Επιστολή του Μαρσίλιο Φιτσίνο* στον Luca Fabiano, τον γραφέα του
Η Φύση μας προικίζει με πολλά όργανα για να μαθαίνουμε – μάτια, αυτιά, ρουθούνια, γεύση και αφή. Αλλά μας έδωσε μόνο ένα όργανο για να διδάσκουμε, δηλαδή τη δύναμη της ομιλίας. Στο μέτρο που έχει προμηθεύσει περισσότερα όργανα για μάθηση παρά για διδαχή, σίγουρα μας προειδοποιεί ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε συχνότερα την υπηρεσία της μάθησης παρά το λειτούργημα της διδαχής. Επομένως, κανένας φλύαρος φρασεοκόπος δεν μπορεί να είναι σοφός: διότι αυτός πάντα δίδασκε αλλά ποτέ δεν μάθαινε. Τώρα, όποιος στερείται μάθηση και σοφία, πρέπει να θεωρηθεί όχι μόνο φτωχός, αλλά και τυφλός και βουβός.
Σου συνιστώ να είσαι επιμελής και γοργός στο να ακούς και να βλέπεις, αλλά αργός στο να πιστεύεις, πιο αργός να κρίνεις και ακόμα πιο αργός να μιλάς. Αν είναι να λες το καλό, άκουε το καλό, και αν είναι να ακούσεις το καλό για σένα, τότε και συ λέγε το καλό για τους άλλους. Διότι εκείνος που μιλάει κακόβουλα, δεν μπορεί, παρά να ακούει κακόβουλα.
Επί πλέον, όταν μιλάς να φυλάγεσαι από το ψέμα, όπως ένας καραβοκύρης φυλάγεται από τα βράχια. Διότι το φως της αλήθειας είναι απεριόριστο καθώς και η δύναμή του, ενώ το ψέμα γρήγορα προδίνει και καταστρέφει τον ψεύτη. Να θυμάσαι ότι η κολακεία είναι ένα ελάττωμα δουλικό, και ακόμα χειρότερο από δουλικό. Όσο περίτεχνα και αν γαλιφίζει κάποιος, τα σκυλάκια τον ξεπερνούν στο γλείψιμο. Να θυμάσαι, επίσης, ότι η έντονη επίπληξη είναι ή βεβιασμένη ή φανατισμένη ή επικίνδυνη ή ολότελα άχρηστη. Ο Πλάτωνας μας λέει να μιλούμε μόνο όταν μπορούμε να είμαστε χρήσιμοι, διαφορετικά να σωπαίνουμε1. Επιπλέον, αν κανένας θέλει να είναι μαθητής του Αποστόλου Παύλου σε σωφροσύνη, σε τρόπο ζωής και σκοπό, αυτός ας στέκεται έτοιμος “ευκαίρως, ακαίρως”.2
Κυρίως όμως ας προσέχουμε, ώστε να μη καταγγέλλουμε τη συμπεριφορά των άλλων με λόγια, ενώ η δική μας συμπεριφορά καταγγέλλει τα λόγια μας. Από ότι ακούω, άρχισες καλά, γιαυτό συνέχισε στον δρόμο που άρχισες. Αν είναι να ταξιδέψεις με επιτυχία, μη παύεις να χαλιναγωγείς το άλογό σου, δηλαδή τις αισθήσεις σου.
1. Έπ. Ζ’ 330 D
2. Παύλου Προς Τιμόθεον Β, IV 2.
