1. «Τα μάτια του ήταν αξιοσημείωτα για την ικανότητά τους να κρύψουν κατά βούληση κάθε ίχνος συγκίνησης και σκέψης. Μπορούσε να κάνει τον εαυτό του να φαίνεται βαρύς, σχεδόν ηλίθιος· ή ένα ξαφνικό γοητευτικό χαμόγελο μπορούσε να φωτίσει και να εξανθρωπίσει το όλο πρόσωπό του. Δεν μπορούσες να είσαι μαζί του ούτε ένα λεπτό χωρίς να νιώσεις το σθένος και τη δύναμή του».
Έτσι περιγράφει τον Ουσπένσκι ένας ανώνυμος οπαδός του στο Διαδίκτυο (https://www.ouspenskytoday.org/wp/chronology/1931-1941-london-gadsden-lyne/). Η περιγραφή μου φαίνεται μάλλον υποκειμενική, μα συνεχίζει: «Ποτέ δεν είχε δυσκολία για ένα παράδειγμα που θα εξηγούσε το νόημα που ήθελε να μεταδώσει. Είχες την εντύπωση ενός απύθμενου πηγαδιού γνώσης από όπου μπορούσε να αντλήσει κατά βούληση… Η παρουσία του και μόνο έμοιαζε να μετατρέπει σε άχρηστο οτιδήποτε ήθελες να πεις… Ένας άνδρας πρώτιστα με πλήρη και ακλόνητη πνευματική ακεραιότητα… με την υψηλότερη διανοητική δύναμη και υπέροχη μνήμη. Ήταν δεσπόζων άνδρας, που όμως δεν αναζητούσε, νομίζω, σκόπιμα να δυναστεύει. Με όλη τη δύναμη που φώλιαζε μέσα του, ενέπνεε σε πολλούς ανθρώπους για μεγάλες περιόδους βαθιά πίστη και στοργή… Σε πολλούς φαινόταν, κρύος και ανεξιχνίαστος… Απιστία προς εκείνον σήμαινε προδοσία του Θεού μέσα σου…»
2. Οι τελείες των αποσιωπητικών υποδείχνουν και άλλα εγκώμια. Δεν θα περίμενα κάτι λιγότερο από έναν οπαδό. Μα δεν θα έλεγα πως έχουμε αντικειμενικότητα.
Στην ίδια ιστοσελίδα, μετά τα εγκώμια βρίσκουμε την σελίδα για το «Lyne Place – Social Life», την κατοικία του Ουσπένσκι με φωτογραφίες από την «κοινωνική ζωή» των ανδρών και γυναικών που έμεναν σε συνεστιάσεις μέχρι τις πρωινές ώρες: –
«Υπήρχαν επίσης οι ολονύχτιες συγκεντρώσεις που ο Ουσπένσκι οργάνωνε για τους στενότερους ακολούθους του όπου συνέχιζε ίσως την παράδοση ολονυχτιών που εδραίωσε στον Stray Dog (= Αδέσποτος Σκύλος) στην Αγία Πετρούπολη. Ο Φ. Ρόουλς θυμάται πως αυτές οι ομιλίες ήταν «μαγεία», εφόσον κανείς μπορούσε να μείνει ξύπνιος ως το πρωί».
Το ότι κάποιος θεωρούσε αυτές τις ολονύχτιες συνεστιάσεις «μαγεία» δεν μας λέει τίποτα περισσότερο από τη δική του εκτίμηση. Αλλά σίγουρα εδώ προκύπτει το γεγονός πως δεν υπήρχε μέτρο για μέρα και νύκτα, για φαγοπότι, για διδαχή και για συζήτηση. Ο Γκουρτζίεφ επίσης συγκαλούσε τους στενότερους ακολούθους του (και άλλους) για όμοιες συνεστιάσεις δίχως μέτρο.
Πειράζει τέτοια απουσία μέτρου;
3. Έγραψα μια «Σημείωση για Μέτρο» νωρίτερα στο 26. Εσωτερισμός: Σημείωση για Μέτρο. Αυτή βασιζόταν σε συμβουλές που έδωσε στον Λ. ΜακΛάρεν ο σοφός Ινδός, Shantananda Sarasvati του Jyotir Math, δάσκαλος και του Δρ. Φ. Ρόουλς και του Λ. ΜακΛάρεν για πολλά χρόνια, ως τον θάνατό τους.
