Ας ξεφύγουμε από τις κοινές ανοησίες μας, σ’ ένα διάλειμμα στοχαστικής και λυρικής ποίησης, του Τζελαλεντίν Ρουμί (1207-1273). Από την Περσία μετοίκησε στο Ικόνιο (Τουρκία) όπου ίδρυσε το τάγμα των Σούφι μυστικιστών, των Μεβλεβί δερβίσηδων. Έγραψε το Ντιβάν (λυρικά, ερωτικά κ.λπ.) και το Mathnawi ή Masnavi-ye Manavi, με 40.000 δίστιχα για πνευματικά θέματα.
Τ’ αστέρια καίγονται καθάρια
ως τη χαραυγή.
Κάνε και συ το ίδιο και μια νεροπηγή
θα ξεπηδήσει απ’ το σκοτάδι
να σβήσει της βαθύτερής σου δίψας την αναμονή.
Δεν θα σχολιάσω τα λίγα ποιήματα που διάλεξα, μα χρειάζεται να εξηγήσω πως ο Ρουμί πίστευε και δίδασκε την (πανθεϊστική) ενότητα των πάντων με τον Θεό (tawhid) – μια βασική δοξασία των Σούφι.
Ω, είσαι υπέροχο πουλί καρδιά!
Χτυπώντας τις φτερούγες σιωπηλά
Έσπασες το ακόντιο κάθε εχθρού
Φτάνοντας την απύθμενη σιγή του Θεού…
Βλέπω τόσο βαθιά στον εαυτό μου
Δίχως τη χρήση των ματιών
Ξεκάθαρα πέρα απ’ τον ψυχισμό μου.
Χαμένος πλέον στον Θεό μου
Βλέπω με την όραση των ουρανών.
از جمادی مُردم و نامی شدم وز نما مُردم به حیوان برزدم مُردم از حیوانی و آدم شدم پس چه ترسم کی ز مردن کم شدم؟ حملهٔ دیگر بمیرم از بشر تا برآرم از ملائک بال و پر وز ملک هم بایدم جستن ز جو کل شیء هالک الا وجهه بار دیگر از ملک پران شوم آنچ اندر وهم ناید آن شوم پس عدم گردم عدم چون ارغنون گویدم که انا الیه راجعو
Γεννήθηκα, μεγάλωσα και πέθανα σαν χορτάρι.
Πάνω από 700 φορές γεννήθηκα και σάπισα.
Πέθανα στον κόσμο των ορυκτών κι έγινα φυτό.
Πέθανα στο βασίλειο της βλάστησης κι έγινα ζώο.
Πέθανα στη ζωή των ζώων κι έγινα άνθρωπος.
Γιατί να φοβάμαι στον θάνατο αφανισμό;
Κι όταν πεθάνω άνθρωπος και ζωντανέψω άγγελος
Για ν’ ανέβω πέρ’ απ’ όσο φαντάζεσαι ψηλότερα
Πέρα κι απ’ της ανυπαρξίας τ’ Άγνωστο –
Εκείνο που ήμουν πάντοτε θα είμαι.
Ο Ρουμί εδώ φαίνεται να πίστευε, αντίθετα με το Ισλαμικό δόγμα που ήθελε μόνο μια ενσωμάτωση και μετά Παράδεισο ή Κόλαση, στη μετενσωμάτωση και, βέβαια, στο τέλος της γήινης περιπέτειας, στη δυνατότητα ένωσης με το Ύψιστο Θείο.
