Η μετενσάρκωση (μετεμψύχωση, μετενσωμάτωση, επαναγέννηση), είναι γνωστή σε πολλές ασιατικές θρησκείες και σε πολλά φιλοσοφικά συστήματα (και στην Αρχαία Ελλάδα: Εμπεδοκλής, Πλάτων).
Στην αρχαία Ινδία παρουσιάζεται στην πληρέστερη μορφή της στη Βεδική Παράδοση σε συνάρτηση με τον νόμο του Κάρμα που είναι νόμος αιτίας και αποτελέσματος. Η ιδέα αναφέρεται πολύ αμυδρά στους Βεδικούς Ύμνους μα αναπτύσσεται πλήρως στις Ουπανισάδες και στο σύστημα Βεδάντα.
Πολύ απλά, καλές, μη εγωιστικές πράξεις στην τωρινή ενσωμάτωση θα έχουν καλά αποτελέσματα, καλύτερες συνθήκες ζωής, στην επόμενη ενσωμάτωση. Κακές, εγωιστικές πράξεις στην τωρινή ενσωμάτωση που δε λαμβάνουν υπόψη την ύπαρξη και το καλό των άλλων, θα έχουν κακά αποτελέσματα, χειρότερες συνθήκες δυστυχίας και πόνου, στην επόμενη.
Μια διευκρίνηση. Κάθε άνθρωπος στον αληθινό Εαυτό του είναι ίδιος με τον Εαυτό του σύμπαντος (brahman: Απόλυτο Πνεύμα, απεριόριστη Συνειδησία). Στις ενσωματώσεις σε αυτόν τον υλικό κόσμο, με ποικίλους τρόπους ξεχνά στον νου ή ψυχισμό του την αληθινή καταγωγή και φύση του και ταυτίζεται με πολλές εικόνες στο νου του, συχνά και με ζωώδεις μορφές αγριότητας ή και φυτικές όπως δέντρα και χλόη (και λέμε πως ένα άτομο, παρότι άνθρωπος, εντούτοις “φυτοζωεί”). Έτσι ο στόχος του θα πρέπει να είναι η ανάμνηση και συνειδητοποίηση του αληθινού Εαυτού του, της αληθινής απόλυτης φύσης του.
Από αυτήν την άποψη, καλυτέρευση ή χειροτέρευση συνθηκών αναφέρεται στην προοδευτική επίτευξη του στόχου Αυτοσυνειδητοποίησης. Σε αυτήν την άποψη, λοιπόν, καλές πράξεις είναι μια κατηγορία πράξεων που οδηγούν σε αληθινή γνώση και συνιστούν έναν τρόπο ζωής που, διαλύοντας εγωιστικές επιθυμίες, προθέσεις και πράξεις, προσκολλήσεις και ταυτίσεις με ποταπά στοιχεία, εκλεπτύνει και ανυψώνει τον ψυχισμό προς την αρχέγονη ενότητα του Εαυτού.
Λόγω εγωιστικών επιθυμιών και φιλοδοξιών από πλανερές αντιλήψεις (εγώ θα γίνω άρχοντας / αρχόντισσα!), ο ψυχισμός του ατόμου (το δεύτερο, λεπτό σώμα μας που δεν καταλύεται με τον θάνατο) επαν-ενσωματώνεται σε διάφορες μορφές, ακόμα και σε ορυκτά, από τις 8.400.000 που υπάρχουν στον πλανήτη μας.
Η επικρατούσα μορφή εξέλιξης θέλει τον άνθρωπο να αναπτύσσεται από τις κατώτερες μορφές (ανόργανα στοιχεία) σε ανώτερα οργανικά πλάσματα.
Η άλλη θεώρηση (της Βεδικής Παράδοσης) έχει τον άνθρωπο να ενσαρκώνεται σε μια Χρυσή Εποχή (sad- ή kṛta-yuga) και να απολαμβάνει ευτυχία αδιάλειπτα στον γνωστό μας κόσμο, ωσότου προσκολλιέται και ταυτίζεται με κάτι και λησμονά την προέλευση του και περνά από κατώτερες κατηγορίες ανθρώπου μα και μορφές κατώτερων όντων. Κάποια ώρα αναθυμάται, σαν να αφυπνίζεται, και αρχίζει την πορεία, όπως φαίνεται, της επιστροφής. Αποκτώντας αληθινή γνώση και ακολουθώντας ηθικό τρόπο ζωής, εξαγνίζει τον ψυχισμό του από τις εγωιστικές διεκδικήσεις, προσκολλήσεις και ταυτίσεις, και ανορθωμένος επιστρέφει στην αρχέγονη ενότητα του Εαυτού–Απολύτου ανακαλύπτοντας πως ουδέποτε την άφησε! (Αυτό είναι άλλο θέμα.)
Πόσες ενσωματώσεις χρειάζονται;
Δεν ξέρουμε ούτε μπορούμε να υπολογίσουμε. Την στιγμή του θανάτου υπάρχει μια κυρίαρχη επιθυμία και αυτή αποφασίζει, πάντα στο πλαίσιο του Φυσικού Νόμου, ποια θα είναι η κατοπινή πορεία του ψυχισμού μας. Αυτή έχει σχηματιστεί βαθμιαία από την γνώση που εδραιώσαμε και τις πράξεις που κάναμε στην ενσωμάτωση.
