1. Εκτός από λίγες ειδικές περιπτώσεις, στη νοοτροπία των μαζών και στη λογοτεχνία γενικά, η ιδέα της εξέλιξης υπονοεί την ανάπτυξη από μία κατώτερη μορφή σε άλλη με νέες ανώτερες ιδιότητες και ικανότητες.
Ως παραδείγματα αυτής της αντίληψης εξέλιξης δίνονται η μορφή πιθήκου από προηγούμενο τετράποδο και η μορφή ανθρώπου από κάποιο πιθηκοειδές πλάσμα. Ο πίθηκος απέκτησε τη χρήση χεριών ίσως και λίγη νοημοσύνη, ενώ ο άνθρωπος απέκτησε πολύ μεγαλύτερη νοημοσύνη.
Τέτοια περίπου είναι και η άποψη των σχετικών επιστημών της ανθρωπολογίας και βιολογίας. Είναι καθαρά θεωρητική, βέβαια.
Στη γενική αυτή άποψη είναι η Φύση που εκτελεί αυτήν την εξελικτική διαδικασία σε μικρά στάδια ή άλματα.
Μερικοί πιστεύουν πως υπάρχει ένας αόρατος Νους στη Φύση που καθοδηγεί την εξέλιξη. Όμως οι περισσότεροι κρατούν την αντίληψη πως η όλη διαδικασία γίνεται μάλλον στα τυφλά με τυχαίες μεταλλάξεις κι επιλογές (random selection) και την επικράτηση της ισχυρότερης μορφής. Αυτή η δεύτερη θεώρηση λέγεται και (νεο-)δαρβινισμός.
2. Όταν έγινε αποδεκτή ευρύτερα, η ιδέα της εξέλιξης πέρασε σε πολλούς άλλους τομείς όπως η εξέλιξη της κοινωνίας, θρησκείας, γλώσσας, ένδυσης, μαγειρικής και άλλων ανθρωπογενών πραγμάτων που καθώς είναι τεχνητά και μη-οργανικά δεν μπορούν να αναπτυχθούν όπως τα φυσικά είδη.
Πολλοί πιστεύουν πως η εξέλιξη συνεχίζεται και οδηγούμαστε σε νέο τύπο ανθρώπου με ανώτερες ικανότητες και λειτουργίες. Αυτή γίνεται σιγά σιγά, στα τυφλά, επιλεκτικά με μεμονωμένα άτομα που εκδηλώνουν διαφορετικές δυνάμεις.
Η ιδέα χρησιμοποιήθηκε συχνά από συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας (και science fiction και science fantasy) σε πολλές νουβέλες και περισσότερα κόμικς. Από τη λογοτεχνία η ιδέα πέρασε σε διάφορες ταινίες στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση.
Δεν αναφέρομαι σε υπερήρωες όπως ο γνωστός Σούπερμαν, Κάπταιν Μάρβελ, Σπάϊντερμαν, Φλας, Βιονική Γυναίκα και παρόμοια. Μερικοί, όπως ο Σούπερμαν, προέρχονται από μακρινούς πλανήτες, άλλοι έχουν επηρεαστεί από κάποια ενέργεια της Φύσης (ο Σπαϊντερμαν από το δηλητήριο κάποιας σπάνιας αράχνης, ο Φλας από δυνατή αστραπή) άλλοι από κάποιο πείραμα, (ο Χαλκ) και ούτω καθεξής.
Αναφέρομαι στην ιδέα πως κοινοί άνθρωποι ξαφνικά “εξελίσσονται” κι εκδηλώνουν ασυνήθιστες δυνάμεις όπως τηλεκίνηση, δηλαδή η μετακίνηση πραγμάτων από μακριά με τη δύναμη της σκέψης, διάβασμα/διόραση της σκέψης άλλων (clairvoyance), πτήση δίχως συσκευές, αυτοθεραπεία πληγών ή θεραπεία άλλων και παρόμοια.
3. Στη δεκαετία 2000 προβλήθηκε το τηλεοπτικό σίριαλ Heroes στη χώρα μας. Παντού είχε σχετικά μεγάλη ακροαματικότητα (και το 2015 εμφανίστηκε η συνέχεια Heroes Reborn).
