1. Γράφοντας Τι είναι Θρησκεία (2003 Αθήνα, Printa), στο κεφ 11, ο Λέων Τολστόι κάνει μια σύντομη παράκαμψη και αγγίζει την Πολιτική Οικονομία. Πρώτα κριτικάρει τη διανοητική προσπάθεια για έρευνα σε διάφορους τομείς γνώσης διότι, γράφει, “οι επιστημονικές έρευνες της εποχής μας αποφεύγουν να απαντήσουν στο ουσιώδες ερώτημα κι εξετάζουν δευτερεύοντα ζητήματα, η έρευνα των οποίων όχι μόνο δεν οδηγεί πουθενά, αλλά γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη” (σ 59).
Μετά, προσθέτει: “Στον σύγχρονο τομέα της κοινωνιολογίας ή της Πολιτικής Οικονομίας φαίνεται να υπάρχει μόνο ένα ερώτημα: πώς και γιατί κάποιοι άνθρωποι δεν κάνουν τίποτα, ενώ κάποιοι άλλοι δουλεύουν για αυτούς… Αν δεν υπήρχε ανισότητα, δεν θα υπήρχε και διαμάχη” (σ 59)
Εδώ ο Λέων Τολστόϊ κάνει τουλάχιστον 4 εύστοχες επισημάνσεις. (α) Οι επιστήμονες δεν ασχολούνται πράγματι με βασικά, ουσιαστικά ζητήματα μα με δευτερεύοντα. (β) Οι έρευνες οδηγούν ολοένα σε πιο πολύπλοκα ευρήματα, τόσο που μόνο οι εξειδικευμένοι στον συγκεκριμένο τομέα ίσως καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλο. (γ) Στην Πολιτική Οικονομία συγκεκριμένα δεν εξετάζεται το ερώτημα γιατί υπάρχει τόσο τεράστια οικονομική ανισότητα καθώς ορισμένοι λίγοι πολίτες απολαμβάνουν αμύθητα πλούτη ενώ οι μάζες ζουν σε στέρηση και πολλοί σε μεγάλη φτώχεια. (δ) Θα υπάρχει διαμάχη και σύγκρουση όσο υπάρχει αυτή η ανισότητα.
Όπως γράφει (σ 260) “Όλες οι προσπάθειες του καπιταλισμού το μόνο που κατάφεραν ήταν να ενισχύσουν τις σοσιαλιστικές τάσεις”. Αυτό συνεχίστηκε σε ολόκληρο τον 20ο αιώνα και τώρα στη Δύση επικρατεί σοσιαλδημοκρατία.
2. Όσοι έχουν διαβάσει το άλλο αριστούργημα του Λέων Τολστόϊ Ανάσταση (1899) θα θυμούνται ίσως ότι ο ήρωας του ο Νεκχλιούντοφ έκανε αυτό που ο ίδιος ο Τολστόι επιθυμούσε μα δεν εφάρμοζε πλήρως λόγω της μεγάλης του οικογένειας – δηλαδή να εφαρμόσει στα τσιφλίκια του τη Γεωφορολόγηση ξοδεύοντας όλη την πρόσοδο για την ευημερία των αγροτών που δούλευαν εκεί.
(Η νουβέλα περιγράφει την εξιλέωση του ήρωα που αποπλάνησε ασυλλόγιστα μια κοπέλα η οποία τελικά καταδικάστηκε σε εξορία για έναν φόνο που δεν διέπραξε. Είναι μια εξαιρετική μυθιστορηματική αφήγηση που κάνει πιο ευχάριστη και μερικώς καλύπτει αφενός την οικονομική πλευρά και αφετέρου τις επιθέσεις του κατά της Εκκλησίας, του δικονομικού συστήματος και τις γενικότερες συνθήκες ανισότητας και αδικίας.)
