1. Οι αδυναμίες του Ρούζβελτ είχαν σημαντικά αρνητική επίδραση στην έκβαση του πολέμου κατά του Χίτλερ και στη μεταπολεμική κατάσταση.
Ο Ρούζβελτ (1882 -1945) ήταν ο 32ος Πρόεδρος των ΗΠΑ και ο μόνος λόγω του πολέμου (1939 – 45) που έκανε 4 θητείες. Σήμερα θεωρείται από πολλούς ιστορικούς ένας από τους σημαντικότερους Προέδρους μαζί με τον G. Washington και τον A. Lincoln.
Βέβαια, το ποιος ηγέτης είναι σημαντικός και ποιος όχι εξαρτάται από τα κριτήρια που χρησιμοποιεί αυτός που κρίνει. Για τους αμετανόητους κομουνιστές ο Στάλιν εξακολουθεί να είναι «σπουδαίος» όπως ο Χίτλερ για τους νέο-ναζί. Και από μια άποψη και οι δυο ήταν «σπουδαίοι» αφού έμειναν στην εξουσία πολλά χρόνια κι επέφεραν πολλές μεγάλες αλλαγές στους λαούς τους.
Το ίδιο ισχύει και για το Ρούζβελτ.
Αλλά στις Δυτικές Δημοκρατίες, στον 20ο αιώνα τουλάχιστον, ο μεγάλος πολιτικός ηγέτης, ο statesman, όχι ο κοινός politician, είχε ηθικές αρχές από τις οποίες δεν μπορούσε να παρεκκλίνει. Ο Ρούζβελτ είχε μάλλον ελαστικές αρχές κι ενδιαφερόταν να παραμείνει στην εξουσία.
2. Ανέλαβε το 1933 (μετά τις Εκλογές του 1932) όταν η χώρα βρισκόταν στη χειρότερη ύφεση της ιστορίας της μετά το μεγάλο κραχ του 1929. Το 25% της εργατικής δύναμης ήταν σε ανεργία. Η βιομηχανική παραγωγή είχε μειωθεί στο 50% από το 1929. Οι αγροτικές τιμές είχαν πέσει κατά 60%. Οι τράπεζες σε 32 από τις 48 Πολιτείες είχαν κλείσει στις 4/3/33 όταν ο Ρούζβελτ αναλάμβανε τα ηνία. Υπήρχαν 2.000.000 άστεγοι!
Στις πρώτες 100 μέρες, η κυβέρνηση του Ρούζβελτ πήρε μια σειρά μεγάλα μέτρα για να ανακουφίσει τους άνεργους και άστεγους και την αγροτική και βιομηχανική δυσπραγία.
Το πρώτο New Deal όπως ονομάστηκε η θεσμοθέτηση μέτρων ως το 1935 συμπεριλάμβανε το Public Works Administration (PWA), το Civil Conservation Corps (CCC), το Agricultural Adjustment Administration (AAA), το National Industrial Recovery Act (NIRA) και άλλα.
Το PWA ιδρύθηκε για να οικοδομήσει μεγάλα δημόσια έργα όπως, γέφυρες, υδατοφράκτες, σχολικά κτήρια κλπ. κι έτσι να απορροφήσει ανέργους. 250.000 νεολαίους ανέργους απορρόφησε και το CCC σπρώχνοντας τους σε δουλειές στην επαρχία. Το AAA βοήθησε την αγροτική ανάπτυξη και ώθησε τις τιμές σε ψηλότερα επίπεδα ενώ το NIRA φρόντισε την βιομηχανική ανάπτυξη.
3. Το 1935 ακολούθησε το δεύτερο New Deal με νέες μεταρρυθμίσεις και το Social Security Act που εξασφάλιζε πρόνοια για συντάξεις κι επιδόματα ανεργίας και γενικότερη φροντίδα για τους ηλικιωμένους και φτωχούς.
Αλλά σε σύγκριση με Ευρωπαϊκά προγράμματα πρόνοιας, το αμερικανικό ήταν πολύ συντηρητικό και άφηνε έξω αγρότες, οικιακούς βοηθούς και άλλους. Ωστόσο για πρώτη φορά η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναλάμβανε τη φροντίδα για την οικονομική εξασφάλιση των φτωχών ηλικιωμένων, των πρόσκαιρα ανέργων, των ορφανών κλπ.
