1. Στο τέλος του έργου του Πολιτεία (544C) ο Πλάτων περιγράφει αναλυτικά τα διάφορα πολιτεύματα ξεκινώντας με το αριστοκρατικό και τον αντίστοιχο τύπο ανθρώπου, πώς αυτό
διαβρώνεται και ξεπέφτει στην τιμοκρατία, μετά στην ολιγαρχία και τέλος από τη δημοκρατία στην τυραννία (ή δικτατορία). Αυτό το τελευταίο μας
ενδιαφέρει γιατί σε αυτή τη φάση βρισκόμαστε κι εμείς, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλες τις λεγόμενες προηγμένες χώρες που είναι σοσιαλδημοκρατίες. Στην ίδια φάση βρέθηκε η Ρωσία και βλάστησε ο Στάλιν, στην Ιταλία και βλάστησε ο Μουσολίνι, στην Ισπανία με τον Φράνκο και στη Γερμανία με τον Αδόλφο Χίτλερ.
Η ασυδοσία, γράφει ο Πλάτων (564-), υποδουλώνει τη δημοκρατία, δηλαδή μια “ακρότατη ελευθερία” και μια τάξη ανθρώπων “αργόσχολων και σπάταλων” που είναι σαν κηφήνες, άλλοι με κεντρί κι άλλοι όχι. (Δεν μπορεί να μη σκεφθεί κάποιος τους συνδικαλιστές και πολιτικάντηδες μας!) Μετά παρουσιάζονται οι “προστάτες” (=σημερινοί δημαγωγοί, λαϊκιστές πολιτικοί, συνδικαλιστές) που διευθύνουν ομάδες ή όχλους (=πολιτικά κόμματα, συντεχνίες), κατηγορούν αντιπάλους και υπόσχονται απόσβεση χρεών (=κόκκινα ή άλλα δάνεια) και αναδιανομή γαιών (=πλούτου). Αυτοί ζητούν σωματοφύλακες (όπως ο Χίτλερ με τα Τάγματά του κλπ) και αφού καταβάλουν ανταγωνιστές θρονιάζονται στην εξουσία – συχνά έχοντας προκαλέσει τον θάνατο αντιπάλων (566-), όπως ο Χίτλερ που εξόντωσε περίπου 4.000 αντιπάλους αλλά και (πρώην) φανατικούς δικούς του στα δύο έτη 1933- 34! Ας σημειωθεί πως ο άλλος τρανός τύραννος της ίδιας εποχής, ο Στάλιν, εξόντωσε πολύ περισσότερους.
Συγκεντρώνει ο Πλάτων κι άλλα τέτοια γνωρίσματα για τη μετάβαση από τη δημοκρατία στην οχλοκρατία ή τυραννία και ο Αριστοτέλης συμφωνεί μαζί του (Πολιτικά 1306-1310b).
Και αν εξαιρέσουμε τη δολοφονία αντιπάλων που δεν συμβαίνει στις σοσιαλδημοκρατίες των ημερών μας, όπως συνέβαινε στην περίοδο του μεσοπολέμου, όλα τα άλλα φαινόμενα δεν μας είναι άγνωστα.
Αλλά εδώ θα ασχοληθώ με μια άλλη πτυχή της δικτατορίας του Χίτλερ και τα φρικιαστικά αποτελέσματά της που κορυφώθηκαν στον πόλεμο (1939-45) καιστα στρατόπεδα εξόντωσης όπως του Άουσβιτς, της Τρεμπλίνκα κλπ.
2. Διαβάζουμε και ακούμε συχνά πως ο Γερμανικός λαός γενικότερα δεν ήξερε για τη σχεδιασμένη πολιτική της εξόντωσης των Εβραίων – και άλλων αιχμαλωτισμένων “υπανθρώπων” όπως οι Ρώσοι. Και είναι πολύ πιθανόν πολλοί Γερμανοί να μην εγνώριζαν.
Διαβάζουμε και ακούμε συχνά πως πολλοί άρχισαν να διαφωνούν με τις μαζικές εκτελέσεις Εβραίων από την περιβόητη “Νύχτα των Κρυστάλλων” (Νοεμ. 1938, που αναμεταδόθηκε σε όλες τις χώρες) κι έπειτα, αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα διότι το καθεστώς ήταν τόσο καταπιεστικό κι ο τρόμος τόσο περίτεχνα τροφοδοτούμενος, που δεν τολμούσαν να αντισταθούν με οποιονδήποτε τρόπο από φόβο για τη δική τους ζωή.
