Το απλούστερο γεγονός της ύπαρξης των ανθρώπων είναι ο πόνος κάθε μορφής και η επιθυμία να τον αποφεύγει κανείς και να ζει σ’ ευτυχία.
Στη χριστιανική Δύση πιστεύεται γενικά πως χρειάζεται ο Θεός ή ένας Μεσσίας ή Προφήτης για να σώσει την ανθρωπότητα από τις αμαρτίες και το προπατορικό αμάρτημα (της ανυπακοής των πρωτόπλαστων στην Εδέμ).
Είδαμε εδώ και 2000 έτη την εξάπλωση του Χριστιανισμού με τον δικό του Θεό και την Αγία Τριάδα, τις εκκλησίες, τα δόγματα και τις τελετουργίες του. Είδαμε και την δια πυρός και σιδήρου εξάπλωση του Ισλάμ με τα δικά του δόγματα, τους ιμάμηδες και τα τζαμιά και την καταπιεστική σαρία του.
Παρά ταύτα δεν είδαμε καμιά πραγματική βελτίωση στον ανθρώπινο χαρακτήρα και την εξάλειψη της εγκληματικότητας και της αμαρτίας. Οπότε, είναι ανόητο να λέμε (ή να λένε οι θρησκευτικοί αξιωματούχοι) πως ο Ιησούς, Υιός του Θεού, “αίρει τας αμαρτίας του κόσμου” κι έσωσε την ανθρωπότητα. Ή πως ο Μωάμεθ και το απάνθρωπο Ισλάμ, που ξεκίνησε με δολοφονίες και εμφύλιες μάχες, έφερε ειρήνη κι ευημερία και σωτηρία. Οι πιο υπανάπτυκτες χώρες από κάθε άποψη, εκτός από τον φανατισμό και τη θεοκρατία, είναι Ισλαμικές!
Πολύ διαφορετικά είναι τα πράγματα στον Ινδουισμό, που είναι μια πολυθεϊστική, πανθεϊστική και ειδωλολατρική θρησκεία με πολλές σέχτες και λατρείες, μα ποτέ δεν είχε συγκρούσεις κι εμφυλίους: κάθε σέχτα, κάθε λατρεία, αποδέχεται ειρηνικά, φιλικά, κάθε άλλη, ακόμα και ξένες θρησκείες!
Μα εκτός από τις λατρευτικές πλευρές του, ο Ινδουισμός έχει και τη φιλοσοφική του άποψη. Μερικοί κλάδοι φιλοσοφίας όπως ο Nyāya (Λογική, Επιστημολογία ή Γνωσιολογία) και ο Vaiśeṣika (Χημεία και Φυσική) δεν έχουν Θεό μα αποδέχονται ως φυσικό νόμο το Κάρμα και τη μετενσωμάτωση.
Το σύστημα Γιόγκα αποδέχεται τον Θεό μα δεν επιβάλλει καμιά λατρεία – θυσίες, υμνωδίες κ.λπ.
Το σύστημα Sāṅkhya βασίζεται στον δυισμό Puruṣa και Prakṛti. Ο Πουρούσα είναι η αγνή Συνειδησία (συνειδητότητα ή συνείδηση) και η Πράκριτι είναι η Μητέρα Ύλη (= Φύση). Δεν χρειάζεται θεό, μόνο την κατανόηση πως ο Εαυτός του ανθρώπου είναι ο Πουρούσα και όχι ο υλικός οργανισμός.
Το σύστημα Mīmāṃsā έχει κάποιον απόμακρο, απρόσωπο θεό που με τους Βέδες έχει δώσει εντολές για τον τρόπο καλής συμπεριφοράς και σωτηρίας. Αν κάποιος ακολουθεί τις οδηγίες θα πάει στον Παράδεισο, αν όχι θα πάει στο Καθαρτήριο και θα ξαναγεννηθεί για νέα προσπάθεια.
Τέλος, το σύστημα Vedānta που έχει, για όσους το θέλουν, και προσωπική θεότητα, και τον Δημιουργό Θεό (Iśvara) μα και τον θεό – Εαυτό του σύμπαντος και κάθε ανθρώπου, τον Paramātman ή το Brahman. Ο αληθινός εαυτός κάθε ανθρώπου είναι ο ātman, ίδιος με το Brahman.
Τώρα, σ’ όλα τα συστήματα, η σωτηρία για τους ανθρώπους είναι σωτηρία όχι από αμαρτία (αν και ισχύει αυτό) μα από δυστυχία duḥkha.
Το απλούστερο γεγονός της ύπαρξης των ανθρώπων είναι ο πόνος κάθε μορφής και η επιθυμία να τον αποφεύγει κανείς και να ζει σ’ ευτυχία.
Για τις σέχτες που υπάρχει λατρεία θεού και σ’ όλα τα φιλοσοφικά συστήματα όπου είναι αποδεκτή η θεϊκή παρουσία, η δυστυχία στον κόσμο, το κακό, δεν δημιουργήθηκε από τον Θεό. Επομένως δεν χρειάζεται ο θεός (ή ο θεϊκός απεσταλμένος του) για βοήθεια.
Έτσι τα συστήματα είναι όχι θεοκεντρικά μα ανθρωπο-κεντρικά. Ο ίδιος ο άνθρωπος πρέπει να καταβάλει προσπάθεια για ν’ αποδιώξει, ή για να λυτρωθεί από την άγνοια και τη δυστυχία που τον βασανίζουν.
Τα αίτια της δυστυχίας του (αρρώστια, πόνος, στέρηση κ.λπ.) βρίσκονται μέσα του, στον δικό του ψυχισμό. Οπότε πρέπει να ψάξει μέσα του για να τα βρει και να τα εξουδετερώσει.
Ο Βέδας γενικά βοηθάει με τη γνώση του. Μα χρειάζεται και ο δάσκαλος που θα δώσει οδηγίες για την εφαρμογή αυτής της γνώσης. Ο Βέδας δεν είναι αποκάλυψη του Θεού μα αποκάλυψη των αρχαίων σοφών οραματιστών.
