Διάβασα με μεγάλη έκπληξη μερικά γραφόμενα για την παράσταση της Ορέστειας στην Επίδαυρο, Ιούλιος 24.
Ο ίδιος ο σκηνοθέτης Θεόδωρος Τερζόπουλος λέει ‘‘Είναι μια ποιητική άρση ο Θεός’’!!!
Τον σιγοντάρουν άλλοι: ‘‘Αυτό που πράττει ο Θ. Τερζόπουλος υπερβαίνει την παράσταση και υψώνεται σε μια σημαίνουσα πολιτική πράξη – ένα τιτάνιο, μεγαλειώδες σκηνικό εγχείρημα (….) μία από τις κορυφαίες παραστασιακές επαναδιατυπώσεις της Αισχύλειας τριλογίας.’’
Τώρα όποιος έχει κάποια επαφή με το αρχαίο θέατρο γνωρίζει πως δεν χρειάζονται τέτοιου είδους επινοήσεις για να υψώσουν το έργο σε ‘‘σημαίνουσα πολιτική πράξη’’. Αυτό, και περισσότερα, το κάνει η ποίηση του Αισχύλου. Επίσης η θεατρική παράσταση στην αρχαιότητα ήταν πολύ λιτότερη, πολύ απλούστερη. Και ο Αριστοτέλης, πάντα πραγματιστής έγραψε πως τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι σχεδόν άνευ σημασίας.
Εγώ ομολογώ δεν έχω δει την παράσταση, διότι δεν βλέπω εδώ και χρόνια να υπάρχουν άξιοι δραματογράφοι και άξιοι σκηνοθέτες στην Ελλάδα. Ούτε ένας/μια!
Ας δούμε λένε άλλοι για το ‘‘μεγαλειώδες σκηνικό εγχείρημα…κορυφαί[α] παραστασιακ[ή] επαναδιατύπωσ[η]:
Μια κυρία που δεν βρίσκει κανένα ψεγάδι: ‘‘Ο Θ. Τερζόπουλος ανακαινίζει μεγάθυμα το είδος μέσα από την εννοιολογική διελκυστίνδα της κορυφαίας αντίφασης…Η εργασία του συμπυκνώνει…το διονυσιακό σώμα, την ενεργειακή έκρηξη, το τραγικό ύψος, τον τελετουργικό χρόνο, την αισθητηριακή εμπειρία.’’ Σε αυτήν την τελευταία έκφραση έχουμε μπαρούφες.
Μα γιατί ο Θ. Τερζόπουλος αφού έχει διαφορετικές αντιλήψεις από τον Αισχύλο (τόσες που να έχει σκηνοθετήσει και το κυμάτισμα παλαιστινιακών σημαιών και κραυγών και χειροκροτήματα από τους ηθοποιούς!) γιατί δεν γράφει και να σκηνοθετήσει ένα δικό του έργο αντί να κλωτσοπατάει αυτόν τον ένδοξο ποιητή δραματογράφο, τον Αισχύλο; Προφανώς διότι είναι πιο εύκολη η δεύτερη δική του επιλογή.
Και βέβαια δεν επικρίνεται από τους επαγγελματίες κριτικούς διότι είναι ‘‘διεθνής’’!
Η Μ. Κατσουνάκη έγραφε πιο ουδέτερα στην Καθημερινή, μα κι αυτή παρασύρθηκε από τη ‘‘διεθνή’’ φήμη του σκηνοθέτη, ξεχνώντας πως το έργο είναι του Αισχύλου όχι του Θ. Τερζόπουλου! Τουλάχιστον ανέφερε την απόλυτη παραφωνία με τη φιλο – Παλαιστίνια σκηνή!
