1. Ας συνεχίσουμε με την αποδαιμονοποίηση του «κεφαλαίου» εξετάζοντας άλλη μια πτυχή του «καπιταλιστικού κέρδους» που είναι ουσιαστικά πρόσοδος.
Πρόσοδος, είπαμε, είναι το πλεόνασμα υπεράνω της αμοιβής που δέχεται η εργασία και το κεφάλαιο.
Κάτι που έχει λησμονηθεί και συστηματικά παραγνωρίζεται σε οικονομολογικές θεωρίες είναι πως το κεφάλαιο αποτελεί μια προέκταση της εργασίας. Το κεφάλαιο έχει ορισθεί ως πλούτος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή πρόσθετου πλούτου (=αγαθών και υπηρεσιών). Εύκολα αντιλαμβανόμαστε πως μια τσάπα είναι προέκταση των χεριών μας. Αλλά κι ένας μεγάλος εκσκαφέας είναι μια μεγάλη προέκταση της τσάπας και συνεπώς των χεριών μας: απλώς διαφέρει σε κλίμακα. Το ίδιο ισχύει για ένα καλάθι στο οποίο μεταφέρουμε πράγματα ή ένα σχοινί με το οποίο ανυψώνουμε πράγματα: και τα δύο είναι προεκτάσεις των χεριών μας. Έτσι κι ένας γερανός είναι μια γιγάντια προέκταση του σχοινιού και καλαθιού και, φυσικά, των χεριών μας. Ένα πατίνι κι ένα ποδήλατο, πάλι, αποτελούν προεκτάσεις των ποδιών μας επιτρέποντας μας να μετακινούμαστε πιο γρήγορα• το ίδιο κι ένα αυτοκίνητο. Ένα φορτηγό συνδυάζει την προέκταση των χεριών και των ποδιών για να μεταφέρουμε γρήγορα μεγάλα φορτία. Ομοίως ένα ζευγάρι γυαλιά κι ένα τηλεσκόπιο ή μικροσκόπιο είναι προεκτάσεις των ματιών για να βλέπουμε καλύτερα και πολύ μικρά ή πολύ μακρινά αντικείμενα. Κάθε είδος ακουστικού είναι προέκταση των αυτιών μας, ενώ ο ραδιοφωνικός πομπός είναι προέκταση των φωνητικών οργάνων μας. Και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής (λεγόταν «εγκέφαλος» παλιά) είναι μια προέκταση του μυαλού και συνδυάζει πολλές λειτουργίες, όπως ένας περίπλοκος υπολογισμός, η αποθήκευση πληροφοριών και παρόμοια.
2. Γι΄αυτό συχνά σε προηγούμενα άρθρα μου έγραφα μόνο για την αμοιβή της εργασίας δίχως να αναφέρω το κεφάλαιο. Έτσι έγραφα πως η πρόσοδος είναι το πλεόνασμα υπεράνω της φυσικής αμοιβής της εργασίας (η οποία περιέχει και το κόστος του κεφαλαίου).
Πρόσοδος υπάρχει παντού αλλά σε οριακές τοποθεσίες και μονάδες, όπως αγροτικές ή κτηνοτροφικές σε μακρινές βουνοπλαγιές, τα πλεονεκτήματα από φυσικές ενέργειες και δημόσιες υπηρεσίες είναι ελάχιστα, η παραγωγή χαμηλή και η πρόσοδος αμελητέα. Αντίθετα αγροτικές ή κτηνοτροφικές μονάδες σε εύφορες πεδιάδες κοντά σε πόλεις και δρόμους-αρτηρίες έχουν υπολογίσιμη πρόσοδο.
Σήμερα, δυστυχώς, με το παρανοϊκό «προοδευτικό» σύστημα φορολογίας (και δεν περιορίζομαι στα έκτακτα χαράτσια της τωρινής κρίσης), ακόμα και οριακές μονάδες πληρώνουν φόρους, έμμεσους αν όχι άμεσους, πέφτοντας βαθύτερα σε φτώχεια. Ας κοιτάξουμε μια πρόσθετη άποψη.
3. Σε όλους αρέσουν οι διακοπές. Όχι μόνο η ανάπαυλα από την επαναλαμβανόμενη εργασία, αλλά και η αλλαγή παραστάσεων σε νέα μέρη, σε ακρογιαλιές, εξοχές ή βουνά και δάση.
Μόλις μια περιοχή γίνει τουριστικό θέρετρο, σε ακροθαλασσιά ή βουνό, αμέσως οι τιμές της γης ανεβαίνουν• αυξάνονται και οι τιμές σπιτιών.