Νωρίτερα, το 1894 είχε γράψει σε κάποιο γνωστό του: “Αν ο νέος Τσάρος με ρωτούσε τι να τον συμβουλέψω, θα του έλεγα – χρησιμοποίησε τη δεσποτική σου δύναμη να καταργηθεί η ιδιωτική γαιοκτησία, με την εφαρμογή της Γεωφορολόγησης ως μοναδικό φόρο. Μετά, παράδωσε τον δεσποτισμό σου και δώσε στον λαό ένα φιλελεύθερο πολίτευμα” Tolstoy’s Letters επιμ RF Christrian, 1978 London University Press, σ 112).
3. Μια δεκαετία νωρίτερα ο Λέων Τολστόϊ είχε σχηματίσει την ίδια αντίληψη περί διακυβέρνησης όπως ο Αμερικανός H. D. Thorean (Walden and Civil Disobedience) γράφοντας “Με όλη μου την καρδιά δέχομαι τη ρήση ‘Η καλύτερη κυβέρνηση είναι αυτή που κυβερνά λιγότερο’ ”.
Στο βιβλίο Τι είναι Θρησκεία στο τρίτο δοκίμιο (Ο Νόμος της Αγάπης και ο Νόμος της Βίας) γράφει: Σε μια ζωή χωρίς κυβέρνηση “δεν θα υπήρχε όλο αυτό το κακό που δημιουργεί η κυβέρνηση. Δεν θα υπήρχε ιδιοκτησία της γης, δεν θα υπήρχαν φόροι που σπαταλιούνται σε πράγματα που δεν είναι απαραίτητα για το έθνος… ούτε υποδούλωση κάποιων σε κάποιους άλλους, ούτε εξάντληση των καλύτερων πόρων για πολεμικές προετοιμασίες” (σ 255).
4. Το 1905-6 έγραψε ένα δοκίμιο για την οικονομολογία του Henry George, ο οποίος πρέσβευε τη Γεωφορολόγηση ως μόνο φόρο Progress and Poverty 1879, Νέα Υόρκη). Σε αυτό το δοκίμιο αναλύει λεπτομερώς τον μοναδικό φόρο και τα πλεονεκτήματά του και καταγγέλλει την ασύδοτη, ιδιωτική γαιοκτησία και την ανισότητα που επιφέρει. Χρησιμοποιεί εκτεταμένα διάφορα αποσπάσματα από τα γραπτά του Χ Τζώρτζ κι επικρίνει τις ανίερες μεθόδους των εχθρών της Γεωφορολόγησης για να καταπνίξουν το θέμα και να στρεβλώσουν την οικονομολογική θεωρία.
Από τη δεκαετία 1890 προωθούσε την ιδέα της Γεωφορολόγησης μαζί με άλλους Ρώσους μεταρρυθμιστές, χωρίς όμως να φθάνει το ζήτημα στη Δούμα.
Το 1902 έγραψε πρώτα στον ίδιο τον Τσάρο Νικόλαο Β΄ και μετά στον Μεγάλο Δούκα Μιχαήλοβιτς για τα πλεονεκτήματα της Γεωφορολόγησης. Υπέδειξε πως δεν επρόκειτο με αυτή τη μεταρρύθμιση να χάσουν οι άνθρωποι τη γης τους ΑΛΛΑ θα έπρεπε να πληρώσουν τη γεωπρόσοδο.
Οι εκκλήσεις και προτροπές του δεν εισακούστηκαν.
Όταν ο Τολστόι πεθανε το 1910, ο άλλος μεγάλος συγγραφέας Μ. Γκόρκυ έγραψε, «Με τον θάνατο του Τολστόι πέθανε και η Ρωσία».
Το 1917 ήρθε η επανάσταση των Μπολσεβίκων που έφερε όλες τις συμφορές της Σοβιετίας και το 1989 κατέρρευσε και η Σοβιετία για να έρθει το ολιγαρχικό καθεστώς του Πούτιν με τα δικά του οικονομικά δεινά.
