Ο επονομαζόμενος «υπαρξιακός πόνος» δεν έχει να κάνει με- ούτε και οφείλεται σε κάτι έξω από σένα. Έχει να κάνει με σένα την ίδια, απλά μεταφέρεται με κάποιο τρόπο μέσω του νου σου και προβάλλεται τελικά «έξω». Οι αφορμές συνήθως έρχονται όντως απ’ έξω με κάθε ευκαιρία, αλλά οι αιτίες των αντιδράσεων και της στάσης μας απέναντι στα γεγονότα και τους ανθρώπους είναι εντός και είναι βαθύρριζες και σκοτεινές. Στην πραγματικότητα, είναι οι δικές μας αδυναμίες, πόνοι, απογοητεύσεις, ελλείψεις, διαθέσεις, επιθυμίες, φωτεινά και σκοτεινά συναισθήματα, αυτά δηλαδή που κουβαλάει ο καθένας μας (άγνωστο από πότε), τα οποία μετακυλίονται σε κάτι έξω από μας και αντανακλώνται πάνω και κυρίως στους «άλλους». Βλέπεις, ενδόμυχα, υπάρχει η ισχυρή άποψη στο νου ότι υπάρχω εγώ, υπάρχει η πανέμορφη Γαία με όλα τα θαυμαστά της δώρα και υπάρχουν και οι άλλοι άνθρωποι, οι οποίοι είναι διαφορετικοί από μένα και, συνήθως, χειρότεροι. Αυτοί λοιπόν οι άλλοι, στην προκείμενη περίπτωση, δεν φροντίζουν, δεν σέβονται και δεν αγαπούν τον πλανήτη, την Γαία-Γη, όσο εγώ!
Αδυνατούμε κατ’ αρχάς να αντιληφθούμε έστω και διανοητικά (πόσο δε μάλλον αισθηματικά), την βαθύτερη ενότητα που υπάρχει πίσω απ’ όλα και συνδέει τα πάντα μεταξύ τους: τα καλά και τα κακά, τα όμορφα και τα άσχημα, τα επιθυμητά και τα ανεπιθύμητα, τα δίκαια και τα άδικα, κ.ο.κ. Όλες αυτές οι (φαινομενικές) αντιφάσεις και κυρίως η ιδέα της δικής μου ξεχωριστής και ιδιαίτερης ύπαρξης, μας οδηγεί πολύ συχνά στην επίκριση. Ναι, η Γαία, όπως είπε ο C. Sagan, είναι η πανέμορφη “pale blue dot”, αλλά ποιος είναι αυτός που την χαρακτηρίζει ως τέτοια; Είναι ο ίδιος ο άνθρωπος! Αν δεν υπήρχε ο άνθρωπος η Γαία θα ήταν ένας ακόμα πλανήτης ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλους. Είναι ο άνθρωπος που κάνει την Γαία, Γαία.
Ναι, ο κόσμος είναι άπληστος, είναι αγνώμων, αλλά αυτό δεν θα έπρεπε να εγείρει επίκριση και αρνητικά συναισθήματα. Όλοι οι άνθρωποι, ο κόσμος όλος, είναι και αυτός μέρος της Γαίας και μάλιστα ένα σημαντικό της κομμάτι. Διαμορφώνει σε ένα μέρος το νοητικό περιβάλλον στην ατμόσφαιρα και αλληλεπιδρά συνεχώς μαζί του. Είναι μια ατελεύτητη διαδικασία δούναι και λαβείν – αισθηματικών ενεργειών (στο νοητικό επίπεδο) και χοντρών ουσιών (στο υλικό επίπεδο). Νιώθεις, υποθέτω, ότι ορισμένοι χώροι και άνθρωποι έχουν διαφορετική ατμόσφαιρα και αποπνέουν διαφορετική ενέργεια από άλλους. Αυτό είναι ένα απτό δείγμα της διαμόρφωσης της αισθηματικής/ νοητικής ατμόσφαιρας του περιβάλλοντος (γενικά) που είναι η συνισταμένη των αισθηματικών/νοητικών καταστάσεων του ίδιου του ανθρώπου και όλων των ανθρώπων μαζί.
