Ας ξεκινήσουμε με μια αναλογία. Μια ψιχάλα βροχής είναι μια σταγόνα νερού. Μια μάζα σταγόνων είναι ο ωκεανός.
Δεύτερη αναλογία. Μια μονάδα λεπτής ενέργειας (σωματίδιο ή κυματισμός) είναι το φωτόνιο. Μια μεγάλη μάζα φωτονίων είναι ο Ήλιος.
Ομοίως, μια μεγάλη μάζα Ζωής, Νοημοσύνης, Μακαριότητας είναι το Σύμπαν πέρα από τον άπειρο (όπως μας φαίνεται) υλικό κόσμο και μια μονάδα εκδήλωσης είναι το άτομο ενσαρκωμένο, δηλαδή ένας άνθρωπος.
Η πηγή, Πρωτουσία, Πρωταρχή και Πρωταιτία του άπειρου, τρίπτυχου Σύμπαντος λέγεται Μπράχμαν. Το Μπράχμαν, δίχως αρχή και τέλος στον χώρο και τον χρόνο, δεν είναι ο δημιουργός τον κόσμων. Άλλος είναι ο δημιουργός – κι εκείνος μια απορροή, εκπόρευση, μια μεγάλη σταγόνα, από την Πρωτουσία. Όπως φλόγες και σπίθες από μια φωτιά, λέει μια Ουπανισάδα, έτσι από το Μπράχμαν ξεπετιούνται οι κόσμοι, τα όντα, όλα τα φαινόμενα· ή όπως από την αράχνη εκπορεύεται το δίχτυ της.
Ο εαυτός όλων είναι ίδια ουσία με τον Εαυτό του σύμπαντος, με το Μπράχμαν, όπως το φωτόνιο με τον Ήλιο. Λέγεται ātman άτμαν και jīvātman στην ενσαρκωμένη μορφή του ανθρώπου, περιορισμένος από τον νου και τη σάρκα. Ο οικουμενικός απεριόριστος εαυτός είναι ο Paramātman (Πάραμα-άτμαν, ο υπέρτατος Εαυτός).
Όταν όμως το Μπράχμαν, που λέγεται να είναι àcittam ‘απερινόητο’, θεωρείται ως Θεός, Δημιουργός, Ύψιστο λατρευτό Όν, τότε ονομάζεται Īśvara ή Bhagavān. Του δίνονται πολλές άλλες ονομασίες. Μα η φύση του παραμένει SAT – CIT – ĀNANDA δηλαδή Ον (ή ουσία ή ζωή), Νοημοσύνη (ή συνειδησία) και Μακαριότητα και αυτή είναι η φύση κάθε ανθρώπου, έστω και αν οι άνθρωποι δεν το γνωρίζουν.
Επειδή κάθε άνθρωπος στον εαυτό του προέρχεται άμεσα από τον Παραμάτμαν έχει τη δύναμη, όντας προικισμένος με ισχυρά νοητικά όργανα και κυρίως τη BUDDHI (= ανώτερη διάνοια που αξιολογεί, διακρίνει και αποφασίζει) να εξαγνιστεί και να εκλεπτυνθεί κι έτσι να μπορέσει να ανυψωθεί σε οντότητα και συνειδησία και να συγχωνευθεί πίσω στον οικουμενικό Εαυτό τον Παραμάτμαν (ή Μπράχμαν).
Η BUDDHI είναι μια εκδήλωση της Συνειδησίας CIT, που για το σκοπό της δημιουργίας, όπως φαίνεται σε μας, διαχωρίζεται σε τρεις δυνάμεις ή ποιότητες – SATTVA (φως ενέργεια), RAJAS (κίνηση, ορμή) και TAMAS (αδράνεια, κατάλυση). Αυτές σε διάφορους άπειρους συνδυασμούς δημιουργούν (=ποιούν) τα πάντα.
Από αυτή τη βάση αναπτύχθηκαν πολλά συστήματα φιλοσοφίας, ψυχολογίας και θρησκείας. Ο Ινδουισμός ως θρησκεία είναι αποκύημα αυτής της απλής Βεδικής ενότητας.
Ο Παραμάτμαν έγινε ο Ύψιστος, ο Ishvara. Οι τρεις δυνάμεις έγιναν οι τρεις θεότητες, Vishnu, Shiva και Brahmā, ο κάθε ένας με την φύση – σύζυγό του Lakshmī, Pārvatī και Sarasvatī αντίστοιχα. Μαζί με αυτές τις θεότητες, και από αυτές, παρουσιάστηκαν άλλες εκπροσωπώντας διάφορες ιδιότητες Kubera, Ganesha, Durgā, Indra, Devī κλπ. Είναι θεότητες που λατρεύονται.
Σε άλλες θρησκείες ή σέχτες έχουμε τον Δία και την Ήρα, τον Φοίβο Ήλιο και την Αφροδίτη, τους Γιεχωβά, Μπαάλ, Ντάγκου, Μαρντούκ, Κερνούνος, Οντίν, Φρέγια, Χριστός, Παναγία, Αλλάχ κλπ. κλπ. Μα όλες αυτές οι θεότητες προέρχονται από το ΈΝΑ.
