Πάσχος Μανδραβέλης
Όποιο κι αν είναι το εκλογικό αποτέλεσμα, η επόμενη ημέρα θα είναι δύσκολη. Πρωτίστως στην οικονομία, παρά τη σημερινή ευφορία. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας είπε ότι «η επόμενη κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει ένα μακροοικονομικό περιβάλλον δυσκολότερο από ό,τι η προηγούμενη» (ΣΚΑΪ, 10.4.2023). Δυστυχώς για τον ελληνικό δημόσιο διάλογο ο πολιτικός χρόνος ορίζεται και περιορίζεται σε δύο Κυριακές· την 21η Μαΐου και κάποια του Ιουλίου. Δεν υπάρχει Δευτέρα, ούτε επόμενη ημέρα. Όμως, οι μυλόπετρες της Ιστορίας συνεχίζουν να κινούνται· τόσο αργά που δεν γίνεται αντιληπτό.
Δεν θα αναφερθούμε μόνο στην ταραγμένη διεθνή οικονομική συγκυρία, που για μια υπερχρεωμένη χώρα σαν την Ελλάδα μπορεί να κρύβει δυσάρεστες εκπλήξεις, σαν εκείνη που βίωσαν οι Γερμανοί του Μεσοπολέμου. Υπήρξε μια μικρή περίοδος (1924-1930) στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, που τα αμερικανικά δάνεια απάλυναν τους δυσβάστακτους όρους της Συνθήκης των Βερσαλλιών. H γερμανική οικονομία ανέκαμψε, η ευημερία άρχισε να επανέρχεται και το ναζιστικό κόμμα πήρε 2,6% στις εκλογές του 1928. Μετά όμως έγινε το κραχ του 1929 και οι Αμερικανοί δανειστές απαίτησαν τα κεφάλαιά τους. Δεν ήθελαν να τιμωρήσουν τους Γερμανούς, αλλά τα χρειάζονταν για να κλείσουν άλλες τρύπες, ενώ η γερμανική οικονομία εκείνης της εποχής ήταν η πιο ευάλωτη και συνεπώς είχε το μεγαλύτερο ρίσκο. Τον Σεπτέμβριο του 1930 το ναζιστικό κόμμα επταπλασίασε το ποσοστό του· πήρε 18,3%. Το 1932 ήταν πρώτο κόμμα με 37,4%.
Υπάρχει και κάτι άλλο που αναποφεύκτως θα συναντήσουμε στο μέλλον. Τις κυβερνήσεις συνεργασίας. Δεν πρόκειται ποτέ να γυρίσουμε στον δικομματισμό του 80%. Σε όλο τον κόσμο οι ενιαίες αντιλήψεις του παρελθόντος θρυμματίζονται, τα μεγάλα δόγματα χάνουν την ισχύ τους, οι κοινωνίες γίνονται πολύχρωμες. Υπάρχουν πολλοί λόγοι: τα προβλήματα γίνονται σύνθετα, το μιντιακό τοπίο αλλάζει. Όπως επισήμανε ο καθηγητής Βασίλης Βαμβακάς, «αν λέγαμε παλιά ότι τα μέσα ενημέρωσης κατασκευάζουν τη συναίνεση, τώρα μπορούμε να πούμε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παράγουν και πολλαπλασιάζουν την πόλωση» («Καθημερινή», 15.4.2023).
Αυτός ο πολιτικός – κοινωνικός – πολιτισμικός κ.λπ. κατακερματισμός αναγκαστικά αντικατοπτρίζεται στην κάλπη. Συνεπώς, ακόμη κι αν για κάποιον λόγο οι επόμενες εκλογές πρέπει να δώσουν αυτοδυναμία, οι κυβερνήσεις συνεργασίας πρέπει να αποτελέσουν θέμα συζήτησης· ειδικώς στην Ελλάδα, η οποία δεν έχει μνήμες ή κουλτούρα μετεκλογικών συνεργασιών. Οι αφορισμοί δεν βοηθούν στη μετάβαση, επειδή κάποια στιγμή οι πολιτικές δυνάμεις θα αναγκαστούν να συνεργαστούν…
Πηγή: Καθημερινή
