Νίκος Βατόπουλος
Προς το τέλος της σημαντικής και πολυεπίπεδης ομιλίας του στο Κογκρέσο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συνοψίζει τα χαρακτηριστικά της επιτυχημένης δημοκρατίας. Αναφέρεται σε τρία στοιχεία απαραίτητα για την εδραίωσή της: στο κοινωνικό κεφάλαιο, στους ισχυρούς θεσμούς και στις κοινές αφηγήσεις που οδηγούν στη διευρυμένη εθνική ταυτότητα. Με άλλα λόγια, μια σύγχρονη δημοκρατία χρειάζεται απαραιτήτως δίκτυα (συνοχή), αρχιτεκτονική και συγκοινωνούντα δοχεία (λειτουργία θεσμών), όπως και κοινή άυλη παρακαταθήκη, εκείνο το απροσδιόριστο ψυχικό υπόστρωμα που ενώνει και δεν διχάζει. Τη δημοκρατία την αντιπαρέβαλε προς τον αυταρχισμό, όπως αντιπαρέβαλε την ελευθερία προς την τυραννία και το κράτος δικαίου προς τον πόλεμο και την αναρχία.
Ολα αυτά τα είπε ο πρωθυπουργός αναφερόμενος στην ευάλωτη, πλέον, θέση της δημοκρατίας διεθνώς. Και το θέμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία προσφέρει ασφαλώς ένα κρίσιμο και εύληπτο παράδειγμα, αλλά, όπως τονίστηκε στην ομιλία, τα σήματα κινδύνου είχαν εμφανιστεί πολλά χρόνια πριν, ήδη από τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Τα σημάδια αυτά –μιας σταδιακής διάβρωσης αξιών, λειτουργιών και αξιοπιστίας θεσμών– είχαν υποτιμηθεί. «Κάναμε λάθος», είπε ο πρωθυπουργός αναφερόμενος γενικότερα στην πολιτική τάξη του ελεύθερου κόσμου μετά το 1990 (και κυρίως μετά το 2001 και την πτώση των Δίδυμων Πύργων).
Η εσωτερική άλωση των δημοκρατιών αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα και την πιο σοβαρή πρόκληση των καιρών μας. Η ρωσική απειλή, εκφρασμένη πλέον με σαφή τρόπο στο μέτωπο της Ουκρανίας, ωρίμαζε εδώ και δεκαετίες. Ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων απέναντι στο κράτος δικαίου και στις θεσμικές λειτουργίες όπως τις αντιλαμβάνονταν στη Δύση την περίοδο 1950-2000, υπήρξε το μεγάλο αρνητικό επίτευγμα αλλά και ο σταθερός στόχος των λαϊκιστών και των επίδοξων δικτατόρων. Η διάβρωση της κοινής γνώμης της Δύσης παραμένει πάντα σκοπός ύπαρξης για τους πάσης φύσεως εχθρούς της δημοκρατίας.
Αυτή η διάσταση στην ομιλία του πρωθυπουργού έχει μεγάλη σημασία για τον τόπο και τη χρονική συγκυρία κατά την οποία εκφράζεται. Έχει σημασία να σταθούμε στον ευρύτερο επαναπροσδιορισμό των αρχών της Δύσης και στα ουμανιστικά ιδεώδη, όπως και στο μέγα ζήτημα κατανόησης των πολλών ψηφοφόρων που νιώθουν φοβισμένοι και απειλούμενοι.
Πηγή: Καθημερινή