Διαβάζουμε και ακούμε συχνά πως τα μέλη της συντηρητικής δεξιάς (αριστοκράτες, κτηματίες, τραπεζίτες κι άλλες εύπορες οικογένειες) καθώς και ανώτεροι αξιωματικοί περιφρονούσαν τον “Αυστριακό δεκανέα” και διαφωνούσαν με τους αλλοπρόσαλλους σχεδιασμούς του.
Όλα αυτά είναι αναληθή. Οι περισσότεροι Γερμανοί γνώριζαν από πολύ νωρίς τι γινόταν αλλά μόνον όταν μετά τις ήττες και την υποχώρηση των στρατευμάτων τους στη Βόρειο Αφρική (Οκτώβριος) και στη Ρωσία (Νοέμβριος) του 1942, και ακόμα περισσότερο όταν οι σύμμαχοι άρχισαν να βομβαρδίζουν εντατικά τις πόλεις στη Γερμανία, άρχισαν να αλλάζουν κι αυτοί γνώμη για τον θεόπεμπτο Φύρερ τους.
3. Αντιφρονούντες υπήρξαν ευθύς εξαρχής. Οι αριστοκράτες, οι κομμουνιστές, και οι σοσιαλδημο-κράτες, γενικά, και πολλοί άλλοι, ποτέ δεν συμπάθησαν τον Χίτλερ και τους Ναζί. 12.000 καταδικάστηκαν σε θάνατο από ειδικά δικαστήρια και 40.000 από κανονικά. Και μόνο μετά τη συνομωσία Βαλκυρία (=Walküre) και την αποτυχημένη απόπειρα να ανατιναχτεί ο Χίτλερ (Ιούλιος
1944, στο εξοχικό του Wolfsschande ‘Λυκοφωλιά’ κοντά στο Rastenburg, Αν. Πρωσσία) από τον γενναίο συνταγματάρχη φον Στάουφενμπουργκ, εκτελέστηκαν 4.000. Είχαν γίνει κι άλλες απόπειρες κατά της ζωής του δικτάτορα: στο Μόναχο 1921 και 2 το 1923, 6 το 1933 κλπ. Και πολλά άτομα, κυρίως γυναίκες, και οικογένειες έδωσαν άσυλο και βοήθεια σε Εβραίους και άλλους κυνηγημένους από την Γκεστάπο.
Αλλά αυτά όλα ήταν μάλλον ξεσπάσματα σπασμωδικά, προσωπικές πρωτοβουλίες, όχι πραγματική αντίσταση, όχι καλοσχεδιασμένες συνομωσίες. Στις 2 Αυγούστου 1934, όλα τα σώματα και στα τρία Όπλα έδωσαν όρκο πίστης και υποταγής, όχι στο Σύνταγμα ή την Πατρίδα και την Έννομη Τάξη, αλλά στον Χίτλερ προσωπικά. (Στις 20 του ίδιου μήνα έδωσαν τον ίδιο όρκο και οι δημόσιοι υπάλληλοι.) Έτσι πολλοί αξιωματικοί αργότερα επικαλέστηκαν αυτόν τον όρκο ως δικαιολογία για τη συμμόρφωσή τους στις εντολές του Φύρερ και των υπαρχηγών του ακόμα και για καθαρά εγκληματικές πράξεις
όπως οι μαζικές δολοφονίες αμάχων και γυναικόπαιδων στα κατεχόμενα εδάφη. Αρνήθηκαν να δουν πως ένας όρκος που αντιστρατεύεται τη Δύναμη που του δίνει ισχύ κι επιβάλλει εγκλήματα κατά του ανθρώπου δεν έχει καμία αξία.
Ούτε οι Εβραίοι ξεσηκώθηκαν ή, εκτός από ελάχιστες μεμονωμένες περιπτώσεις, επιδόθηκαν σε ενέργειες αντίστασης. Εξαιρέσεις ήταν η εξέγερση στο γκέτο της Βαρσοβίας και στα δάση της
Ουγγαρίας. Και στις δύο περιπτώσεις πολέμησαν ηρωικότατα για να νικηθούν ολοκληρωτικά στη Βαρσοβία αλλά να μείνουν ελεύθεροι στα δάση της Ουγγαρία. Είναι άξιο απορίας αφού οι προθέσεις των Ναζί ήταν ολοφάνερες. Πρώτα τους πήραν τη γερμανική ιθαγένεια, μετά τις δουλειές στο Δημόσιο, μετά, με διάφορα προσχήματα τις περιουσίες τους (π.χ με πρόστιμα, φόρους μετανάστευσης και ωμές κατασχέσεις) και τέλος την ίδια τη ζωή τους. Αν υπήρχαν αμφιβολίες αρχικά, αυτές πρέπει να διαλύθηκαν στην Kristallnacht, 9-10 Νοεμβρίου 1938, οπότε οι Ναζί μπράβοι έσπασαν “τα
τζάμια” (Kristal-) εβραϊκών σπιτιών και καταστημάτων: πάνω από 90 Εβραίοι σκοτώθηκαν στα σπίτια τους ή στους δρόμους και 30.000 συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν• 7.000 επιχειρήσεις καταστράφηκαν• 1.000 συναγωγές κάηκαν• σπίτια, νοσοκομεία, σχολεία, μαγαζιά, λεηλατήθηκαν.
