1. Η Anodea Judith, η κλινική ψυχολόγος, που ανέφερα στο προηγούμενο άρθρο 318. Φιλοσοφία: Η νοόσφαιρα της Γαίας, απηχώντας πολλές προηγούμενες μελέτες από βιολόγους, γεωλόγους και άλλους, μας λέει πως με την ανθρώπινη παρουσία «η εξελικτική διαδικασία που πρέπει να λάβει χώρα [είναι] η αφύπνιση μας ως πλανητικό ον σε μια πιο ολοκληρωμένη, αυτογνωσιακή κατάσταση παγκόσμιας συνειδησίας».
Όσο για τη Γαία την ίδια, η ικανότητά της να αντιστέκεται στην εντροπία (=α-ταξία, διάλυση) και να μπορεί να ρυθμίζει την θερμοκρασία, το οξυγόνο την αλμυρότητα των ωκεανών και τις άλλες προϋποθέσεις για τη ζωή, δείχνει πως είναι ένας ζωντανός υπεροργανισμός με συνειδησία «και με αυτή τη συνειδησία διατηρεί την ομοιοστατική [=ισορροπημένη, ομοιόμορφη κατάσταση των οξυγόνου, αζώτου και διοξειδίου του άνθρακα – που είναι μια ανωμαλία στο ηλιακό μας σύστημα».
Η ενσυνείδητη κατάστασή της Γαίας οφείλεται, φυσικά, στον άνθρωπο.
2. Όμοιες και πιο ενδελεχείς διαπιστώσεις είχε κάνει ο Sir James Lovelock από τη δεκαετία 1960 και αυτές τον οδήγησαν στη σύλληψη της Γαίας ως ενιαίου ζωντανού οργανισμού.
Μετά από αρκετές εξειδικευμένες δημοσιεύσεις το 1975 παρουσίασε τα ευρήματά του και το κόνσεπτ Γαία στο New Scientist 6/2/1975, σε κάπως εκλαϊκευμένη μορφή. Έγραψε: «Η ατμόσφαιρα φαινόταν σαν μια επινόηση φτιαγμένη από τη συνεργασία όλων των ζωντανών συστημάτων για να διεκπεραιώνει κάποιες αναγκαίες λειτουργίες. Αυτό μας οδήγησε [είχε συνεργάτες] στη διαπίστωση της πρότασης ότι η ζωντανή ύλη [=βιόσφαιρα], ο αέρας, οι ωκεανοί, η στερεά επιφάνεια, ήταν μέρη ενός γιγάντιου συστήματος που μπορούσε να ελέγχει τη θερμοκρασία, της σύσταση του αέρα και της θάλασσας, το πεχά [=pH = potential hydrogen = μέτρο οξύτητας ή αλκαλικότητας] του εδάφους κοκ. έτσι που οι συνθήκες να είναι οι βέλτιστες για τη διατήρηση της βιόσφαιρας.»
Και συμπληρώνει: «Στον άνθρωπο η Γαία έχει το ισοδύναμο του κεντρικού νευρικού συστήματος και την επίγνωση του εαυτού της και του υπόλοιπου σύμπαντος. Μέσω του ανθρώπου, έχει μια στοιχειώδη ικανότητα, που μπορεί να αναπτυχθεί, να προκαταλαμβάνει και να προστατεύεται από απειλές στην ύπαρξή της».
3. Μπορεί να υπάρχει μια δύναμη στη Γαία που να ρυθμίζει και να ελέγχει όλα τα βιο-χημικά συστήματα. Μπορεί κατά κάποιο άγνωστο τρόπο αυτή η δύναμη να βρίσκεται στη νοόσφαιρα.
Μα σας φαίνεται λογικό πως οι άνθρωποι στην παρούσα γνωστή κατάσταση της οντότητας, συνειδησίας και κατανόησής τους, προκαταλαμβάνουν κινδύνους και προστατεύουν τη λεπτή ομοιοστατική ισορροπία των βιοχημικών και ηλεκτρο-μαγνητικών (και ό,τι άλλο) συνθηκών του πλανήτη; Δεν είναι η ανθρώπινη αλόγιστη άντληση πόρων και ρύπανση του περιβάλλοντος με τεράστιες ποσότητες τοξικών ουσιών που έχει δημιουργήσει το φαινόμενο θερμοκηπίου και την τρύπα του όζοντος, έτσι που να κινδυνεύουν με αφανισμό ή δηλητηρίαση μεγάλοι τομείς της βιόσφαιρας όπως η Αμαζονία κι εύφορα εδάφη στην Κίνα, η ατμόσφαιρα, τα νερά των ποταμών και των ωκεανών και τα εδάφη;
Ο ίδιος ο Λάβλοκ έγραψε στον 21ο αιώνα πολλά άρθρα που προειδοποιούν για τους τεράστιους κινδύνους που καραδοκούν στο κοντινό μέλλον. (βλ. Independent, 24/5/04, 16/1/06 και άλλα και αλλού.)
4. Μια δεύτερη εσφαλμένη αντίληψη είναι η παρουσίαση του ανθρώπου στη Γαία ως ανάλογου με το ανθρώπινο «κεντρικό νευρικό σύστημα». Εδώ ακόμα και αυτός ο μεγάλος επιστήμονας σφάλλει πολύ χοντρά, όπως κάνει και η Anodea και τόσοι άλλοι ευρυμαθείς, εξειδικευμένοι επιστήμονες, που βλέπουν την ανθρωπότητα ως υλική οργανική μάζα, συνεκτική μεν, μα σκόρπια και βυθισμένη μέσα στη βιόσφαιρα μέσα στη Γαία.
Μα σίγουρα δεν είναι και δεν μπορεί να είναι έτσι. Ακόμα και ο πιο ανόητος άνθρωπος (εκτός και να είναι «φυτό») δεν είναι ανάλογος με νευρώνα.
Ένας νευρώνας μεταφέρει ενέργεια, μεταφέρει μηνύματα, μα αυτά δεν είναι δικά του αποκτήματα, δικά του προϊόντα. Ούτε μπορεί ένα εγκεφαλικό κύτταρο μόνο του, αποχωρισμένο από τα άλλα κύτταρα της «ζώνης» του να δώσει, όπως μπορεί ένας απομονωμένος άνθρωπος, την έμπνευση για μια επιστημονική θεωρία, έναν πολιτικό σχεδιασμό, ένα θεατρικό έργο ή μια σονάτα για βιολί και πιάνο.
Ο ιππόκαμπος (μνήμη κυρίως), ο μετωπιαίος λοβός (λογική και κρίση και ρύθμιση) και άλλα μέρη αποτελούνται από εκατομμύρια νευρώνες. Δεν υπάρχει αληθινή αντιστοιχία με ανθρώπους ως άτομα.
Οπότε, χρειάζεται μια διαφορετική προσέγγιση.
