Μέσα στο πλαίσιο πάντα της πολλαπλότητας αλλάζουν και οι δικές σου ιδεοληψίες, αρέσκειες και απέχθειες
Υπάρχουν δύο βασικές θεωρήσεις ή νοοτροπίες – της πολλαπλότητας και της ενότητας. Η πολλαπλότητα αποδέχεται τον κόσμο έτσι όπως το βλέπουν ο νους και οι αισθήσεις – μια κατακερματισμένη υλική πραγματικότητα με ξεχωριστές υπάρξεις, ξεχωριστά πλάσματα και πράγματα. Η ενότητα βλέπει μεν την πολλαπλότητα και τις ξεχωριστές υπάρξεις μα βλέπει και μεγάλα σύνολα όπως Πολιτεία, Έθνος, Ανθρωπότητα, Πλανήτης και μια συμπαντική ενότητα: όλα προήλθαν από μια άγνωστη Πρωτουσία κι επιστρέφουν σ’ ‘Εκείνη.
Έχουμε στην εμπειρία της ζωής δύο βασικά ερωτήματα – και περισσότερα. Το ένα – πώς ν’ αποφύγουμε τον πόνο και τη δυστυχία και να έχουμε μόνιμη γαλήνη κι ευτυχία. Το άλλο είναι πιο γενικό: ποια είναι η πραγματικότητα;
Για να διαβάζετε αυτό το άρθρο σημαίνει πως είχατε ή έχετε αυτά τα δύο βασικά ερωτήματα. Μα αλλιώς τα προσεγγίζετε αν είστε μέλη του Ομίλου Μελετών ή κάποτε ήσασταν κι έχετε κατασταλάξει σε μια νοοτροπία, και αλλιώς αν ακόμα ψάχνετε για κάτι, χωρίς να ξέρετε τι ακριβώς.
Σήμερα, ας κοιτάξουμε τη μόνιμη αποφυγή της δυστυχίας και του πόνου και την κατάκτηση της μόνιμης ευτυχίας, αφήνοντας την έρευνα για τη φύση της πραγματικότητας σε μελλοντικό άρθρο. Όπως καταλαβαίνετε, αλλιώς προσεγγίζει το ζήτημα η νοοτροπία της πολλαπλότητας και αλλιώς της ενότητας.
Η πολλαπλότητα βλέπει απειλές, κινδύνους και δύσκολες καταστάσεις: νιώθει πιεσμένη, στρεσαρισμένη από τα μικρά και μεγάλα κύματα αλλαγής που ξετυλίγονται καθημερινά στη ζωή. Κάνει ό,τι μπορεί για να προστατευτεί και να σιγουράρει ασφάλεια, υγεία, κάποια άνεση. Σε αυτό το πλαίσιο αναζητάει την ευτυχία – και τη βρίσκει. Μα είναι πρόσκαιρη, ακόμα και σε ιδανικές, ως φαίνονται αρχικά, συνθήκες, καλή δουλειά, καλή/καλό σύντροφο και ό,τι άλλο. Μόλις διαπιστώνει πως δεν πάνε καλά τα πράγματα, θα ψάξει για καινούρια και καλύτερη (όπως φαίνεται) δουλειά, σύντροφο, αμάξι, σπίτι και ό,τι άλλο.
Τα πράγματα μεταβάλλονται ακατάπαυστα: εσύ, άντρας ή γυναίκα, παιδιά, οι άλλοι, οι πολιτικό –οικονομικές συνθήκες, το αμάξι και το σπίτι παλιώνουν, χαλάνε. Μέσα στο πλαίσιο πάντα της πολλαπλότητας αλλάζουν και οι δικές σου ιδεοληψίες, αρέσκειες και απέχθειες. Και το σώμα που φροντίζουμε καλά με καλή διατροφή (ή όχι), με γυμναστική (ή όχι), γερνάει. Χάνει το σθένος, την ευλυγισία του, κουράζεται γρήγορα, εύκολα. Ενώ το μυαλό δουλεύει, τρέχει, αναζητάει τρόπους να ικανοποιήσει τις ανεξάντλητες επιθυμίες για ασφάλεια, υγεία, ευτυχία.
Η νοοτροπία της ενότητας βλέπει τη ζωή διαφορετικά. Ξέρει πως ο υλικός κόσμος είναι μια εκδήλωση ενός άλλου κόσμου, πέρα από τις αισθήσεις, κι εκεί τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Πάρτε για παράδειγμα το γαλάζιο: ο ουρανός είναι γαλάζιος, ο ωκεανός, η γαλανόλευκη σημαία της Ελλάδας, τα ζαφείρια, τα μάτια της Κέιτ Μπλάνσετ κλπ. Πολλά γαλάζια διαφορετικής απόχρωσης. Μα ποιο είναι το απόλυτο, το ιδανικό γαλάζιο; Αυτό δεν βρίσκεται στον γνωστό μας υλικό κόσμο. Το ίδιο και ο απόλυτος κύκλος. Εδώ στον κόσμο της πολλαπλότητας βρίσκουμε πολλούς κύκλους – σε τροχούς ή τρούλους, σε πορτοκάλια ή πισίνες. Μα πουθενά τον τέλειο κύκλο. Εκείνες οι απόλυτες, τέλειες μορφές υπάρχουν μόνο στην νόησή μας, στον αόρατο κόσμο πέρα από τις αισθήσεις μας.
Οι μορφές στον δικό μας γνωστό κόσμο είναι παροδικές καθώς τα στοιχεία στα σώματα φεύγουν αργά ή γρήγορα επιστρέφοντας στη συμπαντική μορφή τους.
Ναι, ξέρω, λέω αυτά που έγραψε ο Πλάτωνας για τα “είδη”, τις “ιδέες” ή “μορφές”. Μα λίγη παρατήρηση, λίγη στόχαση, δείχνει πως είναι αλήθεια.
Η νοοτροπία της ενότητας λέει πως η ευτυχία είναι μέσα μας ανεξάρτητα από εξωτερικές συνθήκες. Η μόνιμη ευτυχία δεν μπορεί να εξαρτάται από πράγματα πρόσκαιρα στον κόσμο γύρω μας. Αν δεν την εμπειρόμαστε, παρά μόνο φευγαλέα σε παροδικές ώρες ευχαρίστησης, είναι γιατί δεν γνωρίζουμε καλά τον εαυτό μας. Δεν γνωρίζουμε ή δεν πιστεύουμε πως στον εαυτό μας, προερχόμαστε από εκείνη την Πρωτουσία και Πρωταρχή των πάντων. Εκείνη είναι ο αληθινός Εαυτός μας και εκεί η μόνιμη ευτυχία.