Αυτό το πογκρόμ το οργάνωσε ο υπαρχηγός των Ες Ες, Ράινχαρτ Χάιντριχ, ένας καλλιεργημένος (?) αριστοκράτης, ξιφομάχος διεθνούς φήμης και καλός μουσικός – αλλά ένας από τους πιο φανατικούς, αιμοσταγείς Ναζί.
Οι δολοφονίες των Εβραίων δεν ήταν πράξεις κρυφές, δεν ήταν απόρρητο μυστικό. Ούτε η καταλήστευση της περιουσίας τους. Τόσο στη Γερμανία όσο και σε άλλες κατεχόμενες χώρες και ιδίως στην Πολωνία, οι μαζικές εκτελέσεις ήταν γνωστές όπως και η εκδίωξη των Εβραίων από τα σπίτια και
τα μαγαζιά τους τα οποία δίνονταν σε Γερμανούς! Ο Γερμανός ιστορικός Mommsen δήλωνε το 1990 πως δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία πως το βασικό κίνητρο για την εξόντωση των Εβραίων ήταν η απληστία των Ναζί να τους καταληστεύσουν.
Χιλιάδες τρένα φορτωμένα με κλεμμένους θησαυρούς από Μουσεία, Πινακοθήκες και σπίτια Εβραίων – πίνακες, γλυπτά, κοσμήματα, έπιπλα κλπ. έφευγαν από τις κατεχόμενες χώρες για τη Γερμανία. (Δείτε την ταινία Monuments Men με τους George Clooney, Mat Damon, Kate Blanchet κ.α.)
4. Το BBC έφτιαξε ένα μεγάλο ντοκιμαντέρ για τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο World at War (1973-75)
37 επεισοδίων. Έφτιαξε κι άλλες σειρές – για την Άνοδο των Ναζί, για το Ολοκαύτωμα κλπ.
Είναι αστείο να βλέπεις σε αυτά τα ντοκιμαντέρ συνεντεύξεις με Γερμανούς από διάφορες τάξεις και να ακούς, ιδιαίτερα από στρατιωτικούς και διπλωμάτες, πως δεν ήξεραν ή δεν καταλάβαιναν. Ψεύδονται. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, δεν ήθελαν να διακινδυνεύσουν οι ίδιοι. Φοβάμαι πως κάτι παρόμοιο ισχύει για τους Εβραίους.
Ένας Εβραίος που, όντας μηχανικός, στάλθηκε στο τμήμα εργασίας του Άουσβιτς (όχι δηλαδή στους θαλάμους) κι έτσι επιβίωσε, λέει χαρακτηριστικά: “Ήθελα να επιβιώσω για να δω τη Ναζιστική
Γερμανία να καταστρέφεται”! Αυτή είναι μισή αλήθεια: ήθελε να επιβιώσει, ναι, φυσικά. Αλλά συγχρόνως εργαζόταν για τους Ναζί βοηθώντας τους! Και δεν εξηγεί πώς ακριβώς αυτοί θα καταστρέφονταν. Ενώ οι Εβραίοι όλοι είχαν ευκαιρίες για σαμποτάζ και αντίσταση κι έναν γρήγορο,
απελπισίας έστω, θάνατο μαζί με λίγους έστω “αλλοφύλους” προτιμούσαν λίγη παραπάνω ζωή στέρησης και αργού θανάτου. Πώς θα λυτρώνονταν ποτέ; Ποιος θα τους έσωζε;
Ο Καρλ Βολφ (Wulf), γόνος διακεκριμένης στρατιωτικής οικογένειας παρασημοφορήθηκε στον πόλεμο
1914-18. Χάνοντας μετά τη θέση του ως αξιωματικός πείσθηκε, ισχυρίζεται, από έναν συνάδελφό του λοχαγό να εγγραφεί στο Κόμμα κι εκεί προωθήθηκε στα Ες Ες! Κέρδισε την εύνοια του Χίτλερ, έγινε βοηθός του και γρήγορα προβιβάστηκε φθάνοντας στο αξίωμα του στρατηγού! Είναι δυνατόν να μην
ήξερε ή να μην καταλάβαινε τα τρομερά εγκλήματα των Ες Ες;
Κι όμως ο πρώην στρατηγός ψεύδεται μειλίχια και αδιάκοπα. Τον Αύγουστο 1941 ο Χίτλερ τον πήρε να παρατηρήσουν μαζί την εν ψυχρώ δολοφονία-εκτέλεση 100 Εβραίων στο Μινσκ (Λευκορωσία). Οι Ες Ες τοποθετούσαν μια σειρά μελλοθανάτων σε έναν μακρόστενο τάφο και τους πυροβολούσαν. Μετά πάνω στα πτώματα τοποθετούσαν άλλους και τους πυροβολούσαν. Μετά άλλους κι άλλους. Ο Βολφ κι ο Χίμλερ παρακολουθούσαν – και το ντοκιμαντέρ δείχνει φωτογραφίες από το συμβάν, ενώ ο Βολφ
διηγείται το περιστατικό εκφράζοντας αποτροπιασμό.
