Το μυαλό φέρνει πολλά στοιχεία τα οποία δεν κρίνονται όλα κατάλληλα κάθε φορά, σε κάθε περίσταση, και απορρίπτονται από μια σιωπηλή παρουσία, ανώτερη, απροσδιόριστη, ίσως και εντελώς άγνωστη!
Έχω γράψει σε αρκετά άρθρα την απορία πολλών ανθρώπων – Γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί ποιητές και ποιήτριες; Εκατοντάδες (ίσως χιλιάδες;) κάθε μερικά χρόνια δημοσιεύουν με δικά τους έξοδα αν δεν βρουν (και πολλοί δεν βρίσκουν) έναν εκδοτικό οίκο που θα δώσει στο αδιάφορο κοινό τους ποιητικούς καρπούς τους. Υπάρχει και ο ποιητικός κύκλος. Υπάρχουν και οι κριτικοί που γράφουν συχνά σύντομα ευνοϊκά άρθρα (ή όχι) και κάποτε πολύ βαρετά μακροσκελή δημοσιεύματα. Αυτά όταν τα τελειώνεις γράφει η κα. Φοίβη Γιαννίση (Ποίηση Τώρα [φρμκ 2018] Αθήνα) “είσαι στην ίδια ακριβώς θέση που βρισκόσουν πριν αρχίσεις: δεν έχεις μάθει τίποτα” (σελ 15). Συμφωνώ μαζί της και θα την εξετάσω στη συνέχεια.
Πριν από καιρό αναρτήσαμε το άρθρο μου Ε1551 Καινοτομία, μουσική, πολιτισμός. Σε εκείνο αναφέρθηκα σε άρθρο του φίλου μουσικοσυνθέτη Χρ. Ξενάκη Ε1370 Μουσική και Καινοτομία (2) και παρέθεσα μερικές από τις κρίσεις του.
Υπάρχει και το πολύ γνωστό μας είδος [καινοτομίας] που εκδηλώνεται αδιάκοπα, χρόνο με τον χρόνο, μέρα με τη μέρα σε ορισμένες περιπτώσεις. Εδώ το κυρίαρχο στοιχείο είναι το εγωιστικό που θα πάρει πολλές μορφές: κερδοφορία, εντυπωσιασμός, επιτυχία, φήμη και παρόμοια. Στη μουσική τα κίνητρα, γράφει ο κ. Ξενάκης, είναι ματαιοδοξία και φιλοδοξία. “Οι δημιουργοί θα κάνουν τα πάντα να εντυπωσιάσουν, εκπλήξουν ή σοκάρουν… Όλα επιτρέπονται και σε συνδυασμό με την ολοένα αυξανόμενη σημασία του κόσμου των αισθήσεων, το αποτέλεσμα είναι παράφωνο, κακόφωνο, θορυβώδες και άσχημο.”
Όπως πολλοί άλλοι και η Φοίβη Γιαννίση έχει εκλάμψεις εδώ κι εκεί σε 2 ή 3 γραμμές που όμως δεν βρίσκονται στο σύνολο ποίημα. Π.χ. στο “Σκοτάδι ξανά” γράφει για τους πεθαμένους –
μέσα στον ύπνο μας επισκέπτονταν αιφνίδια | με άδεια χέρια | πτωχοί ζητιάνοι μνήμης | (πολύ ωραία μεταφορά).
Στη συνέχεια, όμως, γράφει (όπως πολλοί άλλοι) κομμένη πρόζα:
απομακρύνονταν | έφευγαν όλο και πιο μακριά | συγχωνεύονταν στην ανυπαρξία | του υπόλοιπου σύμπαντος | που ούτε γνωρίζουμε | ούτε μπορούμε να συλλάβουμε | πως υπάρχει. |
Την ίδια κομμένη πρόζα συναντάμε πολύ συχνά, σχεδόν παντού. Π.χ. στο “Πηνελόπη IV”
οι στιγμές αλλάζουν | η απώλεια της ένωσης υπάρχει εξαρχής | μέσα στην ένωση | του άλλου η απώλεια στην συνύπαρξη | κανείς δεν είναι ίδιος πριν και τώρα | εσύ εγώ | όχι γιατί ο χρόνος περνά και τίποτε δεν παραμένει | … κλπ.
Άλλοι προσδιορισμοί είναι παράξενοι στην καινοτομία τους:
Τα καλοκαιρινά μεσημέρια | ο καπνός της ψυχής | ανεβαίνει και διαλύεται μέσα στα προηγούμενα | τα παρελθόντα έτη | … | οι γρύλοι μεγάλες ακρίδες όργανα πλησμονής | τη νύχτα |Τ’ αστέρια | που κολυμπούν στον ουρανό | … κλπ.
(Τι είναι αυτός ο καπνός της ψυχής; και τα όργανα πλησμονής;)
Η βασική αντίληψη που έχει για τον εαυτό της ως ποιήτρια εκφράστηκε σε συνέντευξή της στο Newsroom (Καθημερινή 25/1/22):
Ερ: Με ποιόν τρόπο τόσο διαφορετικά εκφραστικά μέσα γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι της ποίησής σας;
Απ: Είμαι χίμαιρα, σύνθετο ον από ζώο και μηχανή, ποιήτρια, αρχιτέκτων. Η ποιητική μου αναπόφευκτα γίνεται με τα μέσα που διαθέτω χωρίς να λογοκρίνω την πολλαπλότητά τους.
Δεν ξέρω αν εσείς καταλαβαίνετε κάτι. Πρόκειται φυσικά για μια πόζα. Διότι δεν μπορείς να μη λογοκρίνεις “την πολλαπλότητα”. Το μυαλό φέρνει πολλά στοιχεία τα οποία δεν κρίνονται όλα κατάλληλα κάθε φορά, σε κάθε περίσταση, και απορρίπτονται από μια σιωπηλή παρουσία, ανώτερη, απροσδιόριστη, ίσως και εντελώς άγνωστη!
Όταν πάλι γράφει πως ως αναγνώστρια “δηλαδή καθαρός κυνηγός της απόλαυσης” επιθυμεί “την λειτουργία του ονείρου, να κάτι που δεν λέει τίποτα και τα λέει όλα” (Ποίηση Τώρα σ16), πάλι μια πόζα είναι – τώρα, πόζα εξυπνακισμού.
Ελπίζω εσείς να μάθατε κάτι από τα δικά μου σχόλια!
