1. Διάβασα με προσοχή την παρουσίαση της 2ης ποιητικής συλλογής (2019) του Ορφέα Απέργη από τη Μαρία Τοπάλη και τη νέα (πολλοστή) ποιητική συλλογή, Ψηφιδωτό της Νύχτας (2019) της Ιουλίτας Ηλιοπούλου από τον Αντώνη Κωτίδη (Καθημερινή Κυριακάτικη, Τέχνες & Γράμματα, 2/6/19).
Για την Ηλιοπούλου έχω γράψει στο παρελθόν και δεν έχω δει τίποτα δικό της που να με κάνει να αλλάξω τη γνώμη μου πως, παρά την εμπλοκή της με τον Ελύτη και τον ποιητικό και καλλιτεχνικό κύκλο, δεν κατανοεί ούτε τα πιο απλά βασικά της Ποίησης. Ο Απέργης μου είναι άγνωστος – και μάλλον θα παραμείνει. Για την Τοπάλη επίσης έγραψα – το προηγούμενο. Ο Κωτίδης μου είναι κι αυτός άγνωστος.
Μα σήμερα γράφω λίγα για τις προσεγγίσεις των κριτικών.
2. Ο Απέργης, μας πληροφορεί η Μαρία Τοπάλη, έχει “τον ιδιαίτερο ποιητικό του χαρακτήρα”. Αντιγράφω λοιπόν τα κομμάτια που επιλέγει η Μαρία Τοπάλη.
Πάνω στην ανοιχτωσιά του μέλλοντος|
πάτησα | για να γράψω (ποίημα 38, ‘η ηρωική αλυσίδα’).
Προσθέτει και το ποίημα στην υποσημείωση (10) του ίδιου: –
Το μέλλον είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας:
άνεμος, νερό, ήλιος, ποίηση.
Έτσι ο Απέργης είναι ένας ποιητής-προφήτης που “ξεσπάει μέσα στη γλώσσα με ένα θερμό ταπεραμέντο.” Που βλέπετε τη θερμότητα;…
Μα “δεν φοβάται… να επισκεφθεί το υψηλό”: –
Γράψε σα να ’σουνα κανείς| και κανενός η λύση|
Γράψε για να μπορεί κανείς να ζήσει.
Που το βλέπει το “υψηλό”;
Δεν κατάγεται η ποίηση του Απέργη “τόσο από τον ρομαντισμό όσο από τους κλασικούς”. Τώρα ποιοι είναι οι ρομαντικοί και ποιοι κλασικοί, δυστυχώς, η Μαρία Τοπάλη δεν μας λέει. Μα μας δείχνει τον κλασικισμό με το ακόλουθο: –
Δεν έχω μητέρα γλώσσα| γιατί η γλώσσα μου είναι μητέρα|
μητέρα που έχει πάει με πολλούς| κι εγώ είμαι|
το παιδί της,| παιδί πολλών πατεράδων.
Χειρότερη κι από τη μεταμοντέρνα ποίηση είναι η μεταμοντέρνα κριτική σαν αυτή της Τοπάλη.
3. Ο Κωτίδης δεν καταδέχεται να δώσει δείγματα της στιχόπλεξης της Ηλιοπούλου. Μας λέει όμως – κι εμείς πρέπει να δεχτούμε τα λόγια του – πως “ο βαθύς δεσμός” της κυρίας “με τη γλώσσα είναι οργανικό τμήμα της έκφρασής της”! (Εγώ με την πεζότητα και κυριολεκτική μου αντίληψη, δεν μπόρεσα ούτε στην τρίτη ανάγνωση να αποκρυπτογραφήσω τη σημασία.) Επιπλέον, “η γλώσσα δεν είναι, ασφαλώς μονάχα θέμα συσσώρευσης του πλούτου της. Είναι ζύγισμα αστρονομικής ακρίβειας, συγκερασμού, διείσδυσης από τον αντιληπτικό μηχανισμό βαθύτερα στο νοητικό υπόβαθρο.” Ομοίως εδώ!
Αναμφίβολα λοιπόν η Ηλιοπούλου “είναι ποιήτρια”! Μια ποιήτρια που, καθώς διεισδύει στο “νοητικό υπόβαθρο”, είναι ικανή “να μεταστοιχειώνει τους κραδασμούς σε καλλιτεχνική έκφραση και να τους επικοινωνεί στον Άλλον όπου κι αν αυτός βρίσκεται ως ταυτότητα, ως τόπος, ως ιστορία.”
Αλλά ο Αντώνης Κωτίδης δεν θεωρεί απαραίτητο να μας δώσει μερικά δείγματα από τόσο πλούτο, τόσο βάθος και τόση “μεταστοιχείωση” που χαρίζει με τα κείμενά της αυτή η “εξέχουσα ποιήτρια της γενιάς της.” Αλλά μας εξηγεί πως υπάρχει σε όλη αυτή τη συλλογή αφενός “φωσφορισμός της αναπόλησης” στα κομμάτια Αέρας, Αστέρια, Βαθύ κυανό σαν μαύρο, Γάμος, Όνειρα, Φως, Φθινόπωρο και, αφετέρου “αφοσίωση στον ζόφο του πένθους” στα Εικοστός πρώτος αιώνας, Ζωή, Θάλασσα, Θέα λευκή και διάφανη, Λιτανεία λευκή, Πιάνο, Παράπονο κλπ… Μας δίνει ο Αντώνης Κωτίδης μόνο τους τίτλους των κειμένων!
Χάσιμο χρόνου, συμφωνώ. Μα τουλάχιστον ας ξέρουμε κάτι από τον ζόφο στο μυαλό των κριτικών.