Δεν γνωρίζω κανέναν σοφό δάσκαλο της αρχαιότητας ή της σύγχρονης εποχής που να μην πρέσβευε πως ένας δάσκαλος του Γιόγκα ή εσωτερικής πειθαρχίας (ή οποιοσδήποτε σοβαρός παιδαγωγός οπουδήποτε, εκτός από διεφθαρμένους εκπαιδευτικούς) και ειλικρινείς οπαδοί πρέπει να τηρούν κάποια μέτρα στις δραστηριότητές τους τη μέρα και τη νύχτα, στον ύπνο και ξύπνιο, στο φαγητό και στο ποτό και στη σεξουαλική απόλαυση.
Οπωσδήποτε θα υπάρξουν ειδικές περιστάσεις οπότε το μέτρο θα πρέπει να παρακαμφθεί. Μα αυτό δεν πρέπει να γίνεται συνήθεια.
«Παν μέτρον άριστον» ήταν μια σοφία των αρχαίων προγόνων μας που επικράτησε και στην εποχή μας.
4. Άνοιξα μια Συλλογή γνωμικών σοφών κι έπεσα στον Huang Po, έναν Κινέζο δάσκαλο του Ζεν από τον 9ο αιώνα. Παρουσιάζει το σωστό και το λάθος μέτρο στη χρήση των αισθήσεών μας σχετικά με τον ήχο και το φαγητό.
Εδώ παίρνω μόνο το δεύτερο. Γράφει λοιπόν –
Όταν παρέχεις φαγητό στο σώμα για την πείνα, μα δίχως λαιμαργία, αυτή είναι συνετή διατροφή. Μα αν ενδίδεις λαίμαργα σε ποικιλία γεύσεων, αφήνεσαι σε ό,τι φέρνει η στρεβλή σκέψη. Το να θες να ικανοποιείς το όργανο της γεύσης χωρίς να συνειδητοποιείς πότε έφαγες αρκετά, αυτή είναι φιλήδονη διατροφή». (The Zen Teaching of Huang Po, John Blofeld, Λονδίνο 1957, Buddhist Society.)
5. Ο Ινδός σοφός που ανέφερα πιο πάνω, ο Shankaracharya του Jyotir Math στη Βόρεια Ινδία, είπε (τέλη του 20ου αιώνα). «Η είσοδος του μέτρου στην καθημερινή ζωή αρχίζει άμεσα από το Απόλυτο». Εξήγησε πως για να ολοκληρώσει ένα οποιοδήποτε έργο, κάποιος πρέπει να ακολουθήσει ορισμένα μέτρα ή ορισμένους κανόνες που εξαγγέλθηκαν από τον Δημιουργό κι ενσωματώνονται στην ίδια τη φύση, στους ίδιους τους νόμους, του σύμπαντος.
Μια βασική ρύθμιση, ένα βασικό μέτρο, είναι η διαίρεση μέρας και νύχτας. Στη μέρα μένουμε ξύπνιοι και κάνουμε τις εργασίες μας. Στη νύχτα κοιμόμαστε κι έχουμε ανάπαυση.
Όπως λέει ο Εκκλησιαστής στην Παλαιά Διαθήκη: «Τοις πάσιν ο χρόνος και καιρός τω παντί πράγματι υπό τον ουρανόν.» Υπάρχει λοιπόν ο καιρός για φαγοπότι και για διδασκαλία που είναι η μέρα και καιρός να μη γίνονται αυτά.
Τελειώνω με τα λόγια του Κυρίου Krṣhṇa στον φίλο και ακόλουθό του Arjuna (Bhagavat Gītā 6.16): «Ο Γιόγκας δεν είναι για όποιον τρώει πολύ ούτε για όποιον τρώει πολύ λίγο. Δεν είναι για όποιον κοιμάται πολύ, ούτε για όποιον ξαγρυπνά πολύ».
Για άγνωστους λόγους ούτε ο Γκουρτζίεφ ούτε ο Ουσπένσκι, όπως φαίνεται, είχαν ή εξέφραζαν ορθή αντίληψη περί μέτρου.