Τα μέτρα του Ρούζβελτ ήταν τόσο ριζοσπαστικά που οι συντηρητικοί του επιτέθηκαν έντονα ταυτίζοντάς τον με τον Μαρξ και τον Λένιν.
Αλλά οι φιλελεύθεροι και ο πολύς κόσμος έβλεπαν την ανάκαμψη της οικονομίας και εισέπρατταν τις ευεργεσίες του New Deal.
Έτσι το 1936 στις προεδρικές εκλογές ο Ρούζβελτ σάρωσε με 60,8%.
4. Στην πραγματικότητα όλα τα ριζοσπαστικά μέτρα αποδείχτηκαν ρηχά και αναποτελεσματικά.
Υπήρχαν ακόμα 6 εκμ άνεργοι και νέο κύμα ύφεσης ακολούθησε που βάθυνε το 1937 και το 1938.
Ο βιογράφος του Ρούζβελτ J. M. Burns (σ 320 The Lion and the Fox, 1956) έγραψε πως ο Πρόεδρος δεν μπορούσε να αποφασίσει σε ένα σταθερό πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης. (Δεν μπορούσε διότι δεν ήξερε.)
Για παράδειγμα, το 1934 μείωσε τις στρατιωτικές δαπάνες από $752 εκμ σε 531 – ενώ ο Χίτλερ τις αύξανε. Επίσης σταμάτησε τις συντάξεις σε 500.000 βετεράνους και χήρες ενώ μείωσε τις συντάξεις και τα επιδόματα των υπολοίπων. Αυτό το μέτρο προκάλεσε τεράστια αναταραχή και οι περισσότερες περικοπές ακυρώθηκαν και οι συντάξεις αποκαταστάθηκαν τον ίδιο χρόνο.
Στην πραγματικότητα κάποια ανάκαμψη ξεκίνησε το 1939 όταν ο Ρούζβελτ κατάλαβε πλέον πως ο Χίτλερ δεν αστειευόταν κι έδωσε την πρώτη και ισχυρή ώθηση στην πολεμική βιομηχανία. Αλλά εξασφαλίστηκε το 1941 με τις πληρωμές των Βρετανών για πολεμοφόδια και αναπτύχθηκε πυρετωδώς μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπουρ, Δεκ. 1941.
5. Μια άλλη μεγάλη αδυναμία του Ρούζβελτ εμφανίστηκε στον πόλεμο όταν απέτυχε να εκτιμήσει ορθά τον πρώτο και σπουδαιότερο σύμμαχο του Ουίνστον Τσόρτσιλ, πρωθυπουργό της Βρετανίας, αφενός και αφετέρου τον Στάλιν, δικτάτορα της Σοβιετικής Ένωσης.
Ενώ αρχικά, μετά τις πρώτες του αμφιβολίες για την απαντοχή και αποφασιστικότητα των Βρετανών στον πόλεμο κατά του Χίτλερ, έδειξε αρκετή συμπάθεια και έδωσε κάποια βοήθεια, αργότερα απαξίωσε τον Τσόρτσιλ και προσέγγισε φιλικότερα τον Στάλιν.
Η αντιπάθεια του προς τον Τσόρτσιλ πήγαζε από «δημοκρατικές» αντιλήψεις όπως των περισσότερων Αμερικάνων, που απεχθάνονταν την αποικιοκρατία της Βρετανίας μη κατανοώντας τις θετικές πλευρές της.
Η συμπάθεια του προς τον Στάλιν μπορεί να εξηγηθεί πρώτα ως αυταπάτη που πίστευε πως μπορούσε να χειραγωγήσει τον δικτάτορα και, μετά, ως βαθύτατη πλάνη για τις επιδιώξεις του κομμουνισμού. Η ίδια πλάνη τον έστρεψε τελικά εναντίον των Κινέζων εθνικιστών του Τσιανγκ Κάι Σεκ και υπέρ των κομουνιστών του Μάο Τσε Τουνγκ!
Θα επανέλθω.