Οι τιμές οικοπέδων αυξάνονται παντού όλη την ώρα, καθώς αυξάνεται η ζήτηση με την αύξηση του πληθυσμού και την κατακράτηση εδαφών από σπεκουλαδόρους που ξέρουν καλά αυτό το παιχνίδι. Αυξάνονται όμως περισσότερο, και αλματωδώς, στις παραθαλάσσιες περιοχές από την Κέρκυρα ως τη Μύκονο, τη Σαντορίνη και την Κρήτη, καθώς και στις περιοχές αγροτουρισμού ή χειμερινών σπορ σε χιονοσκέπαστες ράχες και κορυφές.
Από αυτή την αύξηση τουρισμού, Ελλήνων και περισσότερων ξένων από βόρειες χώρες κυρίως, επωφελούνται οι ξενοδόχοι και όσοι διαθέτουν διαμερίσματα ή δωμάτια, όσοι έχουν ταβέρνες κι εστιατόρια, όσοι παρέχουν αμάξια, ποδήλατα ή πλεούμενα υπό ενοικίαση, όσοι πωλούν ντόπια αγαθά (κρασί, μέλι, υφαντά) και όσοι άλλοι εμπλέκονται σε αυτό το παιχνίδι.
Πρώτιστα όμως επωφελούνται οι γαιοκτήμονες. Διότι ξενοδοχεία, κατοικίες, εστιατόρια, καταστήματα και γραφεία, θα κτιστούν πάνω στη γη. Οι γαιοκτήμονες πρώτοι έχουν οικονομικό όφελος.
4. Αλλά ποιος δημιούργησε αυτές τις αυξήσεις, που συχνά είναι εξωφρενικές; Οπωσδήποτε η (αυξημένη) ζήτηση.
Υπάρχει ο ζεστός ήλιος για 4-5 μήνες, ο φρέσκος θαλασσινός αέρας, η αμμουδιά (ή τα βράχια ή τα βότσαλα) και τα πράσινα ή γαλάζια νερά. Όλα δοσμένα από τη Φύση.
Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που θέλουν ίσως να έχουν ένα εξοχικό ή την τελευταία κατοικία τους μετά τη σύνταξη τους σε τέτοια τοποθεσία, ή να περάσουν ξέγνοιαστα 10-15 μέρες διακοπές με ηλιοθεραπεία, λίγο κολύμπι, λίγο θαλάσσιο σκι ή κάποιο άλλο σπορ.
Υπάρχουν και οι επιχειρηματίες: ξενοδόχοι, εστιάτορες, αντιπρόσωποι τραπεζών, ιδιοκτήτες νυχτερινών κλαμπ, ντίσκο και μπαρ, οι μαγαζάτορες με τρόφιμα, ρούχα, είδη δώρων και άλλων αγαθών, οι φαρμακοποιοί, οι ενοικιαστές δωματίων, δικύκλων και αυτοκινήτων, ψιλικατζήδες, βιβλιοπώλες κλπ. Όλοι αυτοί θα επενδύσουν λίγο ή πολύ κεφάλαιο, το οποίο θα καλύψουν κάποια ώρα με τα έσοδα (αλλιώς θα χρεοκοπήσουν), και θα εργάζονται σκληρά όλη τη σεζόν, κάθε μέρα, διότι σε πολλές περιπτώσεις αυτά θα είναι τα μόνα έσοδά τους για τον χρόνο.
Αυτοί οι καπιταλιστές επιχειρηματίες παρέχουν τα μέσα με τα οποία οι τουρίστες (και συνταξιούχοι) ικανοποιούν τις επιθυμίες τους. Πολλοί συμπεριφέρονται ανέντιμα και αισχροκερδούν ή κλέβουν ωμά τους τουρίστες. Αυτό είναι όμως άλλο θέμα, το οποίο θα πρέπει να αναλάβουν τα όργανα της τάξης.
5. Υπάρχουν και άλλα μέσα απαραίτητα για την ολοκλήρωση του τουριστικού θερέτρου. Είναι μια συνεισφορά της σύνολης κοινωνίας – της τοπικής κοινότητας και της ευρύτερης Πολιτείας. Τα όργανα της τάξης, αστυνομικοί, εισαγγελείς, δικαστές, που θα επανορθώσουν κάποιο αδίκημα (εξαπάτηση, κλοπή, βία κλπ), είναι μια υπηρεσία που προσφέρει το κράτος. Υπάρχουν κι άλλες υπηρεσίες που προσφέρονται από το κράτος ή τις τοπικές αρχές. Πρώτα πρώτα δρόμοι που συνδέουν το θέρετρο με την υπόλοιπη χώρα, με πόλεις, λιμάνια, σταθμούς λεωφορείων και τρένων. Μετά έρχεται η παροχή νερού και ηλεκτρισμού, η αποκομιδή απορριμμάτων και η αποχέτευση (τελευταία, βιολογικός καθαρισμός).
