Μιχάλης Τσιντσίνης 10.01.2025
Δεν περιμέναμε από τον αλγόριθμο του Ζούκερμπεργκ ορθογραφία. Δεν περιμέναμε ότι ο επιχειρηματίας, που έχτισε την αυτοκρατορία του μετατρέποντας σε χρήμα τον ακατάσχετο λόγο, είχε πάρει ποτέ στα σοβαρά τα φίλτρα που υποχρεώθηκε, υπό γενική κατακραυγή, να εγκαταστήσει. Η άρση αυτών των φίλτρων, που υπέβαλλαν σε στοιχειώδη διαλογή το «περιεχόμενο» το οποίο διακινούνταν από τις πλατφόρμες του (Facebook, Instagram, WhatsApp), αντιμετωπίζεται τώρα σαν επιστροφή στη ζούγκλα. Λες και είχαν βοηθήσει οι περιορισμοί στην άνοδο της στάθμης της σοσιαλμιντιακής σφαίρας. Λες και δεν αναγνωριζόταν ήδη η κατανάλωση του –τρόπος του λέγειν– «φιλτραρισμένου» περιεχομένου ως «σάπισμα του μυαλού».
Λένε ότι ο μεγιστάνας της Meta ακολουθεί τον δρόμο που χάραξε ο Μασκ και όλα τα αφεντικά των κολοσσών της τεχνολογίας. Συνθηκολογούν προληπτικά με τον Τραμπ, υποκύπτοντας στο μπούλινγκ που τους ασκούσε από το 2016. Τον Ζούκερμπεργκ τον είχε, μάλιστα, απειλήσει προεκλογικά ότι θα τον στείλει φυλακή. Οι πρωτοπόροι της αμερικανικής καινοτομίας και του καλιφορνέζικου φιλελευθερισμού –η Apple, η Amazon, η Open AI– εμφανίζονται έτσι να υπογράφουν φαουστικό συμβόλαιο με μια εξουσία που δεν κρύβει ούτε τις αυταρχικές της τάσεις, ούτε όμως και την πρόθεσή της να συνεταιριστεί (χωρίς εισαγωγικά) με τους προθύμους.
Πλουτοκρατία χωρίς ενοχές στην εποχή του Τραμπ.
Στην περίπτωση του Ζούκερμπεργκ, ο συνεταιρισμός είναι πολλαπλώς επωφελής. Σημαίνει προπαντός απαλλαγή από το κόστος της επιτήρησης του περιεχομένου. Μετά τις εκλογές του 2016 και τις κατηγορίες ότι το Facebook είχε αφήσει ελεύθερη τη ρωσική καμπάνια παραπληροφόρησης, η Meta είχε προσλάβει 40.000 εργαζομένους και είχε επενδύσει 280 εκατ. δολάρια για να συγκροτήσει έναν εποπτικό μηχανισμό του «υλικού» που κυκλοφορούσε στα μέσα της. Τώρα μπορεί να απαλλαγεί από αυτό το κόστος και να επιστρέψει στο καταστατικό της ψεύδος: στον ισχυρισμό ότι είναι ουδέτερη πλατφόρμα – ένας σκέτος αγωγός που δεν ευθύνεται για τους οχετούς που μεταφέρει. Απλώς τους μεταφέρει «ελεύθερα». Πίσω από αυτήν την επίφαση «ελευθερίας» και αμεροληψίας κρυβόταν βέβαια πάντοτε η αυτόματη πριμοδότηση του πιο εμπρηστικού –άρα και εθιστικού– περιεχομένου που επιτελεί ο αλγόριθμος. Η δήθεν απελευθέρωση από τους περιορισμούς και τις ρυθμίσεις δεν συμπεριλαμβάνει την αλγοριθμική ρύθμιση που εξασφαλίζει στην επιχείρηση την υπεραξία της.
Μπορεί βέβαια τα κίνητρα του Ζούκερμπεργκ να μην είναι αμιγώς χρησιμοθηρικά. Μπορεί να κινείται και αυτός από τα ψυχικά ελατήρια που επιτρέπουν πια στους πλούσιους, λευκούς άνδρες να πάρουν τη ρεβάνς. Μπορεί να εκμεταλλεύεται κι αυτός το ηθικό άλλοθι που του δίνει ο τραμπισμός για να απολαμβάνει απενοχοποιημένα τον πλούτο και την εξουσία του. Το ρολόι που φορούσε στο χέρι του όταν ανακοίνωνε ότι δεν θα ελέγχει πια αυτά που σερβίρει κοστίζει 900.000 δολάρια.
Ο Τραμπ δημιουργεί το πολιτισμικό περιβάλλον όπου πλέον καμία «δουλειά» δεν είναι ντροπή. Ούτε το να διακινείς τοξικά σκουπίδια σαν «ελεύθερο περιεχόμενο».
