1. Η ιδέα της τυχαίας, αυτόματης εξέλιξης ατόμων δεν είναι μόνο του επιπέδου των κόμικς και τηλεοπτικών σίριαλ. Παρουσιάζεται και στην πιο σοβαρή λογοτεχνία φαντασίας και σε εκλαϊκευμένα επιστημονικά κείμενα.
Κάποιος άνθρωπος, συνήθως άντρας, σπανιότερα γυναίκα, ξαφνικά, δίχως δική του προσπάθεια, βρίσκει πως εκδηλώνει μια υπερφυσική δύναμη – να διαβάζει τη σκέψη άλλων, να πετάει, να μετακινεί αντικείμενα με τη σκέψη του κ.λπ.
Κάποτε αυτό μπορεί να συμβαίνει ταυτόχρονα σε πολλούς ανθρώπους που μετά συναθροίζονται σε μια ομάδα συνεργασίας και αλληλοστήριξης ή έχουν διαφορετικά συμφέροντα και κονταροχτυπιούνται μεταξύ τους, οι καλοί και οι κακοί.
Όλο και πιο συχνά, ακολουθώντας τον αμοραλισμό της σύγχρονης μόδας ή όντας ανίκανοι να δημιουργήσουν κάτι διαφορετικό, οι συγγραφείς και σεναριογράφοι δεν παρουσιάζουν κανένα πραγματικά λογικό ή καλό χαρακτήρα. Δεν έχεις πού να εστιαστείς βρίσκοντας ένα βασικό μέτρο σύγκρισης.
2. Πρόσφατα, 2015, προβλήθηκε κι έγινε διαθέσιμο στο Διαδίκτυο σε τρία μέρη το σίριαλ Childhood΄s End (Το τέλος της παιδικής ηλικίας).
Είναι η τηλεοπτική προσαρμογή μιας νουβέλας φαντασίας του A.C. Clarke. Ο Κλαρκ ήταν Βρετανός και τη δημοσίευσε το 1953. (Η μουσική στην ταινία έχει πολλά κομμάτια της δεκαετίας 1950.) Έζησε πολλά χρόνια (1917-2008), έγραψε πολλά έργα επιστημονικής φαντασίας και πήρε μερικά βραβεία και τον τίτλο του Ιππότη (Sir Arthur C. Clarke).
Συνοπτικά το συγκεκριμένο βιβλίο περιγράφει την επίσκεψη εξωγήινων και τον πλήρη έλεγχό τους πάνω στον πλανήτη μας από τα τεράστια διαστημόπλοιά τους. Δεν εμφανίζονται, μα εισάγουν μισό αιώνα ειρήνης κι ευημερίας και μόνο λίγοι άνθρωποι ανθίστανται, μα αφήνονται να ιδρύσουν τη δική τους αποικία κάπου στον Ειρηνικό (Νέα Αθήνα). Τελικά οι εξωγήινοι παρουσιάζονται κι έχουν τη μορφή του Σατανά, με κέρατα, μυτερά αυτιά, φτερούγες και πόδια με οπλές! Είναι μια πολύ εξελιγμένη φυλή με αφάνταστα προηγμένη τεχνολογία και υπηρετούν τον Συμπαντικό Νου που καθοδηγεί την “εξέλιξη” διάφορων ειδών ή φυλών σε διαφορετικούς πλανήτες με στόχο την ανάπτυξη, εκλέπτυνση και τελική συγχώνευσή τους στον ίδιο τον Νου. Και πράγματι σύντομα (με κάπως θολή αφήγηση εδώ) τα νεογέννητα παιδιά επιδεικνύουν πλήρη αδιαφορία για τον υλικό κόσμο και ακολουθούν την ηγέτιδά τους Τζένιφερ σε μια νήσο. Τελικά οι άνθρωποι όλοι πεθαίνουν, η γη διαλύεται και μόνο τα παιδιά (πάλι με θολή αφήγηση) περνούν από ένα είδος ανάληψης και χάνονται (στον Συμπαντικό Νου).
3. Το βιβλίο έκανε τότε πάταγο ανάμεσα στους πιστούς της επιστημονικής φαντασίας και όσους ενδιαφέρονταν για την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους.
