Η ζωγραφιά είναι γνωστή ως “Το σύμπαν”, φέρει όμως τον τίτλο “Κύκλος, τρίγωνο, τετράγωνο”.
Είναι μια από τις πολλές του Gibon Sengai (1750-1837), ενός από τους μεγαλύτερους δασκάλους του Ζεν της σχολής Rinzai (οι άλλες 2 ήταν οι Sotō και Ōbaku). Στα μέσα της ζωής του αποσύρθηκε στον Ναό Shōfuka-ji κοντά στη Fukuoka: ήταν ο πρώτος ναός Ζεν στην Ιαπωνία.
1. Πολλοί μαθητές έρχονταν να σπουδάσουν Ζεν κοντά στον Σενγκάι. Όλοι φυσικά κουβαλούσαν μαζί τους τις συνήθειες από την πρότερη ζωή τους. Άλλοι μάθαιναν γρήγορα, άλλοι αργούσαν. Ο δάσκαλος είχε τους δικούς του τρόπους διδασκαλίας.
Ένας από τους νεοσύλλεκτους είχε συνηθίσει να ξενυχτά. Αργά τη νύχτα κατέβαινε στον κήπο, πηδούσε με τη βοήθεια ενός σκαμνιού τον τοίχο, πήγαινε στο κέντρο της κοντινής πόλης για άλλου είδους ψυχαγωγία και γύριζε τις πρωινές ώρες.
Ο Σενγκάι μια νύχτα επιθεώρησε το κοιμητήριο και ανακάλυψε πως ο νεαρός έλειπε. Περπάτησε στον κήπο και ανακάλυψε επίσης το σκαμνί στη βάση του εξωτερικού κήπου. Παραμέρισε το σκαμνί και κάθισε ο ίδιος στη θέση του.
Όταν ο νεαρός νυχτοβάτης επέστρεψε, σκαρφάλωσε τον τοίχο. Αμέριμνα, όπως συνήθιζε, γλίστρησε στην άλλη πλευρά, πάτησε στο κεφάλι του δάσκαλου και μετά πήδηξε στο χώμα. Και τότε είδε πως ήταν ο δάσκαλός του που περίμενε. Ένιωσε φρίκη.
“Κάνει πολύ κρύο στην αυλή”, είπε ο Σενγκάι. “Να προσέχεις να μην αρπάξεις καμιά πλευρίτιδα. Πάμε μέσα, τώρα”.
Ο μαθητής δεν ξαναβγήκε τη νύχτα.
2. Ένας από τους πίνακές του δείχνει τον Ευτυχισμένο Κινέζο μοναχό Budai, που στην Ιαπωνία λέγεται Hotei, μαζί με τον σάκο του κι ένα παιδάκι (26. Μύθοι: Ο Ευτυχισμένος Κινέζος).
3. Ένας πλούσιος παρακάλεσε τον Σενγκάι να γράψει ένα ρητό που θα διατύπωνε την ευημερία της οικογένειάς του και θα περνούσε στις επόμενες γενιές.
Ο Σενγκάι έγραψε: “Πατέρας πεθαίνει, γιος πεθαίνει, εγγονός πεθαίνει”.
Ο πλούσιος έγινε έξω φρενών όταν το είδε. “Οικογενειακό ρητό είναι αυτό;”, φώναξε. “Εγώ ζήτησα κάτι για την ευημερία της οικογένειας, όχι τέτοιο μακάβριο αστείο”.
“Α, μα δεν είναι αστείο”, εξήγησε ήρεμα ο δάσκαλος. “Αν ο γιος σου πεθάνει πριν από σένα, θα λυπηθείς πολύ. Και αν ο εγγονός σου πεθάνει, τότε κι εσύ και ο γιος σου θα πονέσετε πολύ. Αν όμως η κάθε γενιά αποχωρήσει με τη σειρά της, αυτό θα είναι σύμφωνο με τον Φυσικό Νόμο. Ετούτο είναι αληθινή ευημερία”.