Η πλοκή ξετυλίγεται αποσπασματικά με πολλές ασυνέπειες εστιάζοντας πότε σε ορισμένα πρόσωπα πότε σε άλλα που δεν συνδέονται και ακούμε για εξαγγελίες περί σωτηρίας του κόσμου (μια πυρηνική έκρηξη στη Νέα Υόρκη, αργότερα εξάπλωση ενός θανατηφόρου ιού κλπ.). Όλοι το παίζουν λίγο πολύ σωτήρες ή προστάτες. Υπάρχουν μερικοί ξεκάθαρα “κακοί” και μπόλικοι καλοί με αρκετό κακό και μερικοί κακοί με αρκετό καλό. Τελικά όλοι δείχνουν παράνοια !
Είναι διάφοροι έφηβοι, αγόρια και κορίτσια, μα κι ενήλικες άντρες και γυναίκες βασικά στις ΗΠΑ, που ξαφνικά εμφανίζουν παράξενες δυνάμεις και μαθαίνουν σιγά σιγά να τις διαχειρίζονται ή μόνοι τους ή με τη βοήθεια άλλων.
Μια δεκαπεντάχρονη σπάει πόδια, χέρια και πλευρά ή μαχαιρώνεται αλλά αυτοθεραπεύεται σε λίγα λεπτά. Ένας ναρκομανής ζωγραφίζει σκηνές από το μέλλον που βγαίνουν αληθινές. Ένας νέος απορροφά, χωρίς να ξέρει πώς ή να το θέλει, τις δυνάμεις άλλων χαρισματικών ενώ ένας άλλος απεχθής δολοφόνος έχει τηλεκίνηση και σκοτώνει για να πάρει τις δυνάμεις άλλων. Ένας νεαρός Γιαπωνέζος αποκτά έλεγχο στον χωροχρόνο και ταξιδεύει όπου θέλει στο παρελθόν ή στο μέλλον. Μια στριπτιζέζ με παιδί έχει και δεύτερη δολοφονική προσωπικότητα. Ένας αστυνομικός διαβάζει τη σκέψη των άλλων και αργότερα υποβάλλει κι επιβάλλει τη δική του. Μια κυρία ανάβει φωτιά με τη φούχτα της και τα δάκτυλά της…
Υπάρχουν πολλές άλλες τέτοιες δυνάμεις και πολλές παλαβομάρες που όμως πλέκουν μια περιπέτεια με πολλές παραξενιές και ανατροπές και κρατούν το ενδιαφέρον.
4. Η αλήθεια είναι πως μόνο η πρώτη σειρά έχει κάποια λογική αλληλουχία. Η δεύτερη προσφέρει εξηγήσεις που δεν πείθουν και γίνεται ανιαρή. Η τρίτη σειρά όχι μόνο δεν πείθει αλλά προκαλεί σύγχυση καθώς τρέχει πίσω στο παρελθόν ή μπροστά στο μέλλον, προσφέρει πρόσθετες εξηγήσεις, δείχνει τους “καλούς” να γίνονται “κακοί” και τους κακούς να γίνονται καλοί, φέρνει καινούργια πρόσωπα κι εξαφανίζει παλιά δίχως εξήγηση!…
Πρόκειται για ένα χολλυγουντιανό παστίτσιο που μπαγιατεύει καθώς εκμεταλλεύεται (όσο μπορούν οι σεναριογράφοι) τη λαϊκή ιδέα της εξέλιξης. Κανένας χαρακτήρας δεν είναι ψυχολογικά σωστός, με συνέπεια και κάποια έστω λογική. Όλοι ανήθικοι, όλοι παράλογοι, όλοι απίθανα ευμετάβλητοι. Όλοι ανεξαίρετα παρανοϊκοί.
Οι πιο “καλοί” δείχνουν απίστευτη ηλιθιότητα (όπως ο Σούπερμαν ή ο Ηρακλής στα γνωστά σίριαλ).
Όμως η πιο σημαντική άποψη είναι πως δεν μπορεί να υπάρξει τέτοιου είδους “εξέλιξη”. Υπάρχει ανέλιξη με προσωπική προσπάθεια, πειθαρχία και αυτοσυγκράτηση. Και υπάρχει παραλογισμός και αυξανόμενος εκφυλισμός.
Θα επανέλθω σύντομα.
