1. Η γλώσσα είναι ο κεντρικός άξονας για διδαχή και μάθηση. Πρώτα όμως εδώ ας κάνουμε μια σύντομη ανακεφαλαίωση.
Η εκπαίδευση αρχίζει με την κύηση και, φυσικά, ο καλύτερος, ο μόνος δάσκαλος είναι η εγκυμονούσα. Η μητέρα δε παραμένει η καλύτερη νηπιαγωγός και δασκάλα μέχρι τα 10, παρά την είσοδο των δασκάλων του δημοτικού.
Η παιδεία δεν είναι διαφορετική από την ανατροφή. Οι γονείς είναι σίγουρα οι πρώτοι δάσκαλοι και παραμένουν δάσκαλοι μέχρι τα 16 οπότε γίνονται φίλοι. Μέχρι τα 5 το μικρό χρειάζεται αγάπη και παιχνίδι. Από τα 3 ως τα 6 περνά μια μεταβατική περίοδο όπου χρειάζεται εισαγωγή σε τακτική μελέτη και πειθαρχία ακόμα και στα παιχνίδια του. Από τα 6 ως τα 16 χρειάζεται αυστηρότερη πειθαρχία και, βέβαια, συστηματική μελέτη.
Οι γονείς, δάσκαλοι, κηδεμόνες και παιδαγωγοί πρέπει κατά την ηλικία 0-10 να διαθέτουν και αγάπη και φροντίδα αλλά και πείρα. Όμως πρέπει επίσης να διαθέτουν την ικανότητα να γίνονται σαν μικρά παιδιά για να περνούν τας διδάγματά τους πιο εύκολα. Πρέπει επίσης, ιδίως στα έτη 0-6, οπότε τα μικρά απορροφούν μέσω μίμησης ό,τι τους προσφέρεται, οι μεγάλοι να προσέχουν κάθε άποψη της συμπεριφοράς τους, στις κινήσεις του νου τους, στα λόγια και στις πράξεις.
Στα τρυφερά χρόνια 0-3 δεν πρέπει να υπάρχει πόνος ή τιμωρία αλλά δεν πρέπει να επιτρέπονται κι εκδηλώσεις πείσματος. Στα 3-6 τα μικρά πρέπει να μάθουν τη διαφορά μεταξύ καλού και κακού: αν κάνουν το καλό να το βρίσκουν ευχάριστο και να ενθαρρύνονται και αν κάνουν το κακό να το βρίσκουν δυσάρεστο και να αποθαρρύνονται. Σε αυτή την περίοδο πρέπει να θεραπευθούν από εγωισμό, πείσμα, νάζια και ιδιοτροπίες.
Σε αυτή την περίοδο το παιδί εκπέμπει σήματα χοντρά και λεπτά. Όσο περισσότερες ανταποκρίσεις δεχθεί, τόσο περισσότερα σινιάλα θα εκπέμπει και από αυτή τη διαδικασία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη του μυαλού και του νευρικού συστήματος. Μεγάλη σημασία έχει, βέβαια, η λεπτή, συναισθηματική επικοινωνία.
2. Το πιο σημαντικό μέρος της ανατροφής έγκειται στην ανάπτυξη και αναγνώριση του παιδιού των λεπτότερων ιδιοτήτων της πραγματικότητας… Η μητέρα πρέπει να το βοηθήσει να καταλάβει πως έχει τρία σώματα και πως σε αυτή την ηλικία ζει περισσότερο (αλλά σε μειούμενο βαθμό καθώς πλησιάζει τα 6) στον πνευματικό κόσμο της Φύσης του, σε αθωότητα και αγνότητα, σε πλήρη επαφή με την έμφυτη γνώση του, έστω κι αν δεν μπορεί να την εκφράσει.
Οι γονείς (κυρίως η μητέρα) πρέπει να βρουν τρόπους και όρους να περιγράψουν την κατάσταση και να κρατήσουν το παιδί σε αυτήν όσο το δυνατόν περισσότερο. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν την επιθυμία του παιδιού για έρευνα και μάθηση η οποία θα αυξηθεί ή θα μειωθεί ανάλογα. Τώρα θα τεθούν τα θεμέλια για χρήσιμη εργασία στο υλικό και, πιο σημαντικό, στο νοητικό επίπεδο.