Μια άλλη κυρία, χαμένη στην ορολογία της σύγχρονης ψυχανάλυσης και επιπόλαιης ερμηνείας γράφει: ‘‘Σαν ένα ιερό δρώμενο, σα μια διαβατήρια ταφική τελετή κοντά στη λίμνη Αχερουσία…τελετή ιερή, αποκρυφιστική μύχια κι εκστατική στο όριο της ύπαρξης…απροσπέλαστη για όποιον δεν δεχθεί να ακολουθήσει τον ιερό του θίασο ως μύστης…’’
Και άλλη γράφει: ‘‘Ο διεθνής σκηνοθέτης θα δημιουργήσει μια παραστασιακή οντολογική ελεγεία αναζωπυρώνοντας την ανάγκη του ανθρώπινου πλάσματος να καταδυθεί στα έγκατα, στα έσχατα του μύθου…με όρους μυστικιστικής τελετής με ακρογωνιαίους λίθους τον μύθο και το σώμα.’’
Λέγονται και πολλά άλλα κουφά που δείχνουν πως οι κυρίες ξεχνούν ποιος δημιούργησε την Ορέστεια και πως o καλός σκηνοθέτης αποδίδει όσο πιο καθαρά μπορεί το νόημα του δημιουργού και όχι τις δικές του φαντασιοπληξίες – και ας είναι ‘‘διεθνής’’. Όπως ένας διευθυντής ορχήστρας αναδεικνύει αυτό που έγραψε ο συνθέτης, όχι τις δικές του ορέξεις. Και ο Αισχύλος έγραψε το αριστούργημά του σε ποίηση, όχι με σώματα και αποκρυφιστικές μυσταγωγίες.
Επίσης δεν έχουν ιδέα τι είναι ένας μύστης. Ας διαβάσουν τουλάχιστο λίγο από τον ψευδο-Διονύσιο Αρεοπαγίτη (Μυστική Θεολογία) και τον Μάιστερ Έκχαρτ (Γερμανικά και Λατινικά, ή μεταφράσεις των κειμένων).
Προτιμώ την προσέγγιση και το χιούμορ του Τάκη Θεοδωρόπουλου (Καθημερινή 17/7/24):
Οι «Ευμενίδες» είναι η τρίτη και η τελευταία τραγωδία της «Ορέστειας». Ο Αισχύλος νόμιζε ότι τελειώνει με την ίδρυση του Αρείου Πάγου, τον εξευμενισμό των Ερινύων από την Αθηνά και έναν ύμνο στην αθηναϊκή δημοκρατία. Oλ’ αυτά είναι λίγο βαρετά, με το συμπάθιο. Πώς μπορούν να συγκινήσουν έναν ταλαίπωρο θεατή ο οποίος έχει οδηγήσει τρεις ώρες για να πάει στην Επίδαυρο, έχει ταλαιπωρηθεί για να παρκάρει και έχει περάσει τρεισήμισι ώρες στη χλιαρή κερκίδα για να παρακολουθήσει το σπλάτερ των Ατρειδών. Πόσα να αντέξει η μέση σου, ή ο προστάτης σου – αν ανήκεις στο αδύναμο ανδρικό φύλο. Οπότε ο συμπονετικός σκηνοθέτης βρίσκει τρόπο για να σε ανταμείψει για τα βάσανά σου. Μην ακούς τι σου λέει ο Αισχύλος. Δεν είχε ιδέα ότι η αθηναϊκή δημοκρατία θα κατέληγε στην τυραννία των χρηματιστηρίων, ούτε για τον αγώνα των Παλαιστινίων. Τον βοηθούν κάποιοι θεατές οι οποίοι υψώνουν την παλαιστινιακή σημαία φωνάζοντας «Λευτεριά στην Παλαιστίνη». Η Αθηνά δεν ανταποκρίνεται στο αίτημα. Ανταποκρίνεται όμως ο Χορός ο οποίος χειροκροτεί. Δεν ξέρω αν ήταν προγραμματισμένο. Πάντως ήταν καλά ενορχηστρωμένο. Συμπέρασμα: Ο Αισχύλος δεν ξέρει τι λέει. Θέλει να μας μιλήσει για τους Παλαιστινίους και μας μιλάει για τους Αθηναίους. Και ο κ. Τερζόπουλος, σκηνοθέτης της παράστασης, μας έχει προειδοποιήσει. Η Κασσάνδρα παραληρεί στα αραβικά. Ευφυέστατος συμβολισμός. Κόρη του Πρίαμου, Μικρασιάτισσα, μιλάει αραβικά μερικούς αιώνες πριν από την εμφάνιση των Αράβων.
