1. Ο τίτλος είναι λίγο παραπλανητικός. Όχι, δεν θα επιχειρήσω να προσδιορίσω το “νόημα της ζωής”! Αλλά όλοι μπορούμε να κάνουμε ορισμένες απλές σκέψεις σχετικά με την ύπαρξή μας.
Η απλή αλήθεια είναι πως δεν ξέρουμε γιατί ζούμε, γιατί υπάρχουμε σε αυτόν τον κόσμο και είμαστε τα πλάσματα που είμαστε, παρότι δεν ξέρουμε ούτε τι είδους πλάσματα είμαστε.
Ξέρουμε σίγουρα πως υπάρχουμε όσο ο νους μας λειτουργεί. Και ξέρουμε πως έχουμε ένα υλικό σώμα γεμάτο ειδικά όργανα για λειτουργίες που μας διατηρούν εν ζωή: πνεύμονες για αναπνοή, καρδιά για κυκλοφορία αίματος, στομάχι για πέψη, μυαλό για σκέψη κλπ.
Μα εμείς είμαστε κοινοί άνθρωποι άνδρες και γυναίκες. Υπάρχουν μεγαλοφυΐες σαν τον Αινστάιν, την Μαντάμ Κιουρί, τον Σαιξπήρο, τον Ντα Βίντσι και πολλούς άλλους. Γιατί τέτοια διαφορά;
2. Πολλοί επιστήμονες στον 20ο αιώνα, κυρίως φυσιοδίφες, υποστήριξαν πως ο πλανήτης μας είναι ένα ον ζωντανό, η Γαία, όπου κι εμείς είμαστε ένα από πολλά εξειδικευμένα όργανα. Μόνο που εμείς, όπως τα κύτταρα στην καρδιά ή στο στομάχι μας, δεν ξέρουμε τι κάνουμε, ακριβώς, δεν ξέρουμε ποιο είναι το λειτούργημά μας.
Ένας τέτοιος επιστήμων ήταν ο Teilhard de Chardin που στο βιβλίο του Το φαινόμενο του Ανθρώπου διαβλέπει πως πέρα από την υδρόγειο σφαίρα, την ατμόσφαιρα, τη βιόσφαιρα και άλλες σφαίρες της Γαίας, υπάρχει και η “νοόσφαιρα”, χαρακτηριστικό του ανθρώπου.
Βέβαια, οι άνθρωποι στη μεγάλη πλειοψηφία τους χρησιμοποιούν τον νου τους ελάχιστα και μόνο μηχανικά για τις ανάγκες του καθημερινού βίου που γίνεται ρουτίνα. Μα υπάρχουν και οι λίγοι που έχουν δείξει πως ο νους (μια ή άλλη άποψη) μπορεί να αναπτυχθεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, όπως ο σίδηρος μπορεί να μετατραπεί σε χάλυβα.
3. Δυστυχώς (ή ευτυχώς;) τόσο άθλια είναι γενικά η Παιδεία που οι πλείστοι επιστήμονες πιστεύουν πως μπορούν να δαμάσουν ή να ελέγξουν τη φύση – τον καιρό, τα ηφαίστεια, τις παλίρροιες, τις ηλιακές εκρήξεις κλπ.
Έτσι καταστρέφουμε, ή ρυπαίνουμε, ολοένα περισσότερο το φυσικό περιβάλλον και τα φυσικά οικοσυστήματα που συνεργάζονται αλληλένδετα και συμπληρωματικά.
Είναι και αυτό μια ακόμα εκδήλωση της άγνοιας, αλαζονείας και απληστίας μας που δεν θέλουμε καν να μετριάσουμε, αν όχι για τη Γαία, τουλάχιστον για το δικό μας καλό και των παιδιών μας.
Ο Πρόεδρος Τραμπ των ΗΠΑ αντιπροσωπεύει ό,τι χειρότερο στον χαρακτήρα των ασύδοτων Αμερικανών που επιθυμούν μόνο κέρδη και πάλι κέρδη για τα ολιγοπώλια και τις πολυεθνικές, άσχετα με τους άλλους.
Υπάρχουν βέβαια και πολλοί Αμερικάνοι που διαφωνούν και προωθούν μια διαφορετική αντίληψη, φιλική προς τη Γαία, όπως υπάρχουν ανά τον κόσμο πολλές οργανώσεις που προωθούν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων.
4. Η βιογαιογραφία και οικολογία επίσημα (ή επιστημονικά) ξεκίνησε με τον μεγάλο Πρώσο φυσιοδίφη Alexander von Humboldt (1769 – 1859) που, όπως ο Chardin, ήταν και αυτός εξερευνητής.
Πήρε τη λέξη “Κόσμος” από την Αρχαιολελληνική, που τότε σήμαινε όλο το υπάρχον σύμπαν, δομημένο με τάξη και συνοχή από μια ανώτερη, άγνωστη Νοημοσύνη, και την έκανε τίτλο του πολύτιμου έργου του.
Η κύρια άποψη του Χούμπολτ μπορεί να συνοψιστεί στη διατύπωση πως ο Κόσμος είναι ένας ενιαίος οργανισμός, όπου όλα συνδέονται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με θαυμαστή ακρίβεια. Αυτός πρώτος διέκρινε την επίδραση των δασών στα οικοσυστήματα και στις πολυποίκιλες μορφές ζωντανών όντων, καθώς τα δέντρα έχουν θαυμαστές ικανότητες να αποθηκεύουν νερό να εξαπολύουν οξυγόνο, να δημιουργούν υδρατμούς, να μειώνουν τη θερμοκρασία, να προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση.
5. Αν όντως η Γαία είναι ένας ενιαίος ζωντανός οργανισμός (αφού έχει ως όργανα και ιστούς μικρότερες μορφές ζωής), τότε μάλλον και οι άλλοι πλανήτες και ήλιοι είναι ζωντανοί οργανισμοί τεραστίων διαστάσεων, τους οποίους εμείς απλούστατα δεν βλέπουμε, δεν ξέρουμε.
Η ύπαρξή μας στη βιόσφαιρα της Γαίας ίσως να σχετίζεται με τη ζωή όχι μόνο του πλανήτη μας, μα και των άλλων ουράνιων σωμάτων με τρόπο που μόνο ελάχιστοι καταλαβαίνουν.
