[Εδώ] ο κριτικός ασχολείται με το θέμα του ποιήματος, έτσι όπως το ερμηνεύει ο ίδιος. Αναφέρει «τις εικόνες, τις μεταφορικές ή αλληγορικές εκφράσεις», μα δεν εξετάζει λεπτομερώς καμιά από αυτές: μόνο τη φράση «ήχος τυμπάνου (η εικόνα θυμίζει τελετουργίες αγρίων)».
1. Το ποίημα του Αναγνωστάκη παίρνει τον τίτλο του από τον πρώτο στίχο που λέει «Αυτοί δεν είναι οι δρόμοι που γνωρίσαμε». Επειδή το ποίημα είναι κάπως μεγάλο (21 στίχοι), θα εξετάσω το δεύτερο μέρος μόνο, έτσι όπως το χωρίζει ο Καρβέλης σε δυο θεματικές ενότητες.
Εσύ στους σκοτεινούς διαδρόμους χώσου / Στις δαιδαλώδεις κρύπτες που δεν προσεγγίζει / Ούτε φωνή αγριμιού ή ήχος τυμπάνου. / Εκεί δε θα σε βρουν. Γιατί αν σ΄ αφορίσουν / Κάποιοι – αναπόφευκτα – στα χείλη τους θα σε προφέρουν / Οι σκέψεις σου θ΄ αλλοιωθούν, θα σου αποδώσουν / Ψιθυριστά προθέσεις, θα σε υμνήσουν. / Με τέτοιες προσιτές επιτυχίες θα ηττηθείς. / Τεντώσου απορρίπτοντας των λόγων σου την πανοπλία / Κάθε εξωτερικό περίβλημά σου περιττό / Και της Σιωπής το μέγα διάστημα, έτσι, / Τεντώσου να πληρώσεις συμπαγής.
Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Η Συνέχεια (1954). Το πρώτο μέρος, περιγράφει την αλλαγή στη πόλη (ή κοινότητα) όπου τώρα οι κάτοικοι («επίγονοι» των συγκατοίκων του άγνωστου που επιστρέφει, από εξορία ίσως) αντιμετωπίζουν εχθρικά κάθε ξένο. Είναι ο σχεδόν θρησκευτικός φανατισμός, η μισαλλοδοξία και η απανθρωπιά που εμφανίστηκαν έντονα στη δεκαετία 1950 και αμέσως μετά τον Εμφύλιο (και στη διάρκεια του Εμφυλίου).
2. «Θα τελειώσουμε με τη δεύτερη ενότητα, όπου δίνονται οι συμβουλές. Πρέπει καταρχήν να επισημάνουμε τη δραματική ένταση που ενισχύεται βασικά από τις εικόνες, τις μεταφορικές ή αλληγορικές εκφράσεις, μέσα στις οποίες διαγράφονται. Ας δούμε τώρα τι συμβουλεύει ο ποιητής.
- Κρύψου εκεί που δε θα σε βρουν τ’ αγρίμια (τ΄ ανθρώπινα) ή κανένας ήχος τυμπάνου. (Η εικόνα θυμίζει τελετουργίες αγρίων). Εκεί δε θα μπορέσουν να σε βρουν.
- Αντίθετα, αν μείνεις και δε θελήσεις να εξαφανιστείς, θα δώσεις αφορμή να σ΄ αφορίσουν, θα ηρωποιηθείς, θα σου αποδώσουν προθέσεις που δεν είχες και θα σε παρουσιάσουν να κάνεις επιτυχίες που δεν έκαμες. Όλα όμως θα καταλήξουν σε νίκη που θα ισοδυναμεί με ήττα.
- Μην παρασύρεσαι, λοιπόν, από τα ίδια σου τα λόγια, μη θελήσεις δηλαδή να παραστήσεις, σ΄ αυτούς τους καιρούς, τον ήρωα, αλλά:
Τεντώσου απορρίπτοντας των λόγων σου την πανοπλία
Κάθε εξωτερικό περίβλημά σου περιττό
Και της Σιωπής το μέγα διάστημα, έτσι,
Τεντώσου να πληρώσεις συμπαγής.
Ίσως, το τελειωτικό συμπέρασμα του ποιητή είναι η συναίσθηση της ήττας και θέλει να πει πως σ΄ αυτούς τους δύσκολους καιρούς είναι καλύτερα να μένεις κρυμμένος, αφανής. Στους στίχους της δεύτερης ενότητας είναι φανερός ο απόηχος της επίδρασης του Κάλβου και του Καρυωτάκη˙ του Κάλβου στην όλη εξεικόνιση˙ του Καρυωτάκη στο λεξιλόγιο και την όλη ατμόσφαιρα της ψυχικής κάμψης.»
3. Όπως είναι φανερό, ο κριτικός ασχολείται με το θέμα του ποιήματος, έτσι όπως το ερμηνεύει ο ίδιος. Αναφέρει «τις εικόνες, τις μεταφορικές ή αλληγορικές εκφράσεις», μα δεν εξετάζει λεπτομερώς καμιά από αυτές: μόνο τη φράση «ήχος τυμπάνου (η εικόνα θυμίζει τελετουργίες αγρίων)». Και παραθέτει αυτούσιες τις 4 τελευταίες γραμμές δίχως καμιά ανάλυση! Ίσως γιατί το νόημα είναι στρυφνό και μένει αδιευκρίνιστο.
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμιά κριτική ανάλυση που να δείχνει την ποιητική τεχνική! Πουθενά! Σε ένα βιβλίο 200 σελίδων!
Μα ακόμα και στον θεματολογικό τομέα, όπου ο Καρβέλης εκτείνεται αδιάκοπα, υπάρχουν ελλείψεις. Πάρτε π.χ. τις γραμμές – «Οι σκέψεις σου θ΄ αλλοιωθούν, θα σου αποδώσουν / Ψιθυριστά προθέσεις, θα σε υμνήσουν./». Αυτές οι πρακτικές ανήκαν περισσότερο στους κομουνιστές παρά στους διώκτες τους: εκείνοι έχριζαν προδότες ή αγωνιστές/ήρωες τους δικούς τους ανάλογα με το αν ακολουθούσαν την κομματική γραμμή! Μα ο κριτικός δεν το αναφέρει!
Έτσι μπορούν οι κριτικοί να μιλούν για νεορομαντική ποίηση, για συμβολιστές ποιητές, για τη γενιά της αμφισβήτησης κ.λπ. κ.λπ.
Μα έχουμε γνήσια ποίηση, αληθινή, συγκλονιστική ποίηση; Πώς ξεχωρίζουμε τη γνήσια από την παρακατιανή; Κανείς δεν το εξετάζει αυτό αναλυτικά!
