Όπως μπορείς να παρατηρείς το σώμα σου και τις καταστάσεις του ως κάτι ξεχωριστό και τον νου με τις λειτουργίες του ως κάτι ξεχωριστό, μπορείς να παρατηρείς (να έχεις επίγνωση, να νιώθεις, να βλέπεις,) και το νεφελώδες, φευγαλέο στοιχείο που νιώθει, διεκδικεί, σκέφτεται, λέει «εγώ, εγώ, εγώ».
Πολλοί γράφουν στο Διαδίκτυο πως δεν υπάρχει πράγματι «εγώ» (I, me, στα Αγγλικά, Je, moi στα Γαλλικά κ.λπ.). Η αντωνυμία, λένε, χρησιμοποιείται για να υποδείξει το «λειτουργικό σύστημα» – το δίδυμο σώμα-μυαλό με τα γονίδια και τις εδραιωμένες αντιλήψεις και συνήθειες. Δεν υπάρχει μια ξεχωριστή οντότητα με ανεξάρτητη ύπαρξη.
Δεν μπορείς αρχικά να μη συμφωνήσεις. Αυτό που όλοι γνωρίζουμε ολοκληρωτικά (όσο γίνεται) είναι το σύμπλεγμα νους-σώμα. Ο νους μάλιστα είναι κάτι ακαθόριστο, νεφελώδες, σκόρπιο, με μια συνεχή ροή σκέψεων. ΑΛΛΑ υπάρχει και μια αίσθηση ίδιας ύπαρξης ξεχωριστής και ανεξάρτητης από άλλες υπάρξεις γύρω σου που επίσης έχουν σώμα-νου!
Αυτή η ξεχωριστή ύπαρξη συνάγεται από τρεις διαφορετικές πηγές. Η μια είναι η σκέψη (που υπολογίζει, σχεδιάζει, αποφασίζει, αντιδρά κ.λπ.) που λέει αδιάκοπα «εγώ, εμένα, μου». Η άλλη είναι μια διάθεση, μια αίσθηση με συγκεκριμένη σταθερή, αναμφίβολη παρουσία και ιδιαίτερη ποιότητα (με διαφορετικές αποχρώσεις χαράς, οργής, λύπης κ.λπ.): έτσι νιώθω «εγώ» και ό,τι έρχεται σε «μένα» ή ό,τι διεκδικώ ως δικό «μου». Η τρίτη είναι όλες οι άλλες ξεχωριστές σωματικο-νοητικές υπάρξεις που μας περιβάλλουν και με τις οποίες αλληλο-επιδρούμε και οι οποίες μας θεωρούν ξεχωριστή οντότητα/ύπαρξη – όπως εμείς εκείνες.
Μερικοί χρησιμοποιούν την αναλογία του ωκεανού και των κυμάτων του. Ένα κύμα εγείρεται και κυλάει για λίγο ωσότου διαλυθεί πίσω στην ενιαία μάζα του νερού. Το κύμα μπορεί να λέει όσο θέλει, για όσο υπάρχει, πως «εγώ είμαι ξεχωριστό εγώ», μα δεν παύει να είναι μέρος του ωκεανού και το νερό του νερό του ωκεανού!
Πάλι δεν μπορείς να μη συμφωνήσεις. ΑΛΛΑ για όσο το κύμα έχει τη μορφή του, ή για όσο μια μάζα νερού ωκεανού είναι σε έναν κουβά, το νερό αυτό είναι ξεχωριστή ύπαρξη.
Έχουμε δυο στοιχεία – ουσία και μορφή. Η ουσία είναι το νερό. Η μορφή είναι το κύμα – ή ό,τι άλλο. Το ίδιο ισχύει για το χρυσάφι. Υπάρχει το χρυσάφι ως παγκόσμια ουσία. Μα υπάρχει και ο σταυρός, το βραχιόλι, το δαχτυλίδι κ.λπ., που είναι μια και ίδια ουσία «χρυσάφι» μα έχουν τη δική τους ξεχωριστή, διαφορετική μορφή.
Η ουσία μένει ίδια και αμετάβλητη ουσία για όσο υπάρχει χρυσάφι στο σύμπαν. Και όλα τα χρυσά κοσμήματα μπορούν να λειωθούν και να ενωθούν μαζί στην ενιαία ουσία χρυσάφι. Το δαχτυλίδι μπορεί να γίνει σταυρουδάκι. Το βραχιόλι μπορεί να γίνει καρφίτσα. Η μορφή μπορεί να αλλάξει χωρίς να επηρεαστεί ούτε στο ελάχιστο η ουσία.
Εσύ ως άνθρωπος είσαι πιο περίπλοκο ον. Η μορφή σου είναι η ενσάρκωσή σου στο σύμπλεγμα νους-σώμα. Μα ποια είναι η ουσία σου; Όπως λέει το σονέτο 53 του Σαιξπήρου – What is your substance whereof are you made…?
Έχεις το σώμα σου οπωσδήποτε – αρσενικό ή θηλυκό, χοντρό ή λιγνό, ψηλό ή κοντό – και αυτό θέλει να τρέφεται από τη σύλληψη ως την τελική κατάρρευση του στον θάνατο. Μα έχεις και νου, όχι τόσο αυστηρά και ξεκάθαρα καθορισμένο σαν το σώμα, μα οπωσδήποτε με τις δικές του αντιλήψεις και λειτουργίες, σκέψεις, επιθυμίες, εμπνεύσεις κ.λπ., τη δική του συνολική νοοτροπία.
Μα ποιος τα έχει αυτά τα δυο που συγκροτούν την ύπαρξη και οντότητά σου; Είναι το εγώ που ως ένα ακαθόριστο, σκιώδες, συνεχώς μεταλλασσόμενο στοιχείο διεκδικεί ως δικά του και σώμα και νου κι ενυπάρχει μέσα στο σύμπλεγμα νους-σώμα.
Όπως μπορείς να παρατηρείς το σώμα σου και τις καταστάσεις του ως κάτι ξεχωριστό και τον νου με τις λειτουργίες του ως κάτι ξεχωριστό, μπορείς να παρατηρείς (να έχεις επίγνωση, να νιώθεις, να βλέπεις,) και το νεφελώδες, φευγαλέο στοιχείο που νιώθει, διεκδικεί, σκέφτεται, λέει «εγώ, εγώ, εγώ».
Είσαι το «εγώ» ή εκείνη η επίγνωση, η άγνωστη, αθέατη παρουσία, που τα παρατηρεί όλα – σώμα, νου κι «εγώ»;…
