1. Τώρα θα στραφώ στον Ουσπένσκυ και την εργασία του στην Αγγλία. Αυτό το θέμα θα μας απασχολήσει για αρκετά άρθρα. Πρώτα όμως εξετάζω το «σύστημα».
Σύμφωνα με τον ίδιο τον Ουσπένσκυ (www.ouspenskytoday.org/wp/chronology/1931-1941, p2): «Ο κ. Γκουρτζίεφ πάντα επέμενε πως δεν επρόκειτο για σύστημα.»
Ως συνήθως και σε αυτή την περίπτωση ο Γκουρτζίεφ είχε δίκιο και ο Ουσπένσκυ λάθος. Δεν ήταν σύστημα. Ήταν αρχικά η διδασκαλία του Γκουρτζίεφ και μετά η διδασκαλία του Ουσπένσκυ. Μα ακόμα και σήμερα, και ίσως περισσότερο σήμερα, οι οπαδοί στη γραμμή διαδοχής του Ουσπένσκυ συνεχίζουν να αναφέρονται σε «σύστημα» και όχι «διδασκαλία». Ο Beckwith (σ 6 Ouspensky’s Fourth Way 2015, Οξφόρδη) γράφει πως ο Ουσπένσκυ πρόσθεσε τις δικές του ιδέες στα «Αποσπάσματα μιας άγνωστης διδασκαλίας» του Γκουρτζίεφ μετατρέποντάς τα σε «ένα συνεκτικό σύστημα γνώσης».
Αυτό ακούγεται ωραίο μα δεν είναι αλήθεια. Διότι σε ένα «σύστημα» όλα τα συστατικά, όλες οι απόψεις και τα στοιχεία του, συνδέονται στενά και είναι γνωστά ως συστατικά μέρη, ουσίες, ενέργειες, στοιχεία. Τώρα στο «σύστημα» του Ουσπένσκυ οι όροι είναι και ανακριβείς και συγκεχυμένοι και υπάρχουν πολλά κενά ή πολλές απόψεις παραμένουν άγνωστες.
2. Αρχίζω με την Ακτίνα Δημιουργίας και τους κόσμους της. Αυτή την άποψη ο Ουσπένσκυ τη δανείζεται ολόκληρη από τον Γκουρτζίεφ όπως φαίνεται καθαρά στο Αναζητώντας… Αλλά βρίσκουμε ακριβώς τα ίδια σχεδιαγράμματα στον Beckwith, σ 195, 197, 200, 211. Εδώ επίσης οι Κόσμοι λέγονται να είναι (ή να δονούνται όπως) νότες σε μια μουσική Οκτάβα, ακριβώς όπως στη διατύπωση του Γκουρτζίεφ.
Το Απόλυτο (=Ύψιστος Θεός, Πρώτη Αρχή) ονομάζεται Πρωτόκοσμος και βρίσκεται με το υψηλό Ντο στην κορυφή της Οκτάβας. Εκ φύσεως, όπως έγραψε ο Πλάτων και πολλοί άλλοι, το Απόλυτο είναι απερίγραπτο καθώς είναι πέρα από τις αισθήσεις και τον νου. Είναι η έσχατη Ενότητα και Πραγματικότητα, ή, όπως λέγεται στη Βεδική Παράδοση της Ινδίας, είναι ο Εαυτός του σύμπαντος.
Μετά είναι το Σύμπαν, ο Αγιόκοσμος (Hagio/Ayo-) που ονομάζεται και το Αιώνιο Αμετάβλητο, η νότα Σι. Αμέσως εγείρονται τρεις δυσκολίες. Η Φυσική επιστήμη μας λέει πως το σύμπαν είναι προϊόν της Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang): δεν υπήρχε προηγουμένως. Οπότε, δεν είναι «αιώνιο αμετάβλητο» ή ο όρος «σύμπαν» δεν είναι κατάλληλος δίχως επαρκείς εξηγήσεις. Διότι και ο επόμενος κόσμος έχει μια σύγχρονη επιστημονική ονομασία, «Γαλαξίας», και παραπέμπει πάλι στη σύγχρονη Κοσμολογία της Φυσικής. Η δεύτερη δυσκολία είναι το συστατικό «αγιο-» που προέρχεται από τη θρησκεία. Πώς, με ποια έννοια, είναι «άγιος» αυτός ο κόσμος σε αντιδιαστολή με το Απόλυτο και με τους άλλους κόσμους; Αυτό δεν εξηγείται πουθενά. Τέλος, πιο κάτω συναντάμε τον «Δευτερόκοσμο» που σύμφωνα με το συστατικό «δεύτερο-» θα έπρεπε να είναι δεύτερος μα εδώ είναι τέταρτος! Έτσι δεν έχουμε τη σαφήνεια ενός συστήματος, μα αρκετή σύγχυση.
