Έχουμε κακοσυνηθίσει στο να θεωρούμε ποίημα όποιο κείμενο με κομμένες γραμμές.
«Το ζητούμενο είναι η κατανόηση του κειμένου» γράφει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στην Καθημερινή 2/6/24. Να ένα κείμενο από μια επίδοξη ποιήτρια από την Ανθολογία Ποιητικών Διαλόγων, Εκδόσεις Γκοβόστη 2015 (σελ.104), «Τοπίο προς εκμάθηση», στο οποίο μιλάει μάλλον για τον εαυτό της.
Με αυτό το αρραγές τοπίο παραμάσχαλα/ Υπερασπιζόσουν
στην πόρτα/ Την απόμακρη ζέστη σου – / … Έπιανα απ’
τις ορθές γωνίες της μπλούζας την αναμέτρηση/
Ανασκούμπωνα τα μανίκια (σα λιλά ρεματιές)/
Ανακύκλωνα τον ψίθυρο των παλμών/ Στις υπεκφυγές
της ελπίδας – / Όλο κυρτά κοιλώματα. / Θυμάσαι
το περσινό πεζούλι; / Τ’ οδόφραγμα να παλιώνει στο χάρτη;
Τι κατανοούμε; (Ξαναδιαβάστε το!)
Τι κατανοεί το πρόσωπο που το έγραψε; Τι κατανοούν αυτοί που το συμπεριέλαβαν στην Ανθολογία και αυτοί που εξέδωσαν την Ανθολογία;
Πώς έχεις ένα «αρραγές τοπίο παραμάσχαλα» – όπως το παροιμιώδες «καρπούζι», ας πούμε;
Και ποια «απόμακρη ζέστη σου» υπερασπιζόσουν στην πόρτα με αυτό το τοπίο παραμάσχαλα;
Ναι, είναι ελεύθερος στίχος. Ναι, ο ελεύθερος στίχος επιτρέπει κάποια «σκοτεινότητα». Μα όχι ασυναρτησία, η οποία συνεχίζει ακάθεκτη.
«Λιλά ρεματιές» τα ανασκουμπωμένα μανίκια; Μπορεί η μπλούζα να είχε λιλά χρώμα, φυσικά, μα πως ανασκουμπώνεις ρεματιές;
Τι ήταν οι «παλμοί» που έβγαζαν «ψιθύρους» και τους ανακύκλωνε η επίδοξη (παρα-) ποιήτρια στις “υπεκφυγές της ελπίδας”;
Υπάρχουν κοιλώματα που δεν είναι κυρτά; Μάλλον όχι. Κι εδώ τι συμβολίζουν αυτά;
Η επιτήδευση εκδηλώνεται και στην ερώτηση – «Θυμάσαι το περσινό πεζούλι;» κλπ. Είτε απευθύνεται στον εαυτό της, είτε σε άλλο πρόσωπο, είτε το θυμάται είτε όχι, είναι εντελώς ασήμαντο. Η ερώτηση χρησιμοποιείται για να προσδώσει βάθος σοβαρότητας και σημασίας στο ποταπό της ασυνάρτητο.
Επειδή κάποιος/κάποια κόβει σε στίχους ένα κείμενο που ουσιαστικά δεν λέει τίποτα μα προσποιείται πως εξετάζει κάτι σοβαρό, δεν σημαίνει πως είναι ποίηση, και ας έχουμε κακοσυνηθίσει στο να θεωρούμε ποίημα όποιο κείμενο με κομμένες γραμμές μας παρουσιάζει κάποιος που διεκδικεί τον τίτλο «ποιητής».
Στο άρθρο του ο Θεοδωρόπουλος εξηγεί:
Το ζητούμενο είναι η κατανόηση κειμένου. Τι θα πει κατανόηση κειμένου; Θα πει ότι διαβάζω ένα κείμενο ή ακούω έναν αρθρωμένο λόγο και έχω τα εργαλεία να αξιολογήσω τις πληροφορίες και τη σκέψη που τις συνέχει, κοινώς να τις αφομοιώσω, να τις κάνω δικές μου και να απορρίψω ό,τι περισσεύει. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε στα σμήνη των πληροφοριών το Διαδίκτυο και την κοινωνική δικτύωση, αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν Λεβιάθαν. Επικεντρώνουμε την προσοχή μας στα fake news. (….) Τι μέλλει γενέσθαι; Ιδέα δεν έχω. Το μόνο που ξέρω είναι ότι η εκπαίδευση χρειάζεται να βγει απ’ το νεκροτομείο. Οι αναπηρίες της απειλούν τη χώρα, όπως την απειλεί και το δημογραφικό.
Είναι φανερό πως οι επίδοξοι ποιητές (και είναι πλέον εκατοντάδες) δεν έχουν τα στοιχειώδη εργαλεία για την παραγωγή ποιητικού κειμένου. Γράφουν απλώς για να λέγονται «ποιητές». Οι καθοδηγητές τους ομοίως έχουν μεταναστεύσει σε έναν κόσμο πολύ απομακρυσμένο από την καλή ποίηση – στην παραποίηση.
Οι συλλέκτες ανθολογιών και οι εκδότες επίσης δεν βλέπουν πια πως τα σύγχρονα προϊόντα είναι κάκιστη ποίηση – δηλ. προσποίηση. Δεν φαίνονται να έχουν τα εργαλεία για κατανόηση κειμένου.
Στο επόμενο άρθρο θα εξετάσω αναλυτικά ένα καλό ποίημα!