Χωρίς τέτοιες υπηρεσίες ασφάλειας, συγκοινωνιών, υδροδότησης κλπ, οι επιχειρήσεις δεν θα μπορούσαν να ξεκινήσουν, οι εργολάβοι δεν θα έκτιζαν τα διάφορα οικοδομήματα τους και οι τουρίστες θα ήταν σπάνιο είδος.
Ο καλοσυντηρημένος δρόμος είναι το πρώτο πρώτο στοιχείο. Στην πραγματικότητα μόλις σχεδιαστεί, προτού καν φτιαχτεί (!) ο δρόμος, τα παρακείμενα εδάφη αποκτούν (αυξημένη) αξία.
6. Η Κέρκυρα, η Μύκονος, η Σαντορίνη και πολλά άλλα μέρη στην Ελλάδα, έχουν μαγευτικές ακρογιαλιές, εξαιρετικές φυσικές ομορφιές.
Τι θα ήταν αυτά τα μέρη αν δεν είχαν λιμάνια, αεροδρόμια, δρόμους; Θα ήταν ερημιές που θα θαυμάζαμε από μακριά – όπως όντως ήταν το 1900. Η άφιξη του ηλεκτρισμού, η παροχή του νερού, η διαχείριση των απορριμμάτων κλπ, όλες μαζί αυτές οι υπηρεσίες επέφεραν ανάπτυξη και πλούτο.
Ποιος τελικά πληρώνει για όλα αυτά τα πλεονεκτήματα – τις φυσικές ομορφιές και τις δημόσιες υπηρεσίες;
Οι φυσικές ομορφιές δίνονται δωρεάν από το Σύμπαν στην ανθρωπότητα και αποτελούν μέρος της συγκεκριμένης χώρας. Κανένα κόστος!
Για τις δημόσιες υπηρεσίες πληρώνει το Δημόσιο – είτε η κεντρική κυβέρνηση από την πρωτεύουσα είτε οι δήμοι και οι τοπικές κοινότητες. Και αυτές οι αρχές χρηματοδοτούνται από τους φόρους που πληρώνουν οι πολίτες.
Αλλά τις αυξήσεις στις τιμές των εδαφών τις καρπώνονται οι ιδιοκτήτες που δεν σήκωσαν ούτε το μικρό δάχτυλό τους. Χωρίς να κάνουν απολύτως τίποτα, με το να αναγνωρίζονται από την κοινωνία ως «ιδιοκτήτες» των εδαφών, τα πουλούν και καρπώνονται τα κέρδη. Αυτά αποτελούν πρόσοδο.
Το ίδιο συμβαίνει με τα κέντρα χειμερινών σπορ όπως το Φαλακρό Δράμας, το Καϊμακτσαλάν Πέλλας, ο Φτερόλακκος στον Παρνασσό, η Οστρακίνα Αρκαδίας και τόσα άλλα ευλογημένα από τη Φύση μέρη. Εδώ η ευλογία εκδηλώνεται σε χιόνι και βουνοπλαγιά. Χωρίς τις επιθυμίες των ανθρώπων για τέτοιες δραστηριότητες, χωρίς τα δώρα της Φύσης και τις δημόσιες υπηρεσίες και την εργασία των άλλων ανθρώπων, οι ιδιοκτήτες θα είχαν μόνο χέρσες χιονοσκέπαστες βουνοπλαγιές που κανένας δεν θα ήθελε ίσως ούτε να επισκέπτεται. Χάρη σε αυτούς τους παράγοντες οι τιμές εδαφών γύρω από αυτές τις περιοχές έχουν αυξηθεί σημαντικά και οι ιδιοκτήτες καρπώνονται τα κέρδη που είναι πρόσοδος.
7. Είναι μια ακατανόητη στη βλακεία της κατάσταση. Πληρώνουν όλοι οι πολίτες για να παρέχονται δημόσιες υπηρεσίες σε συγκεκριμένες περιοχές, οι οποίες γίνονται πιο ακριβές καθώς οι αξίες εδαφών αυξάνονται, και τα οφέλη τα καρπώνονται οι ντόπιοι γαιοκτήμονες χωρίς να κάνουν τίποτα!