3. Ο τρίτος κόσμος με τη νότα Λα ονομάζεται «Γαλαξίας, Αρχάγγελοι, Μακρόκοσμος» δηλαδή «Εκτεταμένος κόσμος». Αλλά αμέσως ακολουθεί ο Δευτερόκοσμος (με τη νότα Σολ) που σύμφωνα με το «δεύτερο-» θα έπρεπε να είναι δεύτερος και όχι τέταρτος! Έτσι ο Ουσπένσκυ απλά επαναλαμβάνει τον Γκουρτζίεφ χωρίς να διορθώνει τέτοιες ανακρίβειες.
Μετά έρχεται ο τέταρτος κόσμος με τη νότα Σολ και το όνομα Δευτερόκοσμος που είναι Άγγελοι και ο Ήλιος.
Μετά είναι ο Μεσόκοσμος με τη νότα Φα (μέσος ή μεσαίος) που είναι το ηλιακό σύστημα ή οι πλανήτες όλοι. Όλα αυτά αναπαράγονται στον Beckwith, στις σελίδες 197-200.
Ακολουθεί η Βιόσφαιρα της Γης ως Τριτόκοσμος ενώ είναι έκτος!
Γιατί άραγε υπάρχει τόση ανακρίβεια και σύγχυση στην ορολογία; Και είναι μόνο θέμα ορολογίας; Το «σύστημα» είναι μια πολύ πρόχειρη κατασκευή στην ορολογία του και οι κατασκευαστές και αντιγραφείς δεν φαίνονται να καταλαβαίνουν λεπτότερες προεκτάσεις – αν υπήρξαν.
Ο Beckwith γράφει (σ 201) πως «ο Shankaracharya περιγράφει μια παρόμοια διάταξη της δημιουργίας» αλλά δεν δίνει καμιά λεπτομέρεια! Από όσο γνωρίζω, στη διδασκαλία του Shankaracharya υπάρχει μια ακτίνα δημιουργίας μα είναι πολύ διαφορετική – και θα ασχοληθώ με αυτήν αργότερα.
4. Ας πάμε σε κάτι άλλο. Στις σελίδες 200-204 του Αναζητώντας… βρίσκουμε την περιγραφή της φύσης και λειτουργίας του «μαγνητικού κέντρου» το οποίο τελικά φέρνει έναν άνθρωπο στην «Εργασία» ή σε μια Σχολή. Εδώ εξηγείται πως αυτό αποτελείται από σωρευμένες ειδικές εντυπώσεις που λειτουργούν ως συναίσθηση και θύμηση. Λέγεται πως αυτό σχηματίζεται στο δεύτερο σώμα του Νου όχι όμως σε ποια θέση σε σχέση με τα άλλα κέντρα (Διανοητικό κλπ.) και τις διανοητικές, αισθηματικές και κινητικές απόψεις τους.
Σε σχέση με τα κέντρα, τώρα, πού εντοπίζονται το Ανώτερο Διανοητικό και Ανώτερο Αισθηματικό; Είναι και αυτά στο νοητικό δεύτερο σώμα ή ψηλότερα; Ο Beckwith τοποθετεί (σ 217) το Ανώτερο Αίσθημα στην «καρδιά» που είναι στη μεσαία ζώνη και την Ανώτερη Διάνοια στο «κεφάλι» (κορυφαία ζώνη) μα έτσι δεν εξηγείται τίποτα ικανοποιητικά.
Υπάρχουν πολλές άλλες ατέλειες μα αυτές που αναφέρω αρκούν νομίζω για να δείξουν το πρόβλημα.
Βλέπουμε, λοιπόν, πως η αντίληψη για «σύστημα Ουσπένσκυ» είναι ατελέστατη και η προσπάθεια του Beckwith (και άλλων) να το περάσουν ως βελτίωση των αποσπασμάτων του Γκουρτζίεφ δεν πέτυχε.
