Φιλ418: Η ανημποριά της φιλοσοφίας

1. Κάποιος Γερμανός Ζεόλτ Χέρμαν παρουσίασε στο Διαδίκτυο, αρχές Οκτωβρίου, άρθρο που προσπαθούσε να δείξει πως η φιλοσοφία στις μέρες μας δεν δέχεται πολλή ή σοβαρή προσοχή.

Σήμερα, γράφει, χρειαζόμαστε “μια ρεαλιστική, απτή, πρακτική μέθοδο, η οποία μπορεί να λύσει τα προβλήματά μας και να βοηθήσει να επιβιώσουμε”.

Οι διάφορες φιλοσοφίες, συνεχίζει, και οι κλασικές επιστήμες, που έχουν γίνει πλέον θεωρητικές, δεν μπορούν να βοηθήσουν πια. (Κι αναρωτιέμαι, γιατί;…)

Το ερώτημα ουσιαστικά είναι: Τι εννοεί με την “ρεαλιστική, απτή, πρακτική μέθοδο”; Αλλιώς υπάρχει μια αντίφαση στα λόγια του. Ειδικά όταν γράφει στη συνέχεια πως χρειαζόμαστε μια “πρακτική επιστήμη που βασίζεται στους αμετάβλητους, απόλυτους νόμους της Φύσης”.

2. Στην πραγματικότητα όλες οι επιστήμες πρακτικές/τεχνολογικές και θεωρητικές/φιλοσοφικές βασίζονται στους αμετάβλητους φυσικούς νόμους.

Μα δεν τους παίρνουμε πολύ σοβαρά τους νόμους και τις επιστήμες.

Η δυσκολία μας δεν είναι η απουσία της κατάλληλης επιστήμης, όπως πιστεύει ο κ. Χέρμαν. Απεναντίας έχουμε πάρα πολλές αξιοζήλευτες, αδέκαστες επιστήμες.

Το σφάλμα τους, το σφάλμα των επιστημόνων και όλων των ανθρώπων, που έχουν καταγοητευθεί και υπνωτιστεί από τα θεωρητικά ευρήματα και τεχνολογικά επιτεύγματα, είναι πως περιορίζονται στον χοντρό υλικό κόσμο.

3. Ο ίδιος ο συγγραφέας γράφει πως φθάσαμε στον “αδιαπέραστο τοίχο μεταξύ του παρόντος, εγγενώς εγωκεντρικού, υποκειμενικού κι έτσι απατηλού ανθρώπινου παραδείγματος και μιας πραγματικότητας που δεν μπορούμε να αισθανθούμε, να γευθούμε, να ερευνήσουμε και να κατανοήσουμε”.

Δεν είμαι βέβαιος πως κατανοώ το “ανθρώπινο παράδειγμα” (ή μοντέλο/πρότυπο ίσως), μα σίγουρα καταλαβαίνω τον “αδιαπέραστο τοίχο” του εγωκεντρισμού μας, ο οποίος ανήκει στον κόσμο του νου (όχι της ύλης) και τον οποίο λαθεμένα θεωρεί “εγγενή”. Αν είναι όντως εγγενής, όπως λέει, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να τον ξεπεράσουμε! Μα ευτυχώς δεν είναι!

Ο εγωκεντρισμός είναι υποκειμενικός όντως και δεν υπάγεται σε καμιά από τις φυσικές ή θετικές επιστήμες που εστιάζονται (ή περιορίζονται, θα έλεγαν άλλοι) στον υλικό κόσμο – τις δομές και λειτουργίες του.

Για παράδειγμα, οι πολιτικοί όλοι γνωρίζουν πως η ρύπανση του περιβάλλοντος, που έχει πλήρως ανιχνευθεί από τους επιστήμονες, είναι βλαβερή και βαίνει θανατηφόρα, μα για εγωκεντρικούς (προσωπικούς, κομματικούς κι εθνικούς, συμφεροντολογικούς) λόγους οι πολιτικοί, που εκλέγονται από τον λαό για να τον προστατεύουν, αρνούνται να υιοθετήσουν μέτρα, που θα την αναχαιτίσουν και θα την αντιστρέψουν!

4. Το να λέμε πως χρειαζόμαστε μια νέα επιστήμη δείχνει αβυσσαλέα άγνοια ή προσποίηση κι εξυπνακισμό. Οι επιστήμες υπάρχουν, γνωρίζουν καλά και μας λένε καλά, μα εμείς δεν ακούμε καλά και δεν κάνουμε καλά ή δεν κάνουμε καθόλου, αυτό που πρέπει.

Ο εγωκεντρισμός, ή πιο απλά “εγωισμός”, ανήκει στην υποκειμενική πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης – στη νοοτροπία, συνειδησία, στον ψυχισμό μας και μόνο ο καθένας και η καθεμιά έχει πρόσβαση άμεση (παρατήρηση, αντίληψη, κατανόηση) σε αυτή τη σφαίρα.

Εγώ δεν μπορώ να γνωρίζω με βεβαιότητα τι γίνεται στον δικό σας ψυχισμό κι εσείς δεν μπορείτε να γνωρίζετε τι γίνεται στον δικό μου.

Ένας καλός ηθοποιός μπορεί εύκολα να μας ξεγελάσει πως μας συμπαθεί ενώ μας αντιπαθεί. Όλοι εξαπατούμε άλλους λέγοντας αναλήθειες ή παίρνοντας παραπλανητικές εκφράσεις.

Smile like a flower but be the serpent under it λέει η Λαίδη Macbeth.

5. Η υποκειμενική, συνειδησιακή σφαίρα της οντότητάς μας, ο ψυχικός μας κόσμος, έχει τους δικούς του νόμους επίσης και αυτοί είναι γνωστοί από την αρχή της γνωστής μας ιστορίας, δηλαδή 3000 πκε.

Οι νόμοι αυτοί ήταν γνωστοί στους φιλοσόφους, ιεράρχες, βασιλείς και συμβούλους τους και όσους συνέτασσαν τους νομικούς κώδικες – στους αρχαίους Κινέζους, Ινδούς, Σουμέριους, Αιγυπτίους, Εβραίους, Έλληνες, Ρωμαίους κλπ.

Είναι γνωστοί και σήμερα.

Η επιστήμη στην οποία υπάγονται λέγεται απλά, όπως και παλαιά, Ηθική. Και δεν είναι διόλου περίπλοκη, όπως τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη ή τα Ηθικά του Σπινόζα.

“Δεν κάνουμε στους άλλους όσα δεν θέλουμε οι άλλοι να κάνουν σε μας.” Τι πιο απλό; Και –

Δεν βλάπτουμε. Δεν ψευδόμαστε. Δεν κλέβουμε. Δεν νοθεύουμε. Δεν επιθυμούμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε. Αρχές σε όλες τις παραδόσεις των λαών.

Αν η παιδεία μας εμπέδωνε αυτές τις αρχές νωρίς, δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα σήμερα!

Αλλά η παιδεία μας περί πολλών άλλων τυρβάζει και όχι αυτών των σωτήριων αρχών!

Οπότε, δεν χρειαζόμαστε άλλο, νέο σύστημα φιλοσοφίας, μα την εφαρμογή μόνο αυτών των παλαιών πασίγνωστων κα περιφρονημένων κανόνων της Ηθικής.