Το όνομα Ζευς (Διός, Δία) συναντάται σε ορισμένες άλλες γλώσσες και μυθολογίες, όπως – αρχαία Γερμανική Tiwaz, Λιθουανική dievas, συγγενικό του deva ‘θεός’ στη Σανσκριτική (από τη ρίζα √dīv ‘λάμπω, παιχνιδίζω’). Επίσης στη γλώσσα των Χετταίων Dsiu και στο Ρωμαϊκό Ju[s]-piter. Στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία είναι ο θεός Πατέρας των άλλων, ή μάλλον πολλών θεοτήτων (Αθηνά/Minerva, Άρης/Mars, κλπ.).
Ο βεδικός Dyaus είναι Ουρανός πατέρας και η Pṛthivī (= πλατιά, ευρεία) Γη μητέρα των θεών.
Στην Ανατολία ο Ζευς ονομαζόταν Βαγαίος (στη Φρυγία) και υπήρχε στους Κασσίτες ο Bugas και στους Σλάβους ο Bogu. Στη βεδική ήταν ο Bhaga θεός που δώριζε πλούτο. Στην ελληνική παρουσιάστηκε το ίδιο όνομα ως Φοίβος (= Απόλλων) μια ζωοδόχος εκδοχή του Ήλιου.
Στα Ελληνικά ο “ήλιος” είναι απλά ο ήλιος στον ουρανό που φωτίζει. Είναι Sol στη Λατινική και savil στη Γοτθική (αρχαία γερμανική). Στους Κασσίτες της Μέσης Ανατολής είναι ο Shuriash. Στη βεδική είναι Sūrya ‘αυτός που γεννά/παράγει’· επίσης savitar ‘αυτός που ενεργοποιεί’· αλλά και Mitra ‘ο καλός φίλος’ και Pūṣan ‘αυτός που διατρέφει κι ενδυναμώνει’.
Στη βεδική μυθολογία, όπως διαφαίνεται, οι ονομασίες των θεοτήτων δεν είναι απλά κύρια ονόματα, μα έχουν βαθύτερη έννοια. Στα Ελληνικά τα ονόματα Αθηνά, Άρτεμις, Ερμής, Ζευς, Ποσειδών, δεν έχουν άλλη σημασία: είναι κύρια ονόματα όπως Δημήτρης, Πέτρος κλπ. Οι σανσκριτικές ονομασίες όμως έχουν σημασία.
Η θεά Aditi (= μητέρα κι αυτή, γεννήτρια) είναι η ‘α-περιόριστη’.
Το Brahman (= απόλυτο, Πρωταρχή) είναι το ‘απέραντο/ατελεύτητο’. Ο δε Brahmā, μια έκφραση του bramhan, όπως κάθε άλλη θεότητα, είναι ‘αυτός που επεκτείνεται, μεγαλώνει, δημιουργεί’.
Ο Viṣṇu είναι ‘αυτός που έχει εισδύσει παντού, πανταχού παρών’.
Ο Śiva είναι ο ‘ευμενής, ευνοϊκός’ που φροντίζει για την ευδαιμονία και ευημερία. Αλλά έχει και την ονομασία Rudra ‘αυτός που προκαλεί θρήνο’ μα και ‘γιατρεύει’!
Στη συνέχεια δίνω μια λίστα βεδικών θεοτήτων με την ετυμολογική σημασία τους. Η βεδική μυθολογία, όπως την ονομάζουμε, είναι για την ακρίβεια η αρχαία θρησκεία των Ινδών από την οποία αναπτύχθηκε ο Ινδουισμός.
Bṛhas-pati ‘ο Κύριος της ανάπτυξης’ ο Ιερέας της ιερής λαλιάς και των θεοτήτων.
Vastos-pati ‘ο Κύριος της Οικίας, του νοικοκυριού’. Όπως η ελληνική ‘Εστία’ και ρωμαϊκή ‘Vesta’.
Agni είναι ο θεός του πυρός μα και η κοινή φωτιά: σημαίνει ‘αυτός που κινητοποιεί’ από τη ρίζα aj-, συναφής με την ελληνική ‘άγ-ω’. (Λατινικά ignis, Ρωσικά ogun, Λιθουανικά ugnis, Λετονικά uguns.)
Varuṇa ‘ο θεός που καλύπτει’ ως ύδατα ή ως ουρανός κι έτσι ‘της ηθικής τάξης’.
Kṛṣṇa – ο θεός της αγροτοκτηνοτροφίας, ‘καλλιεργητής των αρετών του νου’.
Sarasvatī – η θεά που ρέει (με πληροφόρηση, γνώση, τέχνη).
Lakṣmī – ‘αυτή που καταδείχνει καλοτυχία’, θεά πλούτου κι ευημερίας.
Gaṇeśa – ο θεός που απαριθμεί και ταυτοποιεί πράγματα και κατηγορίες και αφαιρεί εμπόδια στη γνώση.
Yama είναι αυτός που συγκρατεί και ρυθμίζει, ο θεός του θανάτου και του μετασχηματισμού.
Umā Haimavatī – η θεά του Μέτρου, κόρη του Ιμαλάια, του υψηλότερου επιπέδου.
Κλπ., κλπ.
