1. Ποιος θα σηκώσει τη θλίψη τούτη απ’ την καρδιά μας;
Χθες βράδυ μια νεροποντή και σήμερα
βαραίνει πάλι ο σκεπασμένος ουρανός. (Γ. Σεφέρης)
Θλίψη, βάρος, άγχος, ανασφάλεια.
Ανασφάλεια καθώς οι Τούρκοι διεκδικούν νησιά και ύδατα και απειλούν. Καθώς οι (λαθρο)μετανάστες εγκλωβίζονται κατά χιλιάδες και η κυβέρνηση αδιαφορεί και ρίχνει το φταίξιμο για εξεγέρσεις κι εμπρησμούς στην αντιπολίτευση. Καθώς η κρίση συνεχίζει και οι άνεργοι αυξάνονται, χωρίς προοπτική ανάκαμψης. Καθώς οι φόροι και οι τιμές αυξάνονται και τα έσοδα των εργαζομένων μειώνονται τραγικά. Καθώς τρομοκράτες αλωνίζουν στη Δύση με φονικές προθέσεις. Καθώς αναδύονται ακροδεξιές και αναρχοαριστερές δυνάμεις σε γνωστές Δημοκρατίες προωθώντας τώρα λαϊκισμό κι εθνικισμό που οδηγούν σε φασισμό. Καθώς τα κεκτημένα ενός αιώνα βουλιάζουν κι εξαφανίζονται….
Και όπως πάντα φταίνε κάποιοι άλλοι ονομαστοί και ακατανόμαστοι.
2. Όλοι εμείς στην προηγμένη Δύση συνηθίσαμε στο ραχάτι και στο χουζούρι, στην καλοπέραση, την ειρήνη και την ασφάλεια – που άλλοι δημιούργησαν.
Και αντί να εργαστούμε όπως τόσοι άλλοι να εξασφαλίσουμε τα πολύτιμα αγαθά που οι προηγούμενες γενιές μας κληροδότησαν, προβάλαμε νέες αξιώσεις, νέες διεκδικήσεις. Και οι πολιτικάντηδες που εκλέγαμε ως κυβέρνηση για να ικανοποιούν την εξουσιολαγνεία τους ικανοποιούσαν τις δικές μας παράλογες απαιτήσεις.
Όλοι αγνοούσαμε θεληματικά το γεγονός πως την ασφάλεια κι ευημερία μας την είχαν οικοδομήσει λίγοι συνετοί πολιτικοί ηγέτες με τα πρακτικά μέτρα τους, λίγοι συνετοί επιστήμονες με τις ανακαλύψεις κι εφαρμογές στην τεχνολογία, λίγοι συνετοί επιχειρηματίες με τους σχεδιασμούς τους και την προώθηση της νέας τεχνολογίας και των νέων αγαθών.
Σήμερα, δηλαδή από τη δεκαετία 1980, όσο ποτέ άλλοτε, με την απάλειψη των αποστάσεων χάρη στα ταχύτατα ταξιδιωτικά μέσα σε ξηρά, θάλασσα κι αέρα, και χάρη στην πληροφορική με την οποία γνωρίζονται τα Έθνη από κοντά και βλέπουν την ίδια ανθρωπινότητα παντού, αυτή την ευλογημένη εποχή θα μπορούσαμε όλοι να δράσουμε από κοινού για το κοινό καλό.
Αντί του κοινού καλού, κάθε χώρα, κάθε θρησκεία, κάθε τάξη και ομάδα επιδιώκει φανατικά το δικό της συμφέρον!
3. Μα αυτό που γίνεται στο οικουμενικό επίπεδο γίνεται και στο εθνικό, στο οικογενειακό και στο προσωπικό.
Ομάδες επαγγελματιών και κοινωνικές τάξεις επιδιώκουν τα δικά τους συμφέροντα και αδιαφορούν για το σύνολο έθνος. Μέσα στην οικογένεια αδέλφια τσακώνονται για κάποιο ακίνητο και λίγα μετρητά και ανενδοίαστα εξαπατούν αλλήλους, ενώ σύζυγοι τσακώνονται μεταξύ τους για τιποτένια και παράλογα πράγματα.
Το ίδιο το άτομο, άντρας ή γυναίκα, είναι διαιρεμένο εσωτερικά σε μια λεγεώνα επιθυμιών και συναισθημάτων που αλλάζουν ακατάπαυστα προκαλώντας παραζάλη.
Η έλλειψη εσωτερικής ενότητας, θέλησης, κατανόησης και σταθερότητας, φέρνει την αδυναμία και την πεποίθηση πως είμαστε μόνο ένας σωματικός οργανισμός και πως ο υλικός κόσμος είναι η μόνη πραγματικότητα.
Κοιτώντας γύρω του την απεραντοσύνη του μυστήριου, άγνωστου σύμπαντος, ο νους ταυτισμένος με το λιλιπούτειο σώμα, νιώθει εκτεθειμένος, ευάλωτος, απειλούμενος, και σπεύδει να οχυρωθεί πίσω από περιουσία και προνόμια, άσχετα με τις ανάγκες των άλλων.
4. Το σύμπαν είναι ξένο και απειλητικό. Οι άλλοι είναι ξένοι κι επιβουλεύονται την ακεραιότητα, την ελευθερία, την περιουσία μου.
Τρόμος, φόβος, πανικός, ανασφάλεια.
Η ανασφάλεια δεν είναι χαρακτηριστικό ιδιαίτερο της εποχής μας. Οι εξωτερικές εξελίξεις γεγονότων, όλα τα δυσάρεστα έστω φαινόμενα γύρω μας, δεν είναι παρά αφορμές για να εκδηλωθούν οι εσωτερικές φοβίες μας.
Η ανασφάλεια είναι πανάρχαια όπως η άγνοια και η απληστία.
Η ανασφάλεια δεν είναι νέα.
Είν’ άσχετη με ηλεκτρόνια και κουάρκς –
δεν φταίει ο Μωυσής μήτε ο Μαρξ.
Πώς βγαίνουμε από αυτόν τον εφιάλτη του ξύπνου μας;…