Καλά, δεν μπορούσε να φυτέψει δυο σφαίρες στον Χίτλερ;… Δεν μπορούσε να πυροβολήσει τον Χίτλερ ή άλλους υψηλόβαθμους Ναζί, αφού είχε συχνή πρόσβαση;… Και τι στην ευχή έκανε από τον Αύγουστο 1941 ως το 1945;…
Έφριξαν, μαθαίνουμε, οι επιτελάρχες του Χίτλερ όταν άκουσαν πως ο Φύρερ τους κήρυξε πόλεμο κατά των ΗΠΑ – ενώ οι Γερμανοί δεν είχαν μπορέσει να εισβάλουν στη Βρετανία, είχαν χάσει την κυριαρχία στον αέρα (που αποδείχθηκε αποφασιστική το 1942 τόσο για τη ρωσική εισβολή όσο και για τη βορειο-αφρικανική περιπέτεια) και είχαν βαλτώσει έξω από το Λένινγκραντ και τη Μόσχα – ανοίγοντας ακόμα ένα μέτωπο τον Δεκέμβριο 1941. Καλά, δεν μπορούσαν να τον καθαιρέσουν ή να τον πυροβολήσουν επί τόπου;
Βεβαίως και μπορούσαν. Αλλά δεν ήθελαν να σκοτωθούν και οι ίδιοι. Ήθελαν και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Ήθελαν να σκοτώνονται κατά χιλιάδες οι άμαχοι με τους βομβαρδισμούς των
πόλεων, οι στρατιώτες τους και οι σύμμαχοι στα διάφορα μέτωπα, οι Βρετανοί, Ρώσοι και Αμερικάνοι που μάχονταν με αυτοθυσία να επαναφέρουν πολιτισμό και τάξη στον κόσμο που οι ίδιοι αυτοί οι Γερμανοί είχαν διαταράξει τόσο βάναυσα για να εδραιωθούν ως κυρίαρχη φυλή. Αυτοί ζητοκραύγαζαν όταν παρέλαυναν τα νικηφόρα στρατεύματά τους μετά τις ιταμές εισβολές στην Αυστρία, στην Τσεχοσλαβακία, στην Πολωνία, στην Ολλανδία, στο Βέλγιο και στη Γαλλία, και απολάμβαναν τη χαρμόσυνη δόξα!
Όταν αργότερα οι στρατηγοί αυτοί διαπραγματεύονταν την παράδοσή τους στους συμμάχους είχαν το θράσος να θέσουν ως όρο να διατηρήσουν μερικές από τις εδαφικές κατακτήσεις τους. Τόσο πωρωμένοι ήταν. Η παράνοια δεν ανήκε στον Χίτλερ μόνο.
5. Μάθαμε τίποτα από αυτή την ιστορία που, υποτίθεται, μας προειδοποιεί;
Πολύ το αμφιβάλλω. Παντού η απληστία αυξάνεται αντί να μειώνεται. Και η ανεντιμότητα, η βία και η εγκληματικότητα.
Κάθε έθνος θέλει πλούτο, δύναμη, επιρροή, κυριαρχία.
Κάθε άτομο θέλει πλούτο, δύναμη, επιρροή, κυριαρχία.
Παντού ο εγωισμός και η ασυδοσία, η άκρα ελευθερία, είναι σε έξαρση.
