Όπως ένα είναι το ηλιόφως, έτσι μία είναι και Ύπαρξη, Συνειδησία και Μακαριότητα του Ενός Όντος
Προτού εξετάσουμε τον νου (manas ή antaḥkaraṇa) πρέπει να εξετάσουμε την προέλευσή του, την Πρωτουσία, Πρωταρχή και Πρωταιτία του νου και των πάντων. Τι είναι αυτό που εσείς ψάχνετε; Ξέρετε;
Η πηγή των πάντων είναι το Ένα Ον, απεριόριστο, απερίγραπτο, αμετάβλητο, το απερινόητο Απόλυτο, το Brahman. Όπως λέει ένας ύμνος του Rig–Veda (10.129.2 γ, δ): «Εκείνο το Ένα δίχως αέρα, με δική του έμφυτη δύναμη ανέπνεε. Δεν υπήρχε τίποτε άλλο εκτός από Εκείνο το Ένα.»
Αλλού λέγεται (RV 8.54.2): «Εκείνο το Ένα έγινε πολυποίκιλα (vι-) τα πάντα»! και (RV 1.164.46): «Παρότι Ένα, οι σοφοί το λένε με πολλές ονομασίες…».
Έτσι, στην αρχή σ’ Εκείνο [το Ένα] με την έμφυτη δύναμη μετατροπής (tapas) αναπτύχθηκε η μετεξέλιξη (ābhu), ο πρώτος σπόρος που διευρύνθηκε σε νου (manas), λέει ο ύμνος 10.129.4. Ως συνακόλουθο, εμφανίστηκε η πλάνη (a-sat το μη αληθινό). Και μια βασική πλάνη ή ψευδαίσθηση είναι ο ατομικός, ο δικός μου νους, ενώ είναι ουσιαστικά ίδιος με τη συμπαντική νόηση του Υψίστου, μα λόγω άγνοιας αυτός λειτουργεί αυτοπεριοριστικά σε πολύ χαμηλότερη συχνότητα και δύναμη.
Στο σύστημα Βεδάντα υπάρχουν αναλογίες (nyāyas) που εξηγούν την αλήθεια του συμπαντικού νου και το κόνσεπτ του ατομικού, όπως εμείς, στην άγνοιά μας, το βλέπουμε αυτό. Δίνω μόνο τέσσερις.
α) samudra-taraṅga (nyāya): κύματα στον ωκεανό. Άπειρα κύματα εγείρονται, κυλούν και συγχωνεύονται πίσω στο νερό του ίδιου ωκεανού. Όλα φαίνονται ξεχωριστά, μα είναι το ίδιο νερό σε παροδικό σχήμα. Η διαφορά είναι φαινομενική μόνο, διαφορά εμφάνισης. Έτσι ο νους μα και ο εαυτός μας (αχανκάρας) όπως τον εμπειρόμαστε, δεν είναι πραγματικά, ουσιαστικά, διαφορετικός από την ενιαία συμπαντική ύπαρξη που είναι Εκείνο το Ένα Ον.
β) sphaṭika-varṇa: χρώμα σε κρύσταλλα. Το ίδιο το κρύσταλλο δεν έχει χρώμα όντας άχρωμο ή με δικό του «κρυστάλλινο» χρώμα. Μα μόλις φως ή ένα έγχρωμο αντικείμενο βρεθεί κοντά του, το κρύσταλλο αντανακλά εκείνο το χρώμα (κόκκινο, μπλε, πράσινο κ.λπ.). Κατά όμοιο τρόπο, ο νους είναι έκφραση αγνής συνειδησίας μα, λόγω του περιβάλλοντος που αντανακλά και των προσαρτήσεων που παίρνει, εμφανίζεται διαφορετικός, με ιδιαιτερότητες. Ομοίως ο εαυτός μας.
γ) sūrya-bimba: αντανάκλαση του ήλιου. Υπάρχει μόνο ένας ήλιος που φωτίζει τον κόσμο μας, μόνο μια λιακάδα. Μα αντανακλάται σε άπειρες ουσίες και μορφές που έχουν αντανακλαστική δύναμη – λίμνες, ποτάμια, κουβάδες με νερό, μέταλλα κ.λπ. Όπως ένα είναι το ηλιόφως, έτσι μία είναι και Ύπαρξη, Συνειδησία και Μακαριότητα του Ενός Όντος που αντανακλάται στα άπειρα ενσωματωμένα πλάσματα. Η ζωή όλη με τα πολυποίκιλα πλάσματα και πράγματα, συμβάντα και γεγονότα, δεν είναι παρά αντανακλάσεις της Αγνής Συνειδησίας του Υψίστου. Εκείνη μόνο είναι η αμετάβλητη Αλήθεια, η Πρωτουσία, Πρωταρχή και Πρωταιτία.
δ) ghaṭākāśa: ο αιθέρας (ή χώρος) στο δοχείο. Ο mahākāśa, ο συμπαντικός αιθέρας, είναι διάχυτος σε όλο το σύμπαν, μα άμορφος, αόρατος. Ο ίδιος αιθέρας είναι και μέσα σε κάθε δοχείο. Κι έτσι νομίζουμε πως είναι διαφορετικός, λόγω μόνο του σχήματος του κάθε διαφορετικού δοχείου. Μα τι γίνεται μόλις σπάσει το δοχείο; Ο αιθέρας αμέσως ενώνεται με τον οικουμενικό αιθέρα χωρίς να έχει επηρεαστεί ούτε στο ελάχιστο από το δοχείο που έμοιαζε να τον περιέχει. Ούτε χρειάζεται να κουνηθεί από το μέρος όπου βρίσκεται. Η ενοποίηση γίνεται άμεσα. Στην πραγματικότητα, η ενότητα μεταξύ αιθέρα στο δοχείο κι αιθέρα στο σύμπαν δεν έπαψε να υπάρχει ούτε στιγμή. Μα σας ενδιαφέρει αυτή η ματιά σε κάτι τόσο εξωτικό;
Έτσι είναι και με τον νου μας. Οι περιορισμοί που περιβάλλουν τον νου μας προκαλούν την ψευδαίσθηση πως ένας ατομικός νους (με τις δικές του ιδιαιτερότητες, που είναι προσαρτήσεις κι όχι έμφυτες στον νου) είναι διαφορετικός και ξεχωριστός από κάθε άλλον και από τον νου διάχυτο στο σύμπαν. Με τις επιλογές, τις επιδιώξεις και τις πράξεις μας βάζουμε τους περιορισμούς στις δυνάμεις του συμπαντικού μας νου!
Το ίδιο ισχύει και για τον εαυτό μας που εκ φύσεως είναι πανανθρώπινος, συμπαντικός. Μα εμείς, με τις επιλογές, τις επιδιώξεις και τις πράξεις μας, τον περιορίζουμε στον ιδιαίτερο, ατομικό και όχι πάντα αρεστό, εαυτούλη μας.
Κι ας είναι εκ φύσεως συμπαντικός!
