1. Η Καθημερινή (7/10/18 0) δημοσίευσε τη συνέντευξη του Στρατή Πασχάλη, ποιητή, μεταφραστή και λόγιου, με τον Διονύση Μαρίνο ο οποίος γράφει για το βιβλίο του Σ. Πασχάλη Ποίηση σε Μικρόψυχους Καιρούς. Αυτό είναι μια συλλογή από άρθρα και δοκίμια για το πώς λειτουργούν οι ποιητές στον σύγχρονο κόσμο που φαίνεται “μικρόψυχος” στον Σ. Πασχάλη.
Λίγες μέρες νωρίτερα είχα παρακολουθήσει τυχαία μια άλλη συνέντευξη – του Λεωνίδα Καβάκου (βιολιστή και αρχιμουσικού) στην ΕΡΤ με την κα Τσίφτση. Εκεί ο Λ. Καβάκος αναγνώρισε πως οι άνθρωποι περνούν δυσκολίες σήμερα μα μίλησε και για μια ευγένεια που κάθε άνθρωπος έχει στην ψυχή του και που μπορεί να αναπτυχθεί με καλή μουσική και να εκδηλωθεί στη συμπεριφορά.
Ο Καβάκος πάντα έχει κάτι θετικό να πει που εκπλήσσει.
2. Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος για το τι εννοούσε ο Λ. Καβάκος με τη λέξη “ευγένεια”. Μπορεί να σημαίνει καλοσύνη, καλή συμπεριφορά, τρόποι που δεν προσβάλλουν ή απαξιώνουν, μα κάνουν τον άλλο να νοιώθει ευχάριστα. Ή μπορεί να σημαίνει καλή καταγωγή, αριστοκρατική φύση, θέση και στάση. Η δεύτερη έννοια όντας ευρύτερη συμπεριλαμβάνει την πρώτη, συνήθως.
Ο Λ. Καβάκος εξήγησε πως αυτή η ευγένεια δεν εκδηλώνεται πάντα μα μάλλον σπάνια. Έδωσε το παράδειγμα αρκετών επαγγελματιών με καλή μόρφωση όπως γιατροί που όμως δεν θέλουν να ξανοιχθούν στην καλή μουσική – γιατί δεν έχουν χρόνο, γιατί δεν είχαν την κατάλληλη παιδεία νωρίτερα ή ό,τι άλλο. Αυτό που τον εντυπωσιάζει είναι πως θα μπορούσαν τώρα, οποιαδήποτε στιγμή, να στραφούν στην καλή μουσική και να προχωρήσουν στην εξοικείωση μαζί της.
3. Δεν ξέρω από πού αντλεί την πεποίθηση του για την ευγένεια στην ψυχή μας ο Λ. Καβάκος. Δεν έχει σημασία. Όμως έχει σημασία το ότι μπορούμε όλοι να δούμε πως αυτό το στοιχείο υπάρχει μέσα σε όλους.
Το τι βλέπουμε περιορίζεται από τη νοοτροπία μας, ένα πλέγμα σκέψεων και συναισθημάτων που φιλτράρει τις εισερχόμενες εντυπώσεις και στη συνέχεια φτιάχνει το “θέαμα”, την κρίση, τη γνώμη μας.
Και οι δυο ιδιότητες μικροψυχία κι ευγένεια ενυπάρχουν μέσα μας.
Στις μέρες μας ίσως να επικρατεί συχνότερα και διαρκέστερα η μικροψυχία και να εμποδίζει την ευγένεια να φανερώνεται και να παίζει πιο ενεργό ρόλο στην καθημερινότητα. Και αυτό μου φαίνεται κάνει τη διαφορά μεταξύ πολιτισμού (ευγένεια) και βαρβαρότητας (μικροψυχία).
Είναι κρίμα μεγάλο που δεν μπορούμε να έχουμε μια μέθοδο, κάποια βοηθήματα, ώστε να εκδηλώνουμε την ευγένεια συχνότερα και διαρκέστερα.
4. Εκτός από την καλή μουσική η καλή ποίηση επίσης θα μπορούσε να θρέψει την ευγένεια (στην απόλυτη κι ευρεία έννοιά της) μέσα μας.
Μα όπως στη μουσική οι πολλοί αρκούνται στα λαϊκά που γίνονται όλο και πιο φωνακλάδικα και φθηνά με τονισμένο ρυθμό, ενώ λίγοι στρέφονται στην κλασική και ακόμα λιγότεροι στην καλή κλασική, έτσι και στην ποίηση οι πολλοί (από όσους διαβάζουν ποιήματα) στον ποιητικό κύκλο αποδέχονται σχεδόν οτιδήποτε ως ποίηση “πράγματα είτε ψυχοσυναισθηματικά ή διανοουμενίστικα”, όπως λέει ο Σ. Πασχάλης, ενώ λίγοι επιλέγουν τους “κλασικούς” όπως τους ξεχωρίζει και αναφέρει ως παραδείγματα το “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι” του Σολωμού, τα ποιήματα του Καβάφη (εδώ διαφωνώ), τα “Εκλάμψεις” του Ρεμπό, το “Έρημη Χώρα” του Έλιοτ και το “Πατερούλης” της Σύλβια Πλαθ (πάλι διαφωνώ).
Ο Σ. Πασχάλης μιλάει κυρίως για τους ποιητές και τη δική του σχέση με αυτούς ή τη διάθεσή του απέναντί τους και μόνο σε μια στιγμή αναφέρεται στην επίδραση που αυτοί μπορούν να έχουν στους αναγνώστες.
Θα επανέλθω.
