1. Ο Jan Zizka (1360-1424) ήταν Τσέχος στρατηγός, από τους ικανότερους στη γνωστή ιστορία της ανθρωπότητας. Στην Τσεχία θεωρείται σήμερα εθνικός ήρωας. Έχει και το παρατσούκλι “μονόφθαλμος”.
Γεννήθηκε σε αριστοκρατική οικογένεια και από νεαρή ηλικία υπηρετούσε στο παλάτι του βασιλείου της Βοημίας.
Το 1410 ο Πολωνός Λαδισλάος Vladislav πολέμησε στην Πρωσία εναντίον των Τευτόνων ιπποτών και με συμμάχους και μισθοφόρους πανταχόθεν τους νίκησε στη μάχη Γκρούνβαλντ (ή Τάνενμπεργκ, για τους Γερμανούς). Ένας Βοήμιος που διακρίθηκε ήταν ο Ζίζκα που έχασε το αριστερό του μάτι.
Μετά ο Ζίζκα έγινε στρατηγός των Βοημιών ή Χουσιτών (ή Ουσσιτών) που ήταν προτεστάντες τότε και μάχονταν κατά των ρωμαιοκαθολικών.
Οι Χουσίτες ήταν διαιρεμένοι σε μετριοπαθείς Ουτρακιστές και ριζοσπαστικούς Θαβωρίτες που είχαν κοινοκτημοσύνη. Ο Ζίζκα ανήκε στους ριζοσπαστικούς.
2. Ο Ζίζκα ήταν επαναστατικός στρατηγός και σε κείνον μπορεί να αποδοθεί η επινόηση των θωρακισμένων αρμάτων που έγιναν τανκς στον 20ο αιώνα.
Χρησιμοποιούσε με μοναδική μαεστρία καλυμμένα κάρα που είχαν μέσα πολεμιστές με ακόντια και πυροβόλα (της εποχής: μουσκέτα) και κοινούς στρατιώτες. Τα έδεναν με αλυσίδες τροχό με τροχό.
Ως αμυντικά οχυρωματικά, σχημάτιζαν ένα μεγάλο τετράγωνο ή κύκλο με χαντάκι μπροστά και τους πολεμιστές στο κέντρο.
Ως επιθετικά, σχημάτιζαν μια γραμμή κοντά και απέναντι στους εχθρούς ενώ τα κανόνια τους θα έβαλλαν την ίδια ώρα. Οι εχθροί αναγκάζονταν να αφήσουν τη δική τους γραμμή για να επιτεθούν και τότε τα “άρματα” θα τους πετσόκοβαν. Και καθώς υποχωρούσαν ιππότες ή/και πεζικάριοι, οι πολεμιστές του Ζίζκα θα ξεχύνονταν πίσω τους αποτελειώνοντάς τους. Έτσι το στράτευμα του Ζίζκα πάντα κέρδιζε με λιγοστές απώλειες.
3. Το 1420 ο Ζίζκα οχυρώθηκε στον λόφο Βίτκοφ της Πράγας και τον Ιούλιο κατατρόπωσε τις γερμανικές δυνάμεις του Σιγκισμούνδου (παπιστές) με τις δικές του δυνάμεις από αγρότες και χωρικούς και, βέβαια, τα άρματά του.
Ο Ζίζκα συνέχισε τον πόλεμο ενάντια στους παπιστές του Σιγκισμούνδου, που είχε υποχωρήσει, και άλλων εχθρών στρατηγών κερδίζοντας κάθε μάχη.
Στα τέλη του 1421 και αρχές 1422, αφού ο Σιγκισμούνδος κατέλαβε τη σημαντική πόλη Kutna Hora, ο Ζίζκα επιτέθηκε και μετά από την τελική μάχη στη Nemesky Brod με μανούβρες των αρμάτων του αποδεκάτισε τους παπιστές. Ο Σιγκισμούνδος διέφυγε μα έχασε πολλές χιλιάδες άντρες.
Αργότερα ο Ζίζκα εισέβαλε στην Ουγγαρία με 500 άνδρες και αναγκάστηκε σε υποχώρηση με ελάχιστες απώλειες χάρη στη λαμπρή τακτική του. Στην πραγματικότητα λέγεται πως δεν έχασε μάχη.
Στον εμφύλιο πόλεμο του 1424 νίκησε τους Ουτρακιστές.
Πέθανε την ίδια χρονιά από την πανώλη και ζήτησε το δέρμα του να τεντωθεί πάνω σε τύμπανο ώστε να συνεχίσει ο ίδιος να ηγείται σε μάχες!