Το να προσθέτει κάποιος στην ατμόσφαιρα αρνητικές διαθέσεις και συναισθήματα βλάπτει πρωτίστως τον ίδιο τον εαυτό του. Μολύνει το περιβάλλον σε ενεργειακό/αισθηματικό επίπεδο, κάτι που έχει μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο ισχυρό από την ρύπανση των θαλασσών, της γης και της ατμόσφαιρας ή την αλόγιστη χρήση φυσικών πόρων. Απλά, τις επιπτώσεις των ενεργειών αυτών δεν μπορούμε να τις δούμε άμεσα, ή να τις μετρήσουμε ή να τις κοστολογήσουμε. Και επειδή στους επιστήμονες αρέσει να παρατηρούν και κυρίως να μετρούν, τέτοιες ιδέες δεν γίνονται εύκολα αποδεκτές.
Μην δημιουργηθεί εδώ η παρερμηνεία ότι το θέμα της ρύπανσης ή της αλόγιστης χρήσης πόρων δεν είναι σημαντικό. Το αντίθετο! Είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα σε επίπεδο φυσικού περιβάλλοντος. Απλά, η αιτία του προβλήματος είναι αλλού, άρα και η λύση του είναι αλλού. Όλα τα γνωστά μέτρα και στόχοι που προτείνονται σήμερα για την επίλυση του περιβαλλοντικού προβλήματος ή τη μείωση των επιπτώσεών του είναι καλά και άγια, αλλά αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα και όχι τις αιτίες.
Υπάρχει ένας όρος στην φιλοσοφία Vedānta που σχετίζεται με πολλά από αυτά που σε απασχολούν. Λέγεται bhava roga – η αρρώστια της ύπαρξης, όπως την εμπειρόμαστε συνήθως. Σχετίζεται ουσιαστικά με το ότι ο άνθρωπος αρκείται στο να βλέπει και να ζει στο υλικό, εγωκεντρικό επίπεδο της ύπαρξής του μόνον. Πες το Weltschmerz ή όπως αλλιώς θέλεις. Ο αληθινά άρρωστος στο οικοσύστημα της Γαίας είμαστε εμείς – όχι η Γαία. Η αλήθεια είναι ότι αν υπήρχε μόνον το υλικό επίπεδο, τίποτα στην ζωή την ίδια δεν θα είχε ιδιαίτερη σημασία, γιατί απλά θα ερχόταν, θα παρερχόταν και θα τελείωνε σε ένα βαθύ πέπλο μυστηρίου μέσα στην αιωνιότητα. Από το σκοτάδι της γέννησης στο σκοτάδι του θανάτου. End of story! Είναι αυτή η τρομερή απογοήτευση που εξέφρασε ο Μακμπέθ λέγοντας: “Αύριο και αύριο και αύριο, σέρνεται με τα μικρά του βήματα, από μέρα σε μέρα, ως τη τελευταία καταγεγραμμένη συλλαβή του χρόνου. Και όλα μας τα χτες, φώτιζαν, τρελούς εμάς, στον σκονισμένο δρόμο του θανάτου. Σβήσε μικρό κερί. Η ζωή δεν είναι παρά ένας περιπλανώμενος ίσκιος, ένας φτωχός θεατρίνος, που αγέρωχα κορδώνεται και σπαταλά τον λίγο χρόνο του στην σκηνή. Και μετά, σιωπή. Είναι μόνο ένα παραμύθι που διηγήθηκε ένας βλάκας, όλο κραυγές και λύσσα, χωρίς κανένα νόημα.”
Είναι όμως έτσι;
Συνοψίζοντας, οι άνθρωποι, και οι καταστάσεις, τα γεγονότα, η ιστορία ολόκληρη, δεν θα αλλάξουν επειδή θα το θελήσεις ή θα το ευχηθείς εσύ. Θα αλλάξουν (προς το καλύτερο ή το χειρότερο) μόνον αν το θέλουν οι ίδιοι. Δεν υπάρχει κάτι το παθητικό εδώ πέρα και μην το παρεξηγήσεις. Αν θέλεις χειροπιαστές αποδείξεις, η γνωστή ιστορία μας το έχει αποδείξει επανειλημμένα, όχι μια και δύο φορές μόνον.
Αν θέλεις να είσαι ευτυχισμένη, χαρούμενη, σε αρμονία με το περιβάλλον γύρω σου, να έχεις επίγνωση της αληθινής σου φύσης, και να μπορείς να μην προσκολλιέσαι σε κάθε τι που σε επηρεάζει θετικά ή αρνητικά, θα πρέπει να εργαστείς στον εαυτό σου, όχι προσπαθώντας να αλλάξεις τους άλλους. Θα είναι μάταιος κόπος. Μόνον μέσω εργασίας στον εαυτό σου, υπάρχει δυνατότητα να βοηθηθούν και, γιατί όχι, να βελτιωθούν και άλλοι.
