Γνωρίζουμε πως στην ελληνική αρχαιότητα, κατά τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα, η αρετή θεωρούνταν μία μα εκδηλωνόταν σε διαφορετικές θετικές ιδιότητες όπως σοφία, αίσθηση δικαιοσύνης, ανδρεία κλπ. Στη Βεδική Παράδοση απαντάμε παρόμοια ιδέα και στη Bhagavad-Gītā “Άσμα του Μεγαλόχαρου Κυρίου”, στις πρώτες στροφές αναφέρονται ιδιότητες όπως αφοβία (=ανδρεία), γνώση (=σοφία), αβλάβεια, αγνότητα, γενναιοδωρία κλπ. Σε αυτό το άρθρο εξετάζω την αρετή όπως σύντομα περιγράφεται σε ένα από τα μεταγενέστερα κείμενα της Ταοϊκής Παράδοσης, όπου η αρετή, απλή και υπέρτατη δύναμη, γνώση και αγάπη στον άνθρωπο, παρουσιάζεται ως εκδήλωση του Τάο, που θεωρείται το Απόλυτο, η Πρωταιτία του σύμπαντος. Μια εισαγωγική πρακτική άποψη εξετάστηκε παλαιότερα στο 507. Φιλοσοφία: Αρετή
Wen Tju “Κατανοώντας τα μυστήρια” 86-89.
Στον κοινό κόσμο δεν υπάρχει σταθερό κριτήριο καλού-κακού. Οι κοινοί άνθρωποι θεωρούν καλό ό,τι τους είναι ευχάριστο και κρίνουν ως κακό ό,τι τους είναι δυσάρεστο. Η αναζήτηση του καλού δεν είναι για την αλήθεια, μα ψάξιμο για όσους συμφωνούν: έτσι δεν είναι απομάκρυνση από το κακό, μα απομάκρυνση από όσους διαφωνούν σε αντιλήψεις και διαθέσεις.
Αν εσύ θέλεις να γνωρίζεις το καλό για να ζεις με αυτό και να απομακρύνεσαι από το κακό, δεν μπορείς να βασίζεσαι σε αυτά που ο κοινός κόσμος θεωρεί καλό και κακό.
Όσοι κυβερνούν μια χώρα, ας το κάνουν όπως όταν τηγανίζουν μικρά ψάρια [σαν γαύρους]: ας μην τα ανακατεύουν πολύ!
Αν εσύ θες να συναλλάσσεσαι ορθά με συμπολίτες, δεν υιοθετείς τις απόψεις των κοινών ανθρώπων και δεν σε νοιάζει πώς σε κοιτούν. Αν μιμείσαι τη συμπεριφορά τους στη συνηθισμένη κούρσα για επιτυχία, θα είναι σαν να τρέχεις εδώ κι εκεί μες στη βροχή για να προφυλαχθείς από τη βροχή. Βρέχεσαι!
Εμπιστοσύνη λοιπόν και σύνδεση με το Τάο. Αν ψάχνεις να έχεις το κενό, τότε δεν το έχεις, όντας γεμάτος με το ψάξιμο. Όταν δεν μηχανεύεσαι την κενότητα, μα την αφήνεις να παρουσιάζεται αυθόρμητα, τότε είναι φυσική και παράγει το ορθό που χρειάζεται.
Η σύνδεση με το Τάο είναι σαν τον άξονα στο αμάξι: ο ίδιος δεν κινείται, μα κάνει το αμάξι να ταξιδεύει χιλιάδες χιλιόμετρα, καθώς περιστρέφονται οι τροχοί ανεξάντλητα.
Όταν το Τάο και η αρετή ενεργούν στο παρόν, υπάρχει εγρήγορση κι επιμέλεια, σταθερή ετοιμότητα για απειλή κινδύνου και καταστροφής. Όταν απουσιάζουν, κυριαρχεί ενδοτικότητα στις επιθυμίες, τρυφηλότητα και οκνηρία, οπότε η καταστροφή έρχεται…
Όταν το Τάο και η αρετή δίνουν ζωή και την τρέφουν, δίνουν ανάπτυξη και ωρίμανση που γίνονται αγάπη, ευσέβεια και τιμή. Ακόμα και οι αδαείς και οι ποταποί δεν βλάπτουν αυτούς που αγαπούν…
Όσοι έχουν χάσει την αρετή μα δεν έχουν ανεπανόρθωτα καταστραφεί και διατηρούν κάποιο ανθρωπισμό, διατηρούν άσβηστη και κάποια δικαιοσύνη…
Όταν ο πραγματικός ανθρωπισμός έχει χαθεί και η δικαιοσύνη έχει παραλύσει, οι άρχοντες εξεγείρονται και οι όχλοι ζητούν να κυβερνήσουν. Οι ισχυροί καταδυναστεύουν τους αδύναμους, οι μεγάλοι καταπιέζουν τους μικρούς. Όταν οι πολίτες επιδίδονται σε ταραχές κι επιθέσεις αντί να εργάζονται, τότε ακολουθεί όλεθρος και χάος.
Όταν οι νόμοι είναι πολλοί και περίπλοκοι, όταν οι τιμωρίες είναι πολλές και βαριές, οι κοινοί άνθρωποι φέρονται με δόλο και απάτη. Όταν οι ανώτεροι έχουν πολλά άλλα ενδιαφέροντα, οι κατώτεροι επιδίδονται σε προσποίηση κι επιτήδευση. Όταν αναζητάς πολλά, κερδίζεις λίγα. Όταν οι απαγορεύσεις είναι πολλές, λίγα επιτυγχάνονται.
Όταν το Τάο εκδηλώνεται στον άνθρωπο, αυτός καταφεύγει στο αμετάβλητο για να διαχειριστεί τις μεταβολές. Δρα, μα χωρίς να προσπαθεί, χωρίς να μηχανεύεται. Δρα χωρίς προσποίηση από την αγνή αρχέγονη φύση του.