Φόρους πληρώνουν και οι ιδιοκτήτες. Για τα εισοδήματα από ενοίκια πληρώνουν με την τελευταία φορολόγηση (2013) 10% για τις πρώτες 12.000 ευρώ και 33% για ποσά πάνω από €12.000.
Οι επιχειρηματίες και υπάλληλοι που εργάζονται στην ίδια περιοχή πληρώνουν 22% και 42% αντίστοιχα!
Έτσι οι γαιοκτήμονες τσεπώνουν ένα σεβαστό ποσοστό του πλούτου που δημιούργησαν οι δημόσιες υπηρεσίες, η φύση στην απλοχεριά της και η εργασία άλλων ανθρώπων. Έτσι αμείβονται οι άρπαγες και τιμωρούνται οι εργατικοί.
Δεν σας φαίνεται πολύ παράξενο;
Εξαιρετική σημασία έχει το γεγονός ότι το πλεόνασμα, η πρόσοδος ή υπεραξία εγείρεται από τρεις παράγοντες, άλλους και ξεχωριστούς από τους ιδιοκτήτες: είναι η ίδια η Φύση που παρέχει τις ιδιαίτερα επιθυμητές τοποθεσίες• είναι οι δημόσιες υπηρεσίες που παρέχονται από τις κεντρικές και τις τοπικές αρχές, όσο λειψές κι αν εμφανίζονται κάποτε• είναι η εργασία αρχιτεκτόνων και οικοδόμων, ξενοδόχων, εστιατόρων και τόσων άλλων επιχειρηματιών, μεγάλων και μικρών, ελευθέρων επαγγελματιών και κοινών βιοπαλαιστών που εγκαθίστανται στην περιοχή και εμπλουτίζουν την οικονομική και πολιτισμική ζωή της.
Όλοι αυτοί έχουν ως αμοιβή τα μικρά και μεγάλα εισοδήματά τους από τη δουλειά τους. Η Φύση δεν έχει απαιτήσεις πέρα από την ανάγκη να διατηρούνται καθαρές και σε καλή κατάσταση όλες οι τοποθεσίες.
Μένουν οι δημόσιες υπηρεσίες. Αυτές δεν παίρνουν τίποτα εκτός από ελάχιστα ποσοστά φόρων επί δικαίων και αδίκων, ενώ θα έπρεπε να χρηματοδοτούνται από την αποκόμιση όλων των προσόδων. Τα μεγάλα κέρδη τα παίρνουν οι προσοδιστές που δεν συνεισφέρουν τίποτα σε μορφή εργασίας!
Ο Άνταμ Σμιθ, «πατέρας» της Πολιτικής Οικονομίας, ζούσε σε μια χώρα (Βρετανία) και μια εποχή (δεύτερο μισό του 18ου αιώνα) όπου οι γαιοκτήμονες αποτελούσαν την κυρίαρχη τάξη. Εντούτοις έγραψε:
«Οι πρόσοδοι αποτελούν το είδος εισοδήματος που, σε πολλές περιπτώσεις ο ιδιοκτήτης απολαμβάνει δίχως καμιά φροντίδα ή ενέργεια εκ μέρους του …. Οι πρόσοδοι, λοιπόν, είναι μάλλον το είδος εισοδήματος που μπορεί κάλλιστα να δεχθεί έναν ειδικό φόρο … Τίποτα δεν μπορεί να είναι πιο λογικό από το γεγονός ότι ένα εισόδημα που οφείλεται σε καλή διακυβέρνηση [εννοεί εδώ την ασφάλεια και άλλες υπηρεσίες του Δημοσίου] θα φορολογείται ειδικά … για την υποστήριξη εκείνης της διακυβέρνησης. (Πλούτος των Εθνών 1776: 5.2. τμήμα 2, εδάφιο 1)
Μπορεί, αγαπητοί μου αναγνώστες να μην ξέρατε αυτά τα πράγματα. Τώρα όμως, μετά από τόσα άρθρα που διαβάσατε σε αυτό το μπλογκ δεν έχετε αυτή τη δικαιολογία. Σας έχω παρουσιάσει αυτές τις ιδέες πολύ απλά, όπως η μητέρα ταΐζει το βρέφος με κουταλάκι. Τώρα γνωρίζετε. Ο Άνταμ Σμιθ έγραφε για Γεωφορολόγηση, βέβαια. Θα συνεχίσετε τώρα να αγνοείτε αυτά που γνωρίζετε;
