένεια, τους φίλους, την εργασία μας. Πώς γίνεται ο Θεός αντικείμενο της αγάπης μας;…
Για τον πλησίον, ο Ιησούς δίνει την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη. Μα κι εδώ υπάρχει δυσκολία. Ελάχιστοι άνθρωποι την καταλαβαίνουν διότι ελάχιστοι τη διαβάζουν με προσοχή. (Θα την εξετάσω αργότερα.)
Ο Ιησούς πάει πιο πέρα από την ΠΔ λέγοντας στην Επί του Όρους Ομιλία (Μθ 5.44 και στην Επί της Πεδιάδας, Λκ 6.27-8) πως είναι κοινό να αγαπάμε συγγενείς και φίλους που μας αγαπούν, κάτι που μπορούν να κάνουν και οι αμαρτωλοί. Οι οπαδοί του όμως πρέπει να αγαπούν και τους εχθρούς, αυτούς που τους καταδιώκουν και τους μισούν και να στρέφουν και το άλλο μάγουλο. Και δίνει ο ίδιος το καλό παράδειγμα πάνω στον σταυρό παρακαλώντας τον Πατέρα να συγχωρέσει τους σταυρωτές του γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν (Λκ 234.34).
Αυτό είναι ακόμα δυσκολότερο!
4. Η ιδέα του Σωτήρα δεν είναι πρωτότυπη στον Χριστιανισμό. Υπάρχει και σε παλαιότερες παγανιστικές θρησκείες.
Μια χλωμή αντανάκλαση βρίσκουμε στον Ηρακλή, γιο του Δία και μιας θνητής, ο οποίος κάνει άθλους και απαλλάσσει τον κόσμο από τέρατα.
Η ιδέα υπάρχει και στη Μεσοποταμία και στην Ινδία.
Όπως ο Ψαλμός 81/82 λέει πως “ο Θεός έστη εν συναγωγή θεών” (ο Θεός στάθηκε στη συνάθροιση των θεών), έτσι και στις θρησκείες ή μυθολογίες αυτών των χωρών γίνονταν “συναγωγές” ή συμβούλια θεών για να παρθούν δύσκολες αποφάσεις. Στο Enūma Elish Επικό της Δημιουργίας στη Βαβυλωνία, το συμβούλιο των θεών αποφασίζει να στείλει τον Marduk, τον γιο του ουράνιου Anu και εγγονό του Ύψιστου Anshar, να πολεμήσει τους επαναστάτες θεούς-δαίμονες για να σώσει τον κόσμο – το οποίο κάνει ο Μάρντουκ.
Στην Ινδία, πάλι, στο έργο Aitareya Brāhmaṇa, οι θεοί κάνουν συμβούλιο, μετά κάνουν μια μεγαλόπρεπη θυσία στον υπέρτατο Κύριο των όντων Prajāpati και αυτός στέλνει τον γιο του Indra να τους οδηγήσει σε νικηφόρο πόλεμο κατά των δαιμόνων, να σώσει τον κόσμο και να τους κυβερνά.
Τα Enūma Elish και Aitareya Brāhmaṇa προηγούνται των ΤΚΕ κατά 1.500 ή 2.000 έτη.
