1. Κανονικά θα σταματούσα το διάβασμα του βιβλίου του Δ.Ν.Δημητρίου (Νικηφόρος) Αντάρτης στα Βουνά της Ρούμελης στο 1ο κεφάλαιο του 2ου τόμου όταν δίνει εντελώς λάθος πληροφορίες για το παράσημο που δόθηκε μόνο στον Ζέρβα μετά τον Γοργοπόταμο 25/11/42 ενώ δόθηκαν και σε άλλους. Μα συνέχισα γιατί ήθελα να δω ως πού το πάει.
Το γράψιμο, λέει ο Νικηφόρος, του πήρε κοντά 6 χρόνια. Οπότε πρέπει να το ξεκίνησε το 1958 (ως και το 1964) αφού το βιβλίο βγήκε το 1965. Ήταν τότε, όταν τελείωσε, 44-45 ετών. Δηλαδή θα έπρεπε να είναι αρκετά ώριμος έπειτα από τις διώξεις και φυλακίσεις.
Εντούτοις οι σκέψεις και κρίσεις, οι ενθουσιασμοί, οι εκρήξεις και οι απογοητεύσεις του είναι του εικοσάχρονου παλικαριού. Αργότερα στα βιβλία που έγραψε τη δεκαετία του 1990 Τα Ολέθρια του Οίκου μας και το Παγίδευση και Αφοπλισμός δείχνει όντως ωρίμανση. Και είχε πολύ νωρίτερα αποχωρήσει από το ΚΚΕ και τον κομμουνισμό αηδιασμένος από τις συνωμοσίες, τις ίντριγκες τις καθαιρέσεις και τις ακατάπαυστες αλλαγές «σωστής γραμμής».
2. Όμως εδώ εξιδανικεύει και ο Νικηφόρος, όπως κάθε βέρος αριστερός, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες άφθονες, όχι μόνο από ξένες μα και από ελληνικές αριστερές πηγές, πως πολλά ήταν επιλήψιμα και στον χαρακτήρα των ανταρτών και στην οργάνωση, πειθαρχία και μαχητικότητα των μονάδων. Αυτό διαφαίνεται και στην αφήγηση του Νικηφόρου, παρά τα εγκώμια (και του Σαράφη Ο ΕΛΑΣ).
Αντάρτες έφευγαν (λιποτακτούσαν!) και πήγαιναν σε άλλες οργανώσεις ή έφτιαχναν δική τους ή τα παρατούσαν. Άλλοι έκλεβαν ή φέρονταν βίαια. Δεν είναι πολλές οι περιπτώσεις, μα αρκετές για να καταλάβει κάποιος το γενικότερο ήθος – χωρίς να υποτιμά και την ανιδιοτέλεια και τη μαχητικότητα πολλών αγωνιστών.
Είναι γελοίο να γράφει πως ο Ζέρβας (ή άλλος) προκάλεσε τη “λιποταξία” 25 ανταρτών (2, 66), και να αποδίδει όλες τις διενέξεις σε προκλήσεις αγωνιστών άλλων οργανώσεων. Είναι δυνατόν σε 2,5 χρόνια κανείς ελασίτης να μην προκάλεσε άνδρες του Ζέρβα ή του Ψαρρού; Και όμως σπάνια αριστερός αναφέρει (Ν:2, 372-3) πως δόθηκαν σαφείς εντολές για τη διάλυση όλων των άλλων αντιστασιακών έτσι που μόνο ο ΕΛΑΣ να υπάρχει (για κυριαρχία και κατάληψη της εξουσίας).
3. Ο Νικηφόρος ομολογεί πως ζήλευαν τον οπλισμό και την εμφάνιση των ανδρών του Ψαρρού (ΕΚΚΑ), πάλι 2, 371 και οργίζονταν με τους Βρετανούς που, ενώ συνεχώς τους απαξιώνει, δεν τους έδιναν όσα πολεμοφόδια ζητούσαν!
Συγχρόνως κατηγορεί αξιωματικούς του εθνικού στρατού (και συμφοιτητές του στη Σχολή Ευελπίδων που συναντά αργότερα) πως είναι τυφλωμένοι από φανατισμό, προκαταλήψεις και μίσος (2, 364) ή “παλιάς στρατιωτικής νοοτροπίας” (2, 359), όντας ανιστόρητοι και ανεπαρκείς.
Παρουσιάζει ένα πλαστό έγγραφο (έκθεση που παρουσίασε ο Σιάντος ΓΓ του ΚΚΕ) πως ο Ψαρρός ζητούσε από τους Άγγλους βοήθεια να γίνουν 3000 και να εξουδετερώσουν τον ΕΛΑΣ (3, 123-4).
Αργότερα ελασίτες αιχμαλωτίζουν δυο στελέχη του Ψαρρού και αφού τους ξυλοκοπούν άγρια, παίρνουν τις καταθέσεις τους πως το 5/42 (τάγμα, ΕΚΚΑ) χτυπούσε τους ελασίτες με προτροπή των Άγγλων (! Τόμος 3, 261).
Εντούτοις, παρά την ανωριμότητα και αφέλειά του, ο Νικηφόρος είναι αρκετά ξύπνιος και πού και πού (ίσως συχνότερα από όσο γράφει) βλέπει πως υπάρχουν εντάσεις και διχόνοιες με τους κομματικούς (2, 291-3, 218, 290 κλπ) και ανάμεσα στους ηγέτες.
4. Είναι πολλά άλλα σημεία που χρήζουν μνεία (όπως το ότι μικρά παιδιά ασκούνται με ξύλινα όπλα και φυσεκλίκια, σάμπως και η κατάσταση θα συνεχίσει για χρόνια, 2, 323, ή τα αναξιόπιστα αποσπάσματα από τις ωραιοποιήσεις του Σαράφη στο Ο ΕΛΑΣ τα οποία παραθέτει) μα θα κλείσω με ένα σχετικά με τον Ψαρρό στον 3ο τόμο.
Οι διενέξεις μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΚΚΑ αναφέρονται συχνά. Τελικά, ο Ψαρρός παραδίδεται στον Νικηφόρο για να μην υπάρξει αιματοχυσία και στέλνεται στον Αϊ-Λιά (3, 256-7).
Μετά, δεν ακούμε τίποτα στις επόμενες 250 σελίδες για την οικτρή μοίρα του Συνταγματάρχη τον οποίον δολοφόνησαν άγαρμπα οι άνδρες του Ζούλα (ή ο Ζούλας) μα δεν τιμωρήθηκαν ποτέ! Μα αυτό είναι ένα γεγονός που συγκλόνισε το Πανελλήνιο κι έστρεψε πολύ κόσμο εναντίον του ΕΑΜ.