Νεαρός φοιτητής στο τέλος της δεκαετίας, το διάβασα κι εγώ καθώς ήμουν οπαδός και της φαντασίας και της εξέλιξης. Αλλά απογοητεύτηκα. Το βρήκα πολύ ανιαρό και κακογραμμένο σε αντίθεση με άλλα του είδους. Ούτε τα πρόσωπα ούτε η πλοκή ούτε η “έκπληξη” της σατανικής μορφής ούτε το τέλος μου άρεσαν.
Αφήνοντας κατά μέρος υπέροχα λογοτεχνήματα από πολλούς σοβαρούς συγγραφείς, όπως ο Huxley ή ο Snow, την τριετία 1951-53 ο Ισαάκ Ασίμοφ (1920-1998) έγραψε τη δική του τριλογία Foundation που επίσης έδειχνε κάποια άποψη της “εξέλιξης”. Αλλά η αφήγησή του ήταν συναρπαστική και οι χαρακτήρες πολύ πιο ενδιαφέροντες. Την ίδια εποχή περίπου έγραψε τις ιστορίες του για τα ρομπότ και διατύπωσε τους τρεις βασικούς νόμους της ρομποτικής.
Άλλος εξαιρετικός αφηγητής σε κάπως διαφορετική σφαίρα ήταν ο J.R.Tolkien (1892-1973) που μας έδωσε την τριλογία Άρχοντας των Δαχτυλιδιών (The Lord of the Rings) (1954-5). Θυμάμαι πολλές φορές να μένω ξάγρυπνος μέχρι τις 3.00 το πρωί διαβάζοντας αυτή την απίθανη φανταστική περιπέτεια των χόμπιτ, του Γκάνταλφ (του γκρίζου μάγου), του Άραγκορν, του Λέγκολας (του πρίγκιπα των ξωτικών) και του Γκίμλι (πρίγκιπα των νάνων).
Με τον Κλαρκ δεν τα πήγα καλά. Δεν θυμάμαι να διάβασα άλλα έργα του εκτός από το Rendezvous with Rama, το οποίο επίσης βρήκα ανιαρό.
4. Η μεταφορά του Childhood΄s End έλπιζα πως, μετά από τόσα χρόνια και τόση πρόοδο στην κινηματογραφική τέχνη, θα βελτίωνε το γραπτό έργο. Δεν νομίζω πως το κατόρθωσε.
Υπήρξαν μερικές συναρπαστικές σκηνές με ωραία εφέ αλλά το σύνολο είναι απογοητευτικό.
Η ηθοποιία ήταν λίγο καλύτερη από τις καρικατούρες στα ελληνικά σίριαλ. Μα οι ρόλοι απλά δεν ζωντάνευαν και δεν έπειθαν. Ο σκηνοθέτης, μάλλον ατζαμής, βασιζόταν σε ξαφνικές διακοπές μιας σκηνής δημιουργώντας τεχνητή αγωνία και σε εστιάσεις σε πρόσωπα που κοιτούν έκπληκτα κάτι, μα συχνά χωρίς να βλέπουμε τι κοιτούν.
Οι αλλαγές που οι παραγωγοί έκαναν στους χαρακτήρες και στην πλοκή δεν βελτίωσαν καθόλου το έργο και τα θολά σημεία έμειναν θολά.
Υποθέτω πως η βασική-τελική ιδέα των παιδιών που “εξελίσσονται”, μα μόνο αιωρούνται στον αέρα κοιτώντας με βλέμμα κενό προς τα πάνω, δεν βοηθά, δεν μπορεί να συναρπάσει.
Τα σφάλματα βρίσκονται στο ίδιο το πρωτότυπο.
Η αυτόματη εξέλιξη όπως παρουσιάζεται είναι πολύ ανόητη. Η Φύση μπορεί να εκπλήσσει με την ανεξάντλητη δημιουργικότητά της, μα δεν έχει δώσει ενδείξεις για τέτοια εξέλιξη κάπου στον κόσμο.
Όπως έγραψα προηγουμένως, η ανέλιξη προϋποθέτει μακρόχρονη πειθαρχημένη εργασία ενάντια στον εγωισμό και τις αρνητικές συνήθειες του.
