Στις αβρααμικές θρησκείες (Ιουδαϊσμό, Χριστιανισμό, Ισλάμ) η λατρεία του Θεού είναι απαραίτητη όπως και η πίστη σε κείνον ως μόνο αληθινό Θεό. Οι πιστοί πρέπει να τον σέβονται, σύμφωνα με τις εντολές στις Γραφές της κάθε θρησκείας, να τον υμνούν, να τον προσκυνούν, να τον λατρεύουν με ποικίλους τρόπους.
Στη Βεδική Παράδοση και στον Ινδουισμό δεν υπάρχουν τέτοιες εντολές – ούτε καν απαιτείται πίστη στον Ύψιστο! Υπάρχουν, βέβαια κλάδοι (στην Οδό της) Λατρείας ή Αφοσίωσης. Πολλοί, ίσως μια τεράστια πλειονότητα, τις ακολουθούν και αφοσιώνονται, προσεύχονται, λατρεύουν μια ή άλλη θεότητα (τον Krishna ή Ganesha, τη Lakshmī, ή τη Durgā κλπ.) μα τέτοια πρακτική είναι πάντα προαιρετική. Και όσοι δεν την ακολουθούν δεν απειλούνται με κόλαση ή άλλη τιμωρία.
Από πανάρχαιους χρόνους, από τα πρώτα ιερά κείμενα όπως οι ύμνοι του ṚgVeda, διδασκόταν η βασική ιδέα πως ο αληθινός Εαυτός κάθε ανθρώπου είναι ίδιος σε όλους τους ανθρώπους και ίδιος με τον Εαυτό του σύμπαντος. Δεν υπάρχει διαφορετικότητα όσον αφορά τον Εαυτό, δεν υπάρχει πολλαπλότητα ή δυϊσμός.
“Εγώ στον Εαυτό μου δεν είμαι άλλος, δεν είμαι διαφορετικός, από τον Εαυτό (την Πρωταρχή, Πρωταιτία και Πρωτουσία) του σύμπαντος. Όπως από μια φωτιά ξεπετιούνται γλώσσες φλόγας και άπειρες σπίθες, όντας όλες εκδηλώσεις της μίας και ίδιας φωτιάς, έτσι παράγονται οι άνθρωποι όλοι από τη μια Πρωτουσία που λέγεται Brahman (= το Απέραντο και Αέναο που μένει Αμετάβλητο παρά τις αυξομειώσεις και αλλαγές του σύμπαντος). Η όποια διαφορά συνίσταται στο μέγεθος, όχι στην ουσία ή ποιότητα.”
Έχοντας αυτή τη γνώση και πεποίθηση, σεβόμαστε κάθε άλλο πλάσμα, κάθε ζωντανή τουλάχιστο μορφή, ως εκδήλωση του ενιαίου Μπράχμαν. Δεν χρειάζεται, αφού εγώ είμαι το Μπράχμαν στον Εαυτό μου, να λατρεύω και να προσκυνώ το Μπράχμαν. Μα το σέβομαι ως πανταχού παρουσία. Διότι μια άλλη αναλογία λέει πως όπως από το σώμα της το ίδιο η αράχνη παράγει τον ιστό της, έτσι από την Πρωτουσία του Μπράχμαν παράγεται το σύμπαν σε όλα τα επίπεδά του, με όλους τους κόσμους, όλες τις μορφές, και όλα τα φαινόμενά του. Τίποτα δεν ζει και δεν υπάρχει ξέχωρα από το Μπράχμαν.
Είναι πλήρης και απόλυτος πανθεϊσμός με παντοδυναμία, παντογνωσία και παμπαρουσία της Πρωταρχής!
Έτσι τα παραδοσιακά φιλοσοφικά και ιερά κείμενα (Βεδικοί ύμνοι, Ουπανισάδες, Μπχαγκαβάντ Γκήτα, Σχόλια κλπ.) δεν επιβάλλουν λατρεία και προσκύνημα που ως πρακτική τονίζει τον δυισμό, τη διαφορετικότητα (εγώ κι εκείνος ο Ύψιστος). Συμβουλεύουν τον άνθρωπο που νιώθει μικρός, συγχυσμένος και χαμένος στον κόσμο, να βρει ή να επανασυνδεθεί με τον αληθινό Εαυτό του σε μια πορεία, ως φαίνεται, αυτό-εξέτασης και αυτοσυνειδησίας (ή αυτό-ανακάλυψης και αυτογνωσίας) – που γίνεται ακολουθώντας έναν ηθικό τρόπο ζωής τον οποίο περιγράφουν τα φιλοσοφικά κείμενα.
Εγέρθηκαν φυσικά πολλές Σχολές με τη δική τους ιδιαίτερη μέθοδο. Η πιο γνωστή σήμερα είναι η σχολή Vedānta.
Μα για τις μεγάλες μάζες των κοινών ανθρώπων που το βρίσκουν δύσκολο να καταλάβουν τη φιλοσοφία του συστήματος Vedānta, η θρησκευτική ή λατρευτική προσέγγιση είναι πιο εύκολη και τελικά, εφόσον οι πιστοί ενθυμούνται πως ο θεός ή θεά που λατρεύουν (ishta- devatā) είναι ουσιαστικά η ίδια ουσία με τον εαυτό τους, ενώνονται με το αντικείμενο της λατρείας τους και μετά ενώνονται με το υπέρτατο Μπράχμαν. Κάθε Ινδουιστής και η οικογένεια του επιλέγει τη θεότητα (κάποτε περισσότερες) στην οποία και αφοσιώνεται.