Χρειάζεται αγάπη κι ενθάρρυνση αφενός και αυστηρότης και συγκράτηση αφετέρου. Όπως ο αγγειοπλάστης που με το ένα χέρι δίνει ώθηση και διεύρυνση και με το άλλο συγκρατεί και περιορίζει.
Το καλό είναι πως όλα όσα διατυπώσαμε βασίζονται σε ιδιότητες που είναι έμφυτες σε όλους μας (εκτός από ελάχιστες ατυχείς περιπτώσεις).
3. Η εκμάθηση της γλώσσας είναι όπως η μίμηση έμφυτη κι εύκολη. Εκδηλώνεται σε μια ανάπτυξη οικουμενικής, καθορισμένης τάξης.
Παρατηρούμε πως τα στάδια είναι σχεδόν ίδια σε όλο τον κόσμο.
α) Σε 3 μήνες υπάρχουν χαμόγελα, γουργουρίσματα και φωνήεντα – κυρίως α-α-α.
β) Σε 12 μήνες υπάρχουν περισσότερα και μεμονωμένες λέξεις.
γ) Σε 18 μήνες γενικά χρησιμοποιούντα 50 τόσες λέξεις.
δ) Σε 24 μήνες οι λέξεις σε χρήση αυξάνονται ραγδαία ωσότου –
ε) Σε 3 χρόνια το πολύ τα πλείστα παιδιά έχουν ένα λεξιλόγιο 1000 λέξεων και μπορούν να φτιάχνουν προτάσεις.
Σημαντικό σε αυτό το βασικό στάδιο είναι η ανταλλαγή αγνών ήχων. Ολέθρια είναι τα γουργουρίσματα και γρυλλίσματα των μεγάλων καθώς και τα χαζά επιφωνήματα “μάτια μου, καρδούλα ή ψυχούλα μου, χρυσό μου” και παρόμοια. Όλα τα μικρά αγαπούν αγνούς ήχους και μελωδία. Αν δεν υπάρχει πίεση βρίσκουν ευχαρίστηση να επιδίδονται στην εξάσκηση φθόγγων, λέξεων και τραγουδιού.
4. Στα 2-4 αρχίζει η ανάπτυξη της προσωπικότητας που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ανάπτυξη του κέντρου ομιλίας.
Υπάρχει, όπως έγραψα, επικοινωνία στο αισθηματικό πεδίο πέρα από λόγια. Αλλά με το μεγάλωμα, με την ανάπτυξη της προσωπικότητας που είναι αναγκαία για τη ζωή στον υλικό κόσμο, η ορθή ανάπτυξη της ομιλίας είναι απαραίτητη. Και αυτή είναι η ώρα!
Το παιδί χρειάζεται να ακούει όσο το δυνατό την καλύτερη ομιλία από τους μεγάλους στο άμεσο περιβάλλον του. Δεν πρέπει να σπέρνονται σπόροι κακών μελλοντικών διαθέσεων – αρνητικότητας, εριστικότητας, πεισμονής σύγχυσης, ψυχρότητας.
Η αμφιβολία και διστακτικότητα όπως και η βιασύνη δεν πρέπει επίσης να τρέφονται.
Ρωτάμε το παιδί “Τι θα πάρεις;” Όχι τι σου αρέσει – αν πρόκειται για φρούτο ή παιχνίδι. Κάποτε είναι αναγκαίο να πάρουμε την απόφαση εμείς: “θα πάρεις αυτό, θα φας αυτό, θα παίξεις με αυτό”. Και είναι απαραίτητο να συνηθίσει σε ένα πράγμα κάθε φορά – ένα παιχνίδι, ένα φρούτο, μια γεύση, μια πράξη.
Μέχρι τα 6 έχουν συμπληρωθεί τα θεμέλια του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του. Και ανάλογα με αυτά τα θεμέλια, θα είναι καλός ή κακός μαθητής, φοιτητής, γιατρός/μηχανικός/καθηγητής/φαρμακοποιός ή οτιδήποτε, και σύζυγος και γονιός.
Πρώτιστα, θα είναι καλό ανθρώπινο πλάσμα!
