Από το Wen Tzu “Κατανοώντας τα μυστήρια”, 11:
Ο ουρανός έχει το ύψος του· η γη έχει τα βάθη της· ο ήλιος και η σελήνη λάμπουν· τα άστρα τρεμοπαίζουν· yin και yang [η θηλυκή και αρσενική άποψη] εναρμονίζονται. Δεν υπάρχει καμιά επιτήδευση σε αυτά. Αν η οργάνωση είναι ορθή, τότε όλα θα λειτουργούν με φυσικό αυθορμητισμό.
Στις παλαιές εποχές οι άνθρωποι ήταν άδολοι, δεν ήξεραν καν που ήταν η ανατολή και η δύση. Δεν υπήρχε ασυμφωνία μεταξύ της εμφάνισης και των συναισθημάτων τους ή μεταξύ των πράξεων και των λόγων τους. Οι πράξεις τους κυλούσαν δίχως το περιττό, τα λόγια τους δίχως φιοριτούρες. Τα ρούχα τους σκέπαζαν, ζέσταιναν· δεν εντυπωσίαζαν. Οι κινήσεις τους ήταν αργές, το κοίταγμά τους δίχως κρίση. Έσκαβαν πηγάδια για να πίνουν και καλλιεργούσαν για να τρώνε. Δεν εμπορεύονταν, δεν κυνηγούσαν αμοιβές. Οι ανώτεροι και κατώτεροι δεν μάλωναν, δεν προσπαθούσαν οι μεν να εκμεταλλευθούν τους δε, να τους ανατρέψουν. Δεν υπήρχε η έξαρση κι εξηζήτηση που τώρα τρελαίνουν την κοινωνία ούτε η πονηρή συμπεριφορά ως κοινό ήθος.
Δεν είναι το γιν και γιανγκ και οι 4 εποχές που παράγουν τα μύρια όντα. Δεν είναι η έγκαιρη βροχή και η δρόσος που διατρέφουν φυτά και δέντρα. Μόνο όταν το πνεύμα είναι παρόν και γιν και γιανγκ εναρμονίζονται, τότε παράγονται τα μύρια όντα.
Το Τάο εμφυσά τη ζωτικότητα στην μορφή και εμφυτεύει το πνεύμα στον νου. Τότε γαλήνια και απαρεμπόδιστη, ανάλαφρη και ήσυχη, χαρούμενη και αρμονική, η καρδιά μένει ανοικτή, δίχως περιορισμό μορφής, αθόρυβη και ήρεμη. Είναι σαν να μην υπάρχει εργασία στα διοικητικά γραφεία, σαν να μην υπάρχουν άνθρωποι στην κυβέρνηση. Δεν υπάρχουν τότε ερημίτες ή πρόσφυγες, καταναγκαστική εργασία και άδικες ποινές.
Τότε οι πολίτες όλοι ακολουθούν τις αρετές των ηγετών και αντιγράφουν τις αξίες τους. Και αυτά τώρα γίνονται αφηγήσεις όχι μόνο στη χώρα τους μα και σε άλλες γλώσσες, άλλες κοινωνίες με άλλα ήθη κι έθιμα: φτάνουν μακριά. Η αγνή ειλικρίνεια της ηγεσίας προεκτείνεται σε όλον τον κόσμο.
Α, ναι, είναι ορθό να αμείβεται ο καλός και να τιμωρείται ο κακός. Αυτή είναι εντιμότητα. Οι οδηγίες πρέπει να είναι σαφείς, μα να μην εκτελούνται ωσότου παρουσιαστεί αγνή ειλικρίνεια.
Αν οι πολίτες έχουν ηγεσία μα δεν ακολουθούν οδηγίες είναι γιατί λείπει η αγνή ειλικρίνεια.
